Του Δημήτρη Βασιλειάδη,
Βρισκόμαστε στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. Μόλις έχει ολοκληρωθεί η μάχη του Κρόκιου Πεδίου, μία αιματηρή σύγκρουση που διεξήχθη στα πλαίσια του τρίτου Ιερού Πολέμου. Νικήτρια παράταξη ήταν αυτή των Μακεδόνων, η οποία υπό την καθοδήγηση του βασιλιά της, Φιλίππου Β΄, καθιερωνόταν σταδιακά ως η κορυφαία δύναμη του ελλαδικού χώρου. Την ίδια στιγμή, μία από τις γυναίκες του Μακεδόνα βασιλιά έφερνε στον κόσμο ένα παιδί, μία νέα πριγκίπισσα για το Μακεδονικό Βασίλειο. Η ζωή και η δράση του προσώπου αυτού θα μας απασχολήσουν στο παρόν άρθρο.
Η χρονική συγκυρία των 2 άνωθεν γεγονότων έπαιξαν καθοριστικό ρόλο και στην ονοματοδοσία της νέας πριγκίπισσας. Συγκεκριμένα, η νίκη του μακεδονικού στρατού έλαβε χώρα σε θεσσαλικό έδαφος. Από το γεγονός αυτό προήλθε το όνομα της πριγκίπισσας, η οποία έλαβε το όνομα «Θεσσαλονίκη». Η πριγκίπισσα της Μακεδονίας είχε την ατυχία να αποχωριστεί νωρίς τη μητέρα της, Νικησίπολη, καθώς η τελευταία έφυγε από τη ζωή.
Στο σημείο αυτό, η νεαρή Θεσσαλονίκη στέκεται ιδιαίτερα τυχερή, καθώς η σύζυγος του Φιλίππου Β΄, Ολυμπιάδα, συμπάθησε τη νεαρή πριγκίπισσα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις καλές σχέσεις που διατηρούσε με την αποθανούσα Νικησίπολη, την οδήγησε να θέσει υπό την προστασία της τη Θεσσαλονίκη. Η εξεταζόμενη πριγκίπισσα είχε μεγάλη ηλικιακή διαφορά με τα υπόλοιπα ετεροθαλή αδέρφια της. Εξαίρεση δεν αποτέλεσε ούτε ο Αλέξανδρος Γ΄. Οι στιγμές συνύπαρξης των δύο στην Πέλλα ήταν ελάχιστες. Αυτό συνέβη, καθώς κατά τα πρώτα χρόνια ζωής της Θεσσαλονίκης ο μετέπειτα βασιλιάς της Μακεδονίας βρισκόταν δεκάδες χιλιόμετρα μακριά, μαθητεύοντας δίπλα στον Αριστοτέλη.
Τη χρονιά που ο Μακεδόνας στρατηλάτης ξεκίνησε την εκστρατεία του εναντίον της Περσικής Αυτοκρατορίας (334 π.Χ.), η Θεσσαλονίκη βρισκόταν στο έκτο μόλις έτος της ζωής της. Το αποτέλεσμα ήταν να παρακολουθεί από νεαρή ηλικία τις, σταδιακά αυξανόμενες, μηχανορραφίες γύρω από τον μακεδονικό θρόνο. Αυτές, όπως είναι γνωστό, κορυφώθηκαν μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου (323 π.Χ.), με τις σφοδρές συγκρούσεις των διαδόχων του για τον θρόνο της αχανούς αυτοκρατορίας που μόλις είχε οικοδομήσει.
Όπως είναι λογικό, στις προαναφερθείσες συγκρούσεις δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός κάδρου και η Ολυμπιάδα. Η δράση της τελευταίας, όμως, επηρέαζε και τη ζωή της Θεσσαλονίκης. Ο αντίπαλος της μητέρας του Αλεξάνδρου, Κάσσανδρος, επικράτησε, τελικά, έναντι της δυναμικής εχθρού του. Έτσι, κατάφερε να αναρριχηθεί στον βασιλικό θρόνο και να εξολοθρεύσει την Ολυμπιάδα. Ωστόσο, ο Κάσσανδρος επιθυμούσε να ελαχιστοποιήσει τις πιθανότητες εκδήλωσης κάποιας λαϊκής αντίδρασης εναντίον του. Το γεγονός αυτό τον οδήγησε στο να νυμφευτεί τη Θεσσαλονίκη. Η τελευταία είχε καταστεί μία σημαντική εκπρόσωπος του οίκου των Τημενίδων, του βασιλικού μακεδονικού οίκου, ο οποίος απολάμβανε μεγάλης υποστήριξης από τους υπηκόους του Μακεδονικού Βασιλείου.
Έτσι λοιπόν, η, μέχρι τότε πριγκίπισσα, Θεσσαλονίκη γίνεται βασίλισσα του Μακεδονικού Βασιλείου. Στον Κάσσανδρο χάρισε 3 γιους, τον Φίλιππο Δ΄, τον Αντίπατρο Β΄ και τον Αλέξανδρο Ε΄. Ο Κάσσανδρος προκειμένου να τιμήσει το όνομά της, αλλά και για να εκμεταλλευτεί τη λαοφιλία της βασίλισσας, ίδρυσε μία νέα πόλη, στην οποία έδωσε το όνομά της. Ο λόγος για τη γνωστή σε όλους μας πόλη της Θεσσαλονίκης.
Ο Κάσσανδρος βασιλεύει στη Μακεδονία μέχρι τον θάνατό του, το 297 π.Χ. Ο θάνατος του Μακεδόνα βασιλιά σηματοδοτούσε την παραχώρηση του θρόνου στον μεγαλύτερο γιο του, τον Φίλιππο Δ΄. Ο τελευταίος, όμως, δεν πρόλαβε να μακροημερεύσει στον μακεδονικό θρόνο, καθώς πέθανε μόλις το ίδιο έτος. Ο απροσδόκητος θάνατος του νεαρού βασιλιά, «ανέβασε» στον θρόνο τον δεύτερο στη σειρά διαδοχής γιο της Θεσσαλονίκης, τον Αντίπατρο Β΄.
Στο σημείο αυτό η Θεσσαλονίκη θα προχωρήσει σε μία σημαντική παρέμβαση. Συγκεκριμένα, στο πλάι του Αντιπάτρου θα τοποθετήσει ως συμβασιλέα τον μικρότερο γιο της, τον Αλέξανδρο Ε΄, δείχνοντας ξεκάθαρα τη συμπάθειά της προς το πρόσωπο του Αλεξάνδρου. Ο Αντίπατρος αισθανόταν αδικημένος από τις αποφάσεις της μητέρας του, καθώς η εύνοια που έδειχνε προς το πρόσωπο του Αλεξάνδρου ήταν κάτι παραπάνω από φανερή. Μάλιστα, η οργή κυρίευσε το μυαλό του. Η λογική υποχώρησε και ο θυμός τον κυρίευσε. Το αποτέλεσμα ήταν να οδηγηθεί στη δολοφονία της μητέρας του, το 295 π.Χ.
Αυτό υπήρξε και το τέλος της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ένα πρόσωπο το οποίο, παρά το γεγονός ότι άσκησε, έστω και παρασκηνιακά, πολιτική εξουσία, δεν μνημονεύεται συχνά. Ωστόσο, το όνομά της θα έμενε χαραγμένο στο πέρασμα των αιώνων με έναν άλλο, εναλλακτικό τρόπο. Η πόλη της Θεσσαλονίκης μέσα στους επόμενους αιώνες αναπτύσσεται, γίνεται μία από τις ισχυρότερες πόλεις της Ρωμαϊκής και αργότερα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Όσο η πόλη αυτή θα συνεχίσει να είναι «ζωντανή» μέσα στους αιώνες, το όνομα της αδελφής του Αλεξάνδρου Γ΄ θα συνεχίσει να μνημονεύεται, έστω και έμμεσα, από εκατομμύρια ανθρώπων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό Έργο (1984), The Cambridge Ancient History, vol. VII, part I, second edition, U.K.: Cambridge University Press
- Donnelly Carney, Elizabeth (2000), Women and monarchy in Macedonia, U.S.A.: University of Oklahoma Press
- Ogden, Daniel (1999), Polygamy, Prostitutes and Death: The Hellenistic Dynasties, Wales: Classical Press of Wales
