Του Ελευθέριου Χονδρού,
Ήταν τον 6ο αιώνα π.Χ., όταν ο Σουν Τσου, Κινέζος στρατηγός και φιλόσοφος έγραψε σε ένα από τα αρχαιότερα βιβλία στρατιωτικής στρατηγικής στον κόσμο πως: «η ευκαιρία να προστατευτούμε από την ήττα είναι στα χέρια μας, αλλά η ευκαιρία να νικήσουμε τον εχθρό παρέχεται από τον ίδιο». Αυτό το ρητό του Κινέζου φιλόσοφου μου ήρθε κατά νου παρακολουθώντας τις τελευταίες εξελίξεις, γύρω από τον Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Και ενώ είναι πολύ νωρίς ακόμη για να ανακοινωθεί η πλήρης νίκη της Ουκρανίας στον πόλεμο, λόγω μιας επιτυχημένης και απροσδόκητης εξέλιξης, αυτό που συνέβη τις τελευταίες ημέρες επί ουκρανικού εδάφους είναι ιστορικής σημασίας.
Επί εβδομάδες οι Ουκρανοί άφηναν να εννοηθεί ότι ετοιμάζουν μια μεγάλη αντεπίθεση κατά των Ρώσων, χωρίς ωστόσο να δίνουν λεπτομέρειες. Το αποτέλεσμα ήταν το επιτελείο των αντιπάλων τους να μη γνωρίζει το ακριβές σχέδιο που είχε καταστρωθεί, ώστε να συγκεντρώσει επαρκείς δυνάμεις και να το αντιμετωπίσει. Έτσι, όταν ήρθε η στιγμή να εκδηλωθεί η πραγματική αντεπίθεση, ύστερα από αρκετές εβδομάδες προετοιμασίας, οι ρωσικές δυνάμεις φάνηκαν να βρίσκονται απροετοίμαστες, ειδικά στο ανατολικό τμήμα και την ευρύτερη περιοχή της Χερσώνας. Εκεί όπου, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, αναγκάστηκαν να αναδιπλωθούν ταχύτατα, εγκαταλείποντας (ανάμεσα στα άλλα) τις στρατηγικής σημασίας πόλεις του Κουπιάνσκ και, κυρίως, του Ιζιούμ, προκειμένου να μην περικυκλωθούν. Οι Ρώσοι, λοιπόν, θα λέγαμε πως τράπηκαν σε άτακτη φυγή, χρησιμοποιώντας για την διαφυγή τους κλεμμένα ποδήλατα, ενώ πολλοί φτάσανε στο σημείο να μεταμφιεστούν σε ντόπιους σε μια προσπάθεια να διαφύγουν, σύμφωνα με αναφορές.
Οι Ουκρανοί, έτσι, κατάφεραν να σημειώσουν τη δεύτερη σημαντικότερη επιτυχία τους σε αυτόν τον πόλεμο. Ήδη δε, φέρεται ότι έχουν ανακαταλάβει το ένα τρίτο των εδαφών της περιφέρειας του Χαρκόβου (κάπου 2.000-3.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σύμφωνα με τον Volodymyr Zelenskyy και τον επικεφαλής του ουκρανικού επιτελείου Valerii Zaluzhnyi), ευρισκόμενοι πλέον κάπου 50 χιλιόμετρα από τα σύνορά και καταφέρνοντας σημαντικές απώλειες στους εισβολείς. Οι Ουκρανοί έχουν, μάλιστα καταλάβει περισσότερα εδάφη τις τελευταίες πέντε ημέρες από ό,τι έχουν καταλάβει οι ρωσικές δυνάμεις σε όλες τις επιχειρήσεις τους από τον Απρίλιο, κάτι που αναφέρθηκε και στην αξιολόγηση της εκστρατείας που δημοσιεύτηκε την Κυριακή, ενώ οι Ουκρανοί συνεχίζουν να κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος.
Πέρα όμως από τις σημαντικές απώλειες που πέτυχαν οι Ουκρανοί, κέρδισαν μια μάχη ζωτική, θα λέγαμε, σε επίπεδο ηθικού και γόητρου –πιο σημαντική και από τη βύθιση του «Μόσκβα», της ναυαρχίδας του ρωσικού στόλου στη Μαύρη Θάλασσα, τον Απρίλη, την ανακατάληψη του Φιδονησιού ή τον βομβαρδισμό της μεγάλης αεροπορικής βάσης στην Κριμαία τον περασμένο μόλις μήνα. Σημαντικό είναι, επίσης, αυτό που αναφέρεται σε αποκλειστικό ρεπορτάζ του Guardian, ότι ο αιφνιδιασμός ήταν αποτέλεσμα και της εκστρατείας παραπληροφόρησης που εξαπέλυσε το Κίεβο το προηγούμενο διάστημα, κάνοντας τους Ρώσους να νομίζουν ότι η μεγάλη αντεπίθεση θα γινόταν στο μέτωπο του Νότου και την Χερσώνα. Σε αυτό το πλαίσιο, στις 29 Αυγούστου, το ουκρανικό επιτελείο είχε ανακοινώσει επισήμως ότι η επιχείρηση είχε ξεκινήσει στον Νότο, αναγκάζοντας το αντίστοιχο ρωσικό να μεταφέρει εκεί δυνάμεις, αφήνοντας σε μεγάλο βαθμό ακάλυπτη την περιοχή του Χάρκοβο. Για αυτό θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ευκαιρία αυτής της μεγάλης νίκης δόθηκε έμμεσα από τους ίδιους τους Ρώσους.
Η προφανής κατάρρευση των ρωσικών δυνάμεων όπως ήταν και αναμενόμενο προκάλεσε πανικό στην Μόσχα. Ο ηγέτης της Δημοκρατίας της Τσετσενίας, Ramzan Kadyrov, ο οποίος έστειλε τους δικούς του μαχητές στην Ουκρανία, είπε ότι εάν δεν υπάρξουν άμεσες αλλαγές στις μεθόδους της Ρωσίας στην εισβολή, «θα έπρεπε να επικοινωνήσει με την ηγεσία της χώρας για να τους εξηγήσει την πραγματική κατάσταση στο έδαφος». Όπως είναι φυσικό, η εκδοχή που μεταφέρει η Μόσχα για την όλη κατάσταση διαφέρει πολύ από αυτή που αναφέραμε προηγουμένως. Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Άμυνας, μάλιστα, Igor Konashenkov το απόγευμα του Σαββάτου άφησε να εννοηθεί ότι η υποχώρηση ήταν αποτέλεσμα του σχεδίου της Μόσχας και όχι της αντεπίθεσης των Ουκρανών, ανέφερε χαρακτηριστικά πως: «Προκειμένου να επιτευχθούν οι διακηρυγμένοι στόχοι της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης για το Ντονμπάς, αποφασίστηκε η αναδίπλωση των ρωσικών δυνάμεων που βρίσκονταν κοντά στην Μπαλάκλια και το Ιζιούμ, έτσι ώστε να ενισχυθούν οι προσπάθειες στην περιοχή του Ντονέτσκ». Κάτι αντίστοιχο είχαμε παρατηρήσει και την άνοιξη, όταν οι Ρώσοι ισχυρίζονταν ότι η πολιορκία της ήταν μέρος σχεδίου για την παραπλάνηση των Ουκρανών, προκειμένου να επιτευχθούν οι πραγματικοί στόχοι της αποκαλούμενης «ειδικής επιχείρησης» στο νότιο και το ανατολικό τμήμα.
Πρέπει όμως να μην ξεχνάμε ότι η Ρωσία μπορεί να χάνει αλλά δεν έχει ηττηθεί ολοκληρωτικά ακόμη. Εξακολουθεί να καταλαμβάνει ένα μεγάλο κομμάτι της ουκρανικής επικράτειας και εξακολουθεί να διαθέτει σημαντικά στρατιωτικά μέσα, στη χώρα. Οι πόλεμοι, όπως είδαμε, μπορεί να πάρουν απροσδόκητη τροπή. Οι καταστροφικοί και λανθασμένοι υπολογισμοί καθώς και οι τολμηροί ελιγμοί μπορούν να μεταμορφώσουν, μεταλλάξουν θα μπορούσαμε να πούμε, παντελώς τον χαρακτήρα μιας σύγκρουσης. Υπάρχει δηλαδή πάντα ο κίνδυνος οι αναλύσεις να βιαστούν να βγάλουν συμπεράσματα, να μεταπηδήσουν από την τρέχουσα κατάσταση στην επόμενη και να κάνουν πολλές εσφαλμένες υποθέσεις για το μέλλον. Νωρίτερα το καλοκαίρι, εξάλλου, υπήρχε η τάση να υποθέτουμε ότι οι επόμενοι μήνες θα κυριαρχούνταν είτε από πιο εξαντλητικές ρωσικές επιθέσεις, όπως στο Ντονμπάς, ή ίσως από ένα αδιέξοδο, έτσι ώστε ο πόλεμος να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια. Αυτή η «αδιέξοδη φιλοσοφία» εξακολουθεί να υφίσταται, κυρίως επειδή είναι δύσκολο ακόμη και να σκεφτεί κανείς πως μια τόσο μεγάλη στρατιωτική δύναμη, όπως η Ρωσία, να ταπεινώνεται.
Έτσι, ενώ η κατάσταση είναι πολύ πιο θετική για την Ουκρανία, πρέπει να ισχύουν οι ίδιες επιφυλάξεις σχετικά με την υπερβολική προέκταση. Ακόμα κι αν το Χάρκοβο απελευθερωθεί πλήρως, θα υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν. Στην Περιφέρεια της Χερσώνας αναπτύσσεται και παίρνει σάρκα και οστά η άλλη επίθεση. Η εμπειρία των τελευταίων ημερών θα δημιουργήσει αμφιβολίες στο μυαλό των Ρώσων διοικητών σχετικά με την αξιοπιστία και την ανθεκτικότητα των στρατευμάτων τους και θα προσθέσει στις δυσκολίες που ήδη αντιμετωπίζουν όταν επεξεργάζονται πώς να διαθέσουν τους ολοένα και πιο σπάνιους πόρους ανθρώπινου δυναμικού, πληροφοριών και αεροπορικής ισχύος.
Το σίγουρο λοιπόν είναι ότι γίνεται λόγος για ήττα από τη ρωσική πλευρά. Οι δυνάμεις του Putin μπορεί να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, τουλάχιστον μακριά από το Χάρκοβο, και να προσφέρουν περισσότερο χώρο αναπνοής, ενώ πολλοί ελπίζουν ότι ο οικονομικός πόνος της Ευρώπης θα την οδηγήσει στην εγκατάλειψη της Ουκρανίας. Λόγω της αδιαφάνειας στη λήψη αποφάσεων του Putin και των παραληρηματικών πρόσφατων δηλώσεων του, παρουσιάζοντας τη Ρωσία ως φύλακα ορισμένων βασικών πολιτισμικών αξιών, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι έχει φτάσει στο σημείο να μπορεί να αναγνωρίσει τη θέση στην οποία έχει οδηγήσει τη χώρα του. Επομένως, η λογική απαιτεί να υποθέσουμε ότι αυτός ο πόλεμος δεν θα τελειώσει σύντομα. Αλλά ούτε πρέπει να μας τυφλώνει μπροστά στην πιθανότητα ότι τα γεγονότα θα μπορούσαν να εξελιχθούν πολύ πιο γρήγορα από ό,τι υποθέταμε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Questions loom over Ukraine’s counteroffensive in Kharkiv, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Ukraine counter-offensive: Russian forces retreat as Ukraine takes key towns, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Πόλεμος στην Ουκρανία: Οπισθοχωρεί η Ρωσία – Οι Ουκρανοί ανέκτησαν τον έλεγχο της Μπαλάκλια, Παραπολιτικά, διαθέσιμο εδώ
- Amid Ukraine’s startling gains, liberated villages describe Russian troops dropping rifles and fleeing, Washington Post, διαθέσιμο εδώ
