Της Κωνσταντίνας Λάμπου,
Ο θεσμός της Εισαγγελίας είναι γνωστός από την ελληνική αρχαιότητα. Σήμερα, αυτός ο θεσμός που άπτεται του ποινικού και δικονομικού ποινικού δικαίου επιβιώνει στις ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα εγκλήματα προϋπολογισμού. Για αυτό, από την 1η Ιουνίου του 2021, δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, η οποία αποτελεί ειδική μορφή Εισαγγελίας και ερευνά, διώκει και παραπέμπει ενώπιον της δικαιοσύνης τα παραπάνω εγκλήματα.
Το πλάνο για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1990 και, αρχικά, αποκρυσταλλώθηκε στο corpus juris το 2000 και, στη συνέχεια, στο Σχέδιο της Ευρωπαϊκής Συνθήκης το 2005. Το άρθρο 86 της ΣΛΕΕ διασαφηνίζει πως για την εξάλειψη των αδικημάτων που προσβάλλουν οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης, το Συμβούλιο πήρε την απόφαση μέσω κανονισμών να συστήσει Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εκ της Eurojust. Αφού εγκρίνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τότε το Συμβούλιο αποφασίζει ομόφωνα. Σύμφωνα με το άρθρο 2 της ΣΛΕΕ για την παραπομπή ενώπιον της δικαιοσύνης δραστών που διέπραξαν οικονομικά εγκλήματα εναντίον της Ε.Ε., είναι αρμόδια η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και πιθανώς αυτή να συνδέεται με την Ευρωπόλ.
Σχετικά με την εξάλειψη εγκλημάτων που έχουν διασυνοριακή διάσταση και για όσα αδικήματα θίγουν τα συμφέροντα της Ε.Ε., στο άρθρο III-172 παρ.1 του Σχεδίου Ευρωπαϊκού Συντάγματος προβλέπονται οι συγκεκριμένοι τομείς εγκληματικότητας. Δηλαδή, οι κλάδοι αυτοί είναι οι εξής: τρομοκρατία, εμπορία ανθρώπων και γενετήσια εκμετάλλευση γυναικών και παιδιών, παράνομη εμπορία ναρκωτικών, παράνομη εμπορία όπλων, νομιμοποίηση εγκληματικών εσόδων, διαφθορά, παραχάραξη μέσων πληρωμής, εγκληματικότητα στον χώρο της πληροφορικής και οργανωμένη εγκληματικότητα. Από την άλλη, ανάλογα με το πόσο εξελίσσεται η εγκληματικότητα, το Συμβούλιο των Υπουργών έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει στην έκδοση ευρωπαϊκής απόφασης που προσδιορίζει κι άλλες κατηγορίες εγκληματικότητας που έχουν όλα τα παραπάνω κριτήρια. Η απόφαση, ύστερα από την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, λαμβάνεται ομόφωνα.
Δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί η αναφορά στα υποκείμενα που στελεχώνουν τον θεσμό της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Πιο συγκεκριμένα, μια κατηγορία είναι ο Ευρωπαϊκός Γενικός Εισαγγελέας, που οι αρμοδιότητές του καθορίζονται στο άρθρο 16 Ν 4596/2019. Αρχικά, ο συγκεκριμένος Εισαγγελέας καθοδηγεί τις δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και οι αποφάσεις που λαμβάνει είναι σύμφωνα με τον Κανονισμό 9 (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου. Επίσης, αποτελεί εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας έναντι των θεσμικών οργάνων της Ένωσης των κρατών-μελών της Ε.Ε., και, τέλος, έχει τη δυνατότητα να αναθέτει σε κάποιον από τους αναπληρωτές του ή σε Ευρωπαίο Εισαγγελέα καθήκοντα που αφορούν την εκπροσώπηση.
Μια άλλη κατηγορία Ευρωπαϊκού Εισαγγελέα είναι ο Έλληνας Ευρωπαίος Εισαγγελέας. Οι αρμοδιότητές του δίνονται από το άρθρο 10 του Κανονισμού. Υπό αυτή την έννοια, οι συγκεκριμένοι Εισαγγελείς αναλαμβάνουν την εποπτεία των ερευνών και των διώξεων, την ευθύνη των οποίων έχουν οι Ευρωπαίοι εντεταλμένοι Εισαγγελείς και παρουσιάζουν συνοπτικά τις υποθέσεις τους. Σε αυτά προστίθεται ο ρόλος του ως συνδέσμου επικοινωνίας, αλλά και διαύλου πληροφοριών, των Ευρωπαίων εντεταλμένων Εισαγγελέων και του Ελληνικού Κράτους. Αλλά εκτός από αυτά, η εκτέλεση των καθηκόντων της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στο Ελληνικό Κράτος βρίσκεται υπό την παρακολούθηση αυτών των Εισαγγελέων. Τέλους, έχουν υπό τη μέριμνά τους την παροχή όλων των σχετικών πληροφοριών στους Ευρωπαίους εντεταλμένους Εισαγγελείς από την Κεντρική Εισαγγελία.
Οι κατηγορίες, όμως, των Ευρωπαϊκών Εισαγγελέων δε σταματάνε εδώ. Σε αυτές έρχονται να προστεθούν και οι Ευρωπαίοι εντεταλμένοι Εισαγγελείς. Στην ουσία, αυτοί στα αντίστοιχα κράτη-μέλη λειτουργούν για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και σχετικά με τους Εθνικούς Εισαγγελείς έχουν τις ίδιες εξουσίες με αυτούς στο πεδίο της έρευνας και παραπομπής υποθέσεων στα δικαστήριο. Σε αυτό υπάρχει, βέβαια, η επιφύλαξη, όσον αφορά τις ειδικότερες αρμοδιότητες και το καθεστώς που τους έχει απονεμηθεί από τον Κανονισμό με τις προϋποθέσεις που αναγράφονται σε αυτόν.
Μεταξύ των αρμοδιοτήτων τους, οι Ευρωπαίοι εντεταλμένοι Εισαγγελείς, έχουν την ευθύνη για τις έρευνες και τις διώξεις που έχουν οι ίδιοι αναλάβει να κινήσουν που είτε τους έχουν ανατεθεί είτε έχουν κάνει χρήση του δικαιώματος της ανάληψης. Στη συνέχεια, αυτοί καθοδηγούνται από το μόνιμο τμήμα που είναι υπεύθυνο για την υπόθεση και, επίσης, ακολουθούν τις εντολές του εποπτεύοντος Ευρωπαίου Εισαγγελέα. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίζουν το κατηγορητήριο, όταν εκδικάζεται υπόθεση που οι ίδιοι έχουν παραπέμψει στο δικαστήριο, συλλέγουν αποδεικτικά στοιχεία και ασκούν τα διαθέσιμα ένδικα μέσα σύμφωνα με το Εθνικό Δίκαιο. Τέλος, εφόσον δεν παρακωλύουν την εκπλήρωση υποχρεώσεων, μπορούν να ασκούν καθήκοντα Εθνικού Εισαγγελέα, εφόσον έχουν ενημερώσει τον εποπτεύοντα Ευρωπαίο Εισαγγελέα.
Συμπερασματικά, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι ένα ανεξάρτητο όργανο της Ε.Ε., στην οποία τα κράτη πρέπει να αναφέρουν κάθε συμπεριφορά που θίγει τον προϋπολογισμό της Ένωσης. Ωστόσο, αν πάρουμε ως παράδειγμα την Ελλάδα, δεν θα πρέπει να συγχέεται με τον Εθνικό της Εισαγγελέα, αφού οι λειτουργίες του συμπεριλαμβάνονται στους δικαστικούς λειτουργούς της χώρας και οι επιμέρους αρμοδιότητές του στα ελληνικά νομοθετήματα. Εν ολίγοις, αφορά εθνική λειτουργία και όχι ευρωπαϊκή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δημόπουλος Χαράλαμπος, Εγκληματολογική, Αστυνομική και Δικανική Ανακριτική, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2021
- Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, διαθέσιμο εδώ
