Του Θανάση Κουκόπουλου,
Εάν θα ήθελε κανείς να ταξιδέψει στη μαγεία των υστερομεσαιωνικών και πρώιμων νεότερων χρόνων ταυτόχρονα με άμεσο και παραστατικό τρόπο, δεν έχει παρά να επισκεφτεί ένα επιβλητικό κάστρο στην κωμόπολη Landshut της Βαυαρίας (λίγο πιο βόρεια από το Μόναχο)! Το Trausnitz υψώνεται πάνω σε έναν απόκρημνο λόφο και προσφέρει μία μοναδική, πανοραμική θέα στην περιοχή.
Το κάστρο ιδρύθηκε το 1204 από τον δούκα Λουδοβίκο Α΄. Από το 1255 μέχρι το 1503 αποτέλεσε έδρα της επαρχίας της Κάτω Βαυαρίας. Εδώ κατοικούσε ένας κλάδος της οικογένειας των Wittelsbach. Οι δούκες αυτοί θα έφεραν αργότερα τον τίτλο του δούκα της Βαυαρίας-Landshut. Ιδιαίτερη σημασία θα αποκτήσει η κατοικία τους κατά τη διάρκεια των αναγεννησιακών χρόνων, όταν θα τελεστεί στην πόλη ο γάμος του γιου του Λουδοβίκου Θ΄ του Πλούσιου, Γεωργίου, με την κόρη του τότε βασιλιά της Πολωνίας, τη Γιεντβίγκα, το 1475. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος, μάλιστα, πραγματοποιούνται κάθε τέσσερα χρόνια εορταστικές εκδηλώσεις.
Τον 16ο αι. το Trausnitz κατέστη έδρα των διαδόχων του βαυαρικού θρόνου και γνώρισε σημαντικές επεκτάσεις, οι οποίες του προσέδωσαν έναν πιο αναγεννησιακό χαρακτήρα. Η μεσαιωνική του αύρα είναι πιο εμφανής στην οχύρωση με τους περίδρομους, τις πύλες και τον λεγόμενο «πύργο των Wittelsbach».
Οι πρώτες αίθουσες που συναντά ο επισκέπτης κατά την περιήγησή του είναι τα λεγόμενα «δωμάτια της τέχνης και των θαυμάτων». Πρόκειται για συλλογές ασυνήθιστων αντικειμένων από τον χώρο του πολιτισμού και τη φύση (π.χ. κέρατα, κοχύλια, ορυκτά), μάρτυρες του πάθους των Wittelsbach για γνώση. Οι χώροι αυτοί, που στην περίπτωση της Γαλλίας ονομάζονταν και «δωμάτια περιέργειας» αποτέλεσαν, στην ουσία, τους προδρόμους των σημερινών μουσείων. Ενδεικτικά ας αναφερθεί ότι ο δούκας Albrecht V ήταν ένας από τους πρώτους συλλέκτες αιγυπτιακών αρχαιοτήτων βορείως των Άλπεων!
Στη συνέχεια, ο επισκέπτης οδηγείται στον εξώστη, όπου έχει τη δυνατότητα να απολαύσει τη μαγευτική θέα, καθώς και σε ένα δωμάτιο με ξύλινους τοίχους, όπου θαυμάζει τα ομοιώματα με τις ενδυμασίες των Πολωνών γυναικών της αυλής. Ακολούθως, στην αίθουσα των ιπποτών του Αγίου Γεωργίου εντυπωσιάζεται από την αναπαράσταση του δουκικού συμβουλίου με τον Λουδοβίκο Θ΄ να κάθεται στην καρέκλα με τον κόκκινο μανδύα του και περιστοιχισμένος από τους ακολούθους του (νεαροί άνδρες αριστοκρατικής καταγωγής), οι οποίοι, σύμφωνα με τη μόδα της εποχής, φοράνε ενδύματα, στα οποία κυριαρχούν σκούρες αποχρώσεις, το λευκό και το ασημί. Η αίθουσα ανακαινίστηκε το 1535 επί Λουδοβίκου Ι΄ και μπορούσε να λειτουργεί και ως χώρος υποδοχής πέρα από αίθουσα συνεδριάσεων.
Καθηλωτικές είναι οι αίθουσες με τις ασύγκριτου κάλλους ταπισερί (τοιχοτάπητες), οι οποίες φιλοτεχνήθηκαν με νήματα από μετάξι, χρυσό και ασήμι. Πρόκειται για το ακριβότερο μέσο διακόσμησης του κάστρου. Παραγγέλθηκαν στο Παρίσι το 1614 από τον Δούκα Μαξιμιλιανό Α΄ και παριστάνουν τα κατορθώματα του Όθωνα των Wittelsbach, στον οποίο παραχώρησε το δουκάτο της Βαυαρίας το 1180 ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Barbarossa. Μεταξύ άλλων, εικονίζεται και η ανέγερση του Landshut, η οποία, ωστόσο, πραγματοποιήθηκε επί του υιού του Λουδοβίκου μαζί με την οικοδόμηση του Trausnitz.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι και μία αίθουσα διακοσμημένη σε ιταλικό στιλ. Στην οροφή εικονίζονται ερωτιδείς με θυρεούς, αλλά και μάσκες γελωτοποιών, οι οποίες προαναγγέλλουν το θέμα του «κλιμακοστασίου των τρελών», εμπνευσμένο από την Commedia dell’ Arte με αφορμή τις παραστάσεις που έδωσε ένας πλανόδιος ιταλικός θίασος για τον Γουλιέλμο Ε΄. Μία χαρακτηριστική παράσταση εικονίζει τον υπηρέτη Zanni να συνοδεύει μία κυρία, ίσως την ίδια τη δούκισσα, ενώ ακολουθεί ένας κωμικός με καρέ κοκκινόλευκο ένδυμα και μία άλλη γυναικεία μορφή με ένα καλάθι με λουλούδια. Η επιλογή είναι απολύτως δικαιολογημένη, αν αναλογιστούμε ότι το κλιμακοστάσιο οδηγεί στους χώρους της δούκισσας. Υπάρχουν και άλλες αίθουσες που ακολουθούν το ιταλικό ύφος.
Άλλες αίθουσες που συναντά ο επισκέπτης συνιστούν το λεγόμενο «κακόφημο κατάλυμα» του βασιλιά Λουδοβίκου Β΄, του «τρελού» ηγεμόνα, ο οποίος άρχισε να το διακοσμεί πολυτελώς από το 1870, χωρίς, όμως, να επισκεφτεί ξανά το κάστρο πέρα από το 1869. Άλλωστε, ήταν απασχολημένος με την ανέγερση των αμέτρητων άλλων παλατιών του! Σε άλλη, πάλι, αίθουσα, ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει πανοπλίες ιπποτών.
Το πιο εντυπωσιακό τμήμα του κάστρου, κατά τη γνώμη μου, είναι το γοτθικό παρεκκλήσι, το οποίο διαθέτει και υπερώο. Χρονολογείται από την αρχική φάση του κάστρου και έχει μεγάλη αξία. Είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο, προστάτη της δυναστείας. Ο γλυπτός διάκοσμος συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα δείγματα πρώιμης γοτθικής πλαστικής στη Βαυαρία. Χρονολογείται στα μέσα του 13ου αι. Κεντρική θέση, όπως είναι φυσικό, κατέχει η ομάδα της Σταύρωσης (Χριστός, Παναγία, Άγιος Ιωάννης). Πρόκειται για τις μόνες μορφές που είναι σκαλισμένες σε ξύλο. Όλες οι υπόλοιπες είναι καμωμένες από στούκο. Στο μέτωπο του υπερώου εικονίζεται ο Χριστός-Κριτής πλαισιωμένος από την Παναγία, τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, τους Αποστόλους και άλλους Αγίους. Εξαιρετικά καλαίσθητα είναι και τα τρίπτυχα εικονοστάσια του 15ου αι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Bayerische Schlösserverwaltung, Landshut: Stadtresidenz, Burg Trausnitz
- Burg Trausnitz, Rundgang durch die Burg Trausnitz
- Ενημερωτικά πάνελ εντός του ίδιου του κάστρου
- Συλλογικό Έργο (2005), Μόναχο και Βαυαρικές Άλπεις, Αθήνα: Εκδ. Explorer
