Του Πέτρου Κολυάρδου,
Σήμερα, κάθε άνθρωπος του πλανήτη γίνεται μάρτυρας μιας περιβαλλοντικής κρίσης, τα πλαίσια της οποίας, όμως, συνεχώς επεκτείνονται, εξαιτίας της έκπτωσης των ηθικών αξιών του ανθρώπου, αλλά κυρίως λόγω της έλλειψης οικολογικής συνείδησης. Η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των Η.Π.Α , καθώς και η NASA παρακολουθούν εδώ και σχεδόν 150 χρόνια την εξέλιξη των αποκλίσεων της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας, επιβεβαιώνοντας τη συνεχιζόμενη και μακροπρόθεσμη τάση αύξησης.
Πρωταγωνιστής της κρίσης αυτής; Φυσικά η Αρκτική, η οποία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην Ιστορία της κλιματικής αλλαγής. Όχι μόνο θερμαίνεται τουλάχιστον δύο φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά αυτό που συμβαίνει εκεί αντηχεί παντού. Άνοδος της στάθμης της θάλασσας; Αυτός είναι ο πάγος που λιώνει. Πλασματική μείωση της κλιματικής αλλαγής; Αυτό είναι το μεθάνιο και ο άνθρακας που αποθηκεύονται στον μόνιμο πάγο. Λιγότερο κατανοητός, όμως, είναι ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η περιοχή στην απελευθέρωση ασθενειών από μικροοργανισμούς που είναι αδρανείς, μια πραγματική πλοκή επιστημονικής φαντασίας που γοητεύει τους δημοσιογράφους, αλλά είναι ένα αρκετά πρόσφατο πεδίο αποδεδειγμένης επιστημονικής έρευνας.
Τον περασμένο χρόνο συναντήθηκαν στο Αννόβερο της Γερμανίας επιστήμονες από όλον τον κόσμο που καλύπτουν όλα τα σχετικά πεδία μελέτης (κλιματολογία, ιολογία), με απώτερο σκοπό την κοινή χρήση δεξιοτήτων για την εύρεση λύσης μπροστά στην απειλή των μικροβίων που αναβιώνουν από την απόψυξη του μόνιμου παγετού. Ο πρώτος ομιλητής στη συνάντηση ήταν ο καθηγητής Γεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Αλάσκας, ο οποίος τόνισε πως είναι εξαιρετικά σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι αυτά τα μυστηριώδη μικρόβια είναι παγωμένα στη γη και όχι στα πολικά στρώματα του πάγου.
Ποιοι είναι, λοιπόν, οι αδρανείς μικροοργανισμοί, οι οποίοι προκαλούν ασθένειες και μελετώνται; Υπάρχει πραγματικά μια πανδημία μόνιμου παγετού που πρέπει να φοβόμαστε; Οι επιστήμονες και η παγκόσμια ιατρική κοινότητα, λόγω έλλειψης ολιστικής εικόνας, φαίνεται να μην είναι έτοιμοι να απαντήσουν, ωστόσο, παρουσιάζουν τη λίστα παρακολούθησης αυτών των ασθενειών που μελετώνται. Έρευνες δείχνουν πως οι μικροοργανισμοί που κρύβονται κάτω από τα στρώματα πάγου είναι ιοί RNA, βακτήρια, καθώς και οι περισσότερο απειλητικοί DNA ιοί.
Όπως προαναφέρθηκε και όπως επιβεβαιώνουν και οι Abergel και Claverie, οι ιοί DNA είναι η μεγαλύτερη αιτία ανησυχίας, λόγω της μεγαλύτερης χημικής σταθερότητας που παρουσιάζουν. Είναι πιο ανθεκτικοί από τους ιούς RNA και, επομένως, είναι πιο πιθανό να βγουν από την παγωμένη τους κατάσταση σχετικά άθικτοι, σε αντιδιαστολή με τους ιούς RNA, οι οποίοι φαίνεται να είναι εύθραυστοι και κανονικά δεν θα έπρεπε να επιβιώνουν τόσο πολύ. Αυτό είναι κάτι που δημιουργεί έντονο προβληματισμό στην ιατρική κοινότητα, η οποία θέτει βάσιμες υποψίες για την ύπαρξη ιών RNA που δεν παρουσιάζουν ομολογία με τους έως τώρα γνωστούς και οι οποίοι μπορεί να χαρακτηριστούν έντονα απειλητικοί και ίσως και θανατηφόροι, φέρνοντας στο προσκήνιο άγνωστες ασθένειες με τις οποίες η ανθρωπότητα δεν έχει έρθει ποτέ αντιμέτωπη! Όμως, κάτι που καθησυχάζει τους επιστήμονες είναι πως τα μικρόβια της ισπανικής γρίπης, η οποία, όπως και ο Covid-19, προκαλείται από έναν ιό RNA, που βρίσκονται στα νεκροταφεία στη βόρεια Αλάσκα, είναι εξαιρετικά απίθανο να πηδήξουν από τον πάγο.
Οι αντικρουόμενες απόψεις των επιστημόνων για την ύπαρξη ή όχι απειλής από αναζωογονημένες βακτηριακές ασθένειες δημιουργεί μία διφορούμενη κατάσταση. Αυτό που είναι γνωστό είναι πως οι ασθένειες που οφείλονται σε βακτήρια μπορούν να έρθουν στην επιφάνεια λόγω της μεγάλης αντοχής που αυτά παρουσιάζουν. Οι απόψεις που διίστανται σχετίζονται με το αν είναι ή όχι έτοιμη η παγκόσμια ιατρική κοινότητα να τις αντιμετωπίσει. Παράλληλα, οι δύο πιθανές πανδημίες που ενδέχεται να προκύψουν από την Αρκτική είναι η λεγόμενη νόσος του άνθρακα, καθώς και η ευλογιά. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως ετησίως παρουσιάζονται ορισμένα περιστατικά της νόσου του άνθρακα, η οποία εμφανίζει 3 διαφορετικές μορφές. Η πιο ήπια μορφή είναι ο δερματικός άνθρακας, ενώ ιδιαίτερα θανατηφόροι είναι ο γαστρεντερικός και ο αναπνευστικός άνθρακας, που παρουσιάζουν ποσοστό θνησιμότητας 50% και 65% αντίστοιχα, παρά τη χορήγηση αντιβιοτικής θεραπείας με αντιτοξίνη.
Δεν αποτελεί πλάνη πως ο μεγαλύτερος φόβος των επιστημόνων είναι η επιστροφή ενός γνωστού εχθρού. Αναφερόμαστε στη μαύρη πανώλη ή μαύρο θάνατο, που έγινε η αιτία για να χάσουν τη ζωή τους περισσότεροι από 100 εκατομμύρια άνθρωποι. Η νόσος αυτή χαρακτηρίζεται ως μία ασθένεια ανθεκτική στα αντιβιοτικά και παρότι η πιθανότητα εμφάνισης τέτοιου είδους ασθενειών είναι μικρή, δεν είναι και αδύνατη. Μάλιστα, μία τέτοια πανδημία αντοχής στα αντιβιοτικά πρόκειται να σκοτώνει ετησίως περισσότερα άτομα από ό,τι η πανδημία του κορονοϊού που βιώνουμε.
Είναι, όμως, δεδομένο πως ο πραγματικός κίνδυνος δεν είναι η απόψυξη του μόνιμου παγετού και η απελευθέρωση των μικροβίων από το κουτί της Πανδώρας (την Αρκτική), αλλά η προσβολή ενός μόνο ξενιστή – ο οποίος δεν θα είναι υποχρεωτικά άνθρωπος – για την έναρξη μίας νέας πανδημίας. Η είσοδος ενός τέτοιου ιού ή βακτηρίου σε έναν ξενιστή είναι αρκετός για να πυροδοτήσει την επανενεργοποίηση, την αναπαραγωγή και, εν τέλει, την εξάπλωσή του. Γίνεται, λοιπόν, εύληπτο πως η λύση αυτήν τη φορά για την ανθρωπότητα δεν πρέπει να έρθει από την ιατρική κοινότητα, αλλά από τους ίδιους τους ανθρώπους. Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η δραστηριοποίηση όλων για την άμβλυνση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, ξεκινώντας από την υιοθέτηση ενός περισσότερου οικολογικού τρόπου ζωής, που θα είναι φιλικά προσκείμενος προς το περιβάλλον και θα φέρει τον άνθρωπο ένα βήμα πιο κοντά στη συμφιλίωσή του με τη φύση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Future global pandemic could be ‘hiding in melting ice’: Biologist, english.alarabiya.net. Διαθέσιμο εδώ
- Melting ice opens doors for wider spread of contaminants, diseases, yaleclimateconnections.org. Διαθέσιμο εδώ
- Understanding and Responding to Global Health Security Risks from Microbial Threats in the Arctic, Proceedings of a Workshop, National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Διαθέσιμο εδώ
- Γ. Παξινός (2022), Ο Αμαζόνιος ανάμεσά μας, Εκδ. Καλέντης
