Της Μαριέτας Μουγιάντση,
Social media. Κοινωνικά δίκτυα. Ή μήπως ατομικά δίκτυα; Μήπως η τόση κοινωνικότητα, μας οδηγεί στην αποξένωση; Μήπως, αντί να διευκολύνει τη ζωή μας, την καθιστά φορτική; Μπορούμε να βγούμε εύκολα από τον λάκκο των «κοινωνικών» δικτύων μόνοι μας ή χρειαζόμαστε τη βοήθεια της κοινωνίας; Μήπως τα κοινωνικά δίκτυα είναι κοινωνικά μόνο σε αυτό το επίπεδο; Μήπως είμαστε πιο μόνοι από όσο πιστεύουμε ή μήπως, στην πραγματικότητα, δεν είμαστε τόσο μόνοι, όσο νομίζουμε;
Social media. Δύο λέξεις, αμέτρητες απορίες. Δύο λέξεις και αντίστοιχα δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Όπως είναι γνωστό τοις πάσι, το διαδίκτυο παίρνει τη μορφή που του δίνουμε, ανάλογα με τη χρήση που κάνουμε. Θα ήταν τουλάχιστον φαύλο να πιστεύουμε πως τα ίδια τα social media ευθύνονται για την απομόνωσή μας από τον έξω κόσμο, για τη διαρροή των προσωπικών μας στοιχείων, για τη σωματική και ψυχική μας υγεία. Ωστόσο, χωρίς να προωθούμε την κινδυνολογία, οφείλουμε να σημειώσουμε πως οι κίνδυνοι που κρύβονται πίσω από τα κοινωνικά δίκτυα είναι αμέτρητοι.
Για πολλούς, ο χαρακτηρισμός «κοινωνικά» δίκτυα είναι εύλογα ειρωνικός. Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς, πώς μπορούν τα social media να συνιστούν μια κοινωνία; Εύκολα, είναι η απάντηση. Εντούτοις, η κοινωνία αυτή δεν είναι παρά κίβδηλη. Μια κοινωνία του φαίνεσθαι, της απάτης, της βωμολοχίας, της ανωνυμίας, της περιφρόνησης του ανθρώπου και τελικά του κοινωνικού του -στην πραγματική κοινωνία- ευτελισμού. Αναμφισβήτητα, η αυτοπροβολή είναι στοιχείο απαραίτητο και βασικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου που ανήκει σε αυτού του είδους την κοινωνία. Είναι πραγματικά αλλόκοτο πώς ο άνθρωπος αυτός, ενώ ανήκει σε μια -έστω και τέτοια- κοινωνία, δε διαθέτει την ανάγκη του «συνανήκειν» και προτιμάει να αποξενώνεται, προβάλλοντας παράλληλα την υποτιθέμενη, αλλά στην ουσία ανύπαρκτη, παρουσία του σε αυτήν.
Από τη μια, η άκριτη και αλόγιστη χρήση των social media, μόνο στην απομόνωση μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο. Και τονίζω το «άνθρωπος». Γιατί ο άνθρωπος, όπως αναφέρει και ο Πλάτωνας, είναι ο «αναθρών ά όπωπε», δηλαδή αυτός που αναλογίζεται και κρίνει όσα έχει δει. Αντιθέτως, στη φαύλη προαναφερθείσα κοινωνία, υπάρχουν «άτομα» που διαθέτουν απλά υπόσταση, χωρίς όμως να εξασκούν την κριτική τους σκέψη, αλλά αντίθετα υιοθετώντας απροκάλυπτα ό,τι τους παρασύρει. Η αποξένωση αυτή του ανθρώπου είναι αναμενόμενη, καθώς η υπέρμετρη χρήση των social media τελικά τον απομακρύνει από τον έξω κόσμο, του χαρίζει πλασματικές κοινωνικές σχέσεις και φυσικά, μια βραχύχρονη ευτυχία. Τον καθιστά έρμαιο των πλασματικών αυτών σχέσεων, με αποτέλεσμα να καταβάλλει περισσότερες προσπάθειες για να χτίσει το κοινωνικό του προφίλ, λησμονώντας πως έτσι πέφτει όλο και πιο βαθιά στον λάκκο των social media.
Παρόλο που είναι δύσκολο, ο ριγμένος σε αυτόν τον λάκκο άνθρωπος μπορεί να ανέλθει και να αφήσει πίσω του καθετί που κάνει τη ζωή του φορτική. Πρώτα απ’ όλα, όμως, χρειάζεται να συνειδητοποιήσει και να ξεχωρίσει τον πλασματικό από τον πραγματικό κόσμο, την κοινωνία του «φαίνεσθαι» από του «είναι». Είναι ανάγκη να αντιληφθεί το αχανές φάσμα των κοινωνικών δικτύων, καθώς και τους πιθανούς κινδύνους που κρύβει. Τίποτα δε μένει κρυφό, τίποτα δε διαγράφεται, όλα καταγράφονται, όλα μένουν. Η υπευθυνότητα στη χρήση των social media είναι απαραίτητη, καθώς και η αίσθηση του μέτρου. Άλλωστε, καλό είναι να μην ξεχνάμε πως καθετί έχει δύο όψεις και πως η χρήση που κάνουμε είναι αντίστοιχη του αντίκτυπου που θα έχουμε.
Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 2000 και είναι προπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ. Μελλοντικά φιλοδοξεί να ασχοληθεί με τον κλάδο της μετάφρασης-διερμηνείας.
