Νίκη της Δεξιάς στην Ιταλία: Η επιστροφή του φασισμού;

Του Ιδομενέα Ασσαργιωτάκη,

Έπειτα από δύο μήνες προεκλογικών προετοιμασιών, οι γενικές εκλογές στην Ιταλία έφτασαν στο τέλος τους. Με τις κάλπες να κλείνουν αργά το βράδυ (23:00 τοπική ώρα και 24:00 ώρα Ελλάδος) και με ιδιαίτερα χαμηλή προσέλευση, οι κρίσιμες για το ιταλικό και ευρωπαϊκό μέλλον εκλογές έκριναν τον νικητή ανάμεσα στους δύο βασικούς αντιπάλους του ιταλικού πολιτικού συστήματος, του Δεξιού Συνασπισμού Meloni-Salvini-Berlusconi και του Αριστερού Σοσιαλδημοκρατικού Συνασπισμού του Letta και του Δημοκρατικού Κόμματος.

Χωρίς καμία έκπληξη, θα λέγαμε, νικητές των εκλογών αναδείχθηκαν οι πρώτοι, με τον Δεξιό Συνασπισμό να συγκεντρώνει ποσοστό περί το 41-45%, που του εξασφαλίζει καθαρή νίκη και αυτοδυναμία στις έδρες Βουλής και Γερουσίας. Μεταξύ αυτών, αδιαμφησβήτητη ηγέτης αναδεικνύεται η Giorgia Meloni, που θα είναι πιθανότατα και η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός της Ιταλίας. Το κόμμα της, τα Αδέλφια της Ιταλίας (Fratelli d’ Italia), ήρθε πρώτο στα ποσοστά με άνω του 22% και έως 26%, προσπερνώντας τον άλλοτε ισχυρό άνδρα της ιταλικής ακροδεξιάς, Matteo Salvini, και τη Lega, για περίπου 10-15 ποσοστιαίες μονάδες. Τρίτος μέσα στον συνασπισμό, με ποσοστό περίπου 7%, ήρθε ο πρώην Πρωθυπουργός Silvio Berlusconi και το κόμμα του Forza Italia, που κατάφερε, τελικά, να εκπληρώσει τον στόχο του, να εμφανιστεί, δηλαδή, ως ικανός εγγυητής της φιλελεύθερης οικονομικά πολιτικής της δεξιάς συμμαχίας και να μετατρέψει μια ακροδεξιά συμφωνία σε μια ευρύτερη δεξιά συμμαχία, ένωση των δεξιών πολιτικών δυνάμεων της χώρας.

Ο Συνασπισμός της Αριστεράς ήρθε δεύτερος με ποσοστό γύρω στο 25%, κυρίως με τη συμβολή του Δημοκρατικού Κόμματος με ηγέτη τον Enrico Letta, το οποίο ουσιαστικά ηγήθηκε σχεδόν μόνο στην εκστρατεία κατά της Δεξιάς και κυρίως κατά του νεοφασιστικού κόμματος FdL. Με τα ποσοστά του να καταρρακώνονται σε σχέση με τις εκλογές του 2018 (στις οποίες έλαβε το 32% των ψήφων), το Κίνημα των Πέντε Αστέρων (M5S) συγκέντρωσε μόλις το 15% των ψήφων, επιβεβαιώνοντας τις δημοσκοπικές τάσεις του. Αν και με σαφώς μειωμένο ποσοστό, το λαϊκιστικό κόμμα κατάφερε να διαψεύσει την εκλογική του εξάλειψη, κυρίως χάρη στη δημοτικότητα του αρχηγού του, πρώην Πρωθυπουργού Giuseppe Conte. Έτσι, διατηρεί ακόμα τη σημασία του για την ιταλική πολιτική σκηνή και διεκδικεί τη θέση του τρίτου πόλου μεταξύ των δύο αντιπάλων, της Δεξιάς Συμμαχίας και του Δημοκρατικού Κόμματος. Όσον αφορά τα κόμματα Ζωντανή Ιταλία και Δράση, τα οποία προεκλογικά προσπάθησαν να διαμορφώσουν έναν κεντρώο πόλο, αυτά έλαβαν ποσοστό μικρότερο του 10%.

Με τη Δεξιά, λοιπόν, να κόβει πρώτη το νήμα στις Ιταλικές Εκλογές, οι πολιτικές αναταράξεις και εξελίξεις στη χώρα μοιάζουν αναπόφευκτες. Αυτό δεν οφείλεται, όμως, απλώς στην κυριαρχία μιας λαϊκίστικης Δεξιάς στη διακυβέρνηση της Ιταλίας, στην οποία η Δεξιά αποτελούσε (και αποτελεί όπως αποδείχθηκε) ηγεμονεύουσα δύναμη μεταξύ του εκλογικού σώματος. Ποιο ήταν, άλλωστε, το ιδεολογικό και το πολιτικό στίγμα του Berlusconi τα χρόνια της διακυβέρνησής του τη δεκαετία του 2000; Το σημείο ανησυχίας έγκειται στην απόλυτη κυριαρχία του χώρου αυτού από τον ακροδεξιό Salvini και πλέον από τη Meloni, μιας πολιτικού προερχόμενης από τα νεοφασιστικά κινήματα της Ιταλίας, την ιδεολογία των οποίων μπορεί μεν να ώθησε μακριά, δεν θέλησε δε ποτέ να αποκηρύξει.

Οι εξελίξεις αυτές, ωστόσο, δεν αφορούν μόνο την εσωτερική πολιτική σκηνή της Ιταλίας. Το οικονομικό και πολιτικό μέγεθος της Ιταλίας μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθιστούν τη χώρα καταλύτη για τις πολιτικές εξελίξεις στην ίδια την Ένωση. Ο σχηματισμός μιας ιταλικής κυβέρνησης από πολιτικούς παράγοντες που στέλνουν αντιφατικά μηνύματα έχει ήδη προκαλέσει έντονη ανησυχία στις Βρυξέλλες, σε μια περίοδο δυσμενών για την Ευρώπη διεθνών συγκυριών.

Αν και θα ήταν υπερβολή να μιλήσουμε για την επιστροφή του φασισμού στην Ιταλία, οι εκλογές της 25^ης Σεπτεμβρίου 2022 αποτελούν ένα ακόμη στάδιο μιας πολιτικής διεργασίας που υφίσταται σήμερα η Ευρώπη. Με την ήττα της σοσιαλδημοκρατίας στη Σουηδία και τη νίκη της ακροδεξιάς πριν από μερικές εβδομάδες, τις πολιτικές επιτυχίες της Le Pen την άνοιξη στη Γαλλία, την παραμονή στην εξουσία των κυβερνήσεων στην Ουγγαρία και την Πολωνία, επιβεβαιώνεται πια η εδραίωση μιας νέας πολιτικής πραγματικότητας, ενός πολιτικού φαινομένου, που για να καταπολεμηθεί κρίνεται απαραίτητη η διερεύνηση των αιτιών που το ανέθρεψαν και η εξέτασή του πέρα από την κλασική θέαση της μεταπολεμικής ακροδεξιάς.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Italy general election 2022: exit poll shows victory for far-right – live, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
• Italy on track to elect most right-wing government since Mussolini, Politico, διαθέσιμο εδώ
• Meloni set to lead Italy after right triumphs at polls, Reuters, διαθέσιμο εδώ
• Italian election 2022: live official results, The Guardian, διαθέσιμο εδώ

• L’Italia cambia strada. Giorgia Meloni verso Palazzo Chigi, Rainews, διαθέσιμο εδώ