Του Λάμπρου Καρασμάνη,
Τα γεγονότα της 11ης Σεπτέμβρη 2001 σηματοδότησαν την απαρχή μια νέας εποχής για τη διεθνή κοινότητα. Η φρικαλεότητα του εγκλήματος και η μαζική δολοφονία αθώων αποτελεί μόνο τη μία όψη του νομίσματος. Από την άλλη, όμως, το αρχικό μούδιασμα της διεθνούς κοινότητας οδήγησε σε σπασμωδικές αντιδράσεις, που ακόμη και εάν είχαν ως στόχο την απονομή δικαιοσύνης και την αποκατάσταση του αισθήματος ασφάλειας με τον τρόπο που προωθήθηκαν, δημιούργησαν μάλλον περισσότερα προβλήματα από αυτά που αποπειράθηκαν να λύσουν.
Αρκετά σύντομα μετά τις επιθέσεις στη Νέα Υόρκη και στην Πενσυλβάνια έχουμε τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών 1368 και 1373 στα πλαίσια των οποίων δημιουργείται το CTC (Αντιτρομοκρατική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών), μέσα από τα οποία τονίζεται η ανάγκη καταπολέμησης της τρομοκρατίας και των τρομοκρατών με κάθε νόμιμο δυνατό μέσο από την κοινότητα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, βέβαια, προκύπτει ένα ζήτημα γύρω από τον ορισμό του όρου «τρομοκρατία». Η διεθνής κοινότητα είχε αποτύχει πολλές φορές να φθάσει σε consensus γύρω από τον συγκεκριμένο όρο.
Ακόμη και οι προσπάθειες της 6ης Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για να προσδιοριστεί ξεκάθαρα, με νομικά έγκυρο και διεθνώς αποδεκτό τρόπο, έπεσαν στο κενό. Επιπλέον, υπάρχει μία πολύ λεπτή γραμμή ανάμεσα στους όρους «τρομοκράτης» και «αγωνιστής της ελευθερίας», οι οποίοι μπορούν να περιγράφουν το ίδιο άτομο, αν ειπωθούν από διαφορετικά χείλη. Τα ψηφίσματα, λοιπόν, πλαισιώνουν δράσεις και εν δυνάμει συμπεριφορές σε έναν χώρο κακώς ή ανεπαρκώς ορισμένο. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι διάφορες κρατικές οντότητες, πέραν των Η.Π.Α., όπως η Ρωσική Ομοσπονδία και η Ινδία έσπευσαν να υιοθετήσουν εσωτερικά πρακτικές εναντίον των Τσετσένων και των κατοίκων του Κασμίρ αντίστοιχα, ακριβώς μετά το ψήφισμα 1373.
Επιπλέον, με τον προσδιορισμό της έννοιας, δημιουργείται ένας περιοριστικός κλοιός στις πολιτικές ασύλου που ακολουθούν τα κράτη. Πιο συγκεκριμένα, θίγονται τα ατομικά δικαιώματα των αιτούντων, αφού πολλοί πιθανόν να προέρχονται από περιοχές, στιγματισμένες ως «πυρήνες τρομοκρατίας». Προς τούτοις, θεσμοί όπως το «Διεθνές Ένταλμα Σύλληψης» καθώς και η «Έκδοση», χάνουν μερικώς την ισχύ και το νόημα τους, ενώ υπόρρητα προάγεται η καταπάτηση της αρχής της «μη επέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις τρίτων κρατών».
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ένα νέο δόγμα άμυνας αναδύεται στο παγκόσμιο γήπεδο. Ο λόγος για το σύστημα Προληπτικής Άμυνας (Pre-Emptive Self Defense), το οποίο πραγματώνεται κυρίως από μεγάλους δρώντες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Μεγάλη Βρετανία. Σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, κάθε κράτος κατέχει το νόμιμο δικαίωμα της άμυνας των εδαφών του. Συνήθως, μέχρι την 11η Σεπτεμβρίου, η άμυνα γίνεται έναντι επίθεσης ή επικείμενης επίθεσης, όμως πλέον βλέπουμε αυτό το νέο δόγμα να «νομιμοποιεί» την επίθεση ως μέσο προληπτικής άμυνας. Συλλογικά και ατομικά δικαιώματα κατοίκων διαφόρων περιοχών, όπου λαμβάνει χώρα αυτή η νέα «άμυνα», καταπατώνται ξεκινώντας από το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και καταλήγοντας στο δικαίωμα στην ίδια τη ζωή.
Πέραν των ανθρωπογενών καταστροφών των ατομικών περιουσιών σε περιοχές όπου εκτυλίσσονται στρατιωτικές επιχειρήσεις, υπάρχουν περιπτώσεις με δεσμεύσεις καταθέσεων ανθρώπων που θεωρήθηκαν ύποπτοι για τρομοκρατία σε τράπεζες του εξωτερικού με τρόπο αδιάκριτο, καθώς όπως βλέπουμε στο εν λόγω ψήφισμα (1373), απαγορεύεται κάθε μορφή συνεργασίας με τρομοκράτες και ύποπτους για τρομοκρατία.
Το χάος που έφεραν τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου δημιουργεί διεθνή πανικό, ο οποίος πλαισιώνεται με επιπλέον ατυχείς και βεβιασμένες επιλογές. Αντιστοίχως, αυτές οι βιαστικές κινήσεις λειτουργούν ως «προτροπή» προς τη διεθνή αναρχία για τους ισχυρούς και ωθούν στη συρρίκνωση του ήδη επισφαλούς δικαιωματικού χώρου των ασθενέστερων παικτών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- United Nations Security Council Resolution 1368, wikipedia, διαθέσιμο εδώ
- Resolution 1373 (2001), unodc.org, διαθέσιμο εδώ
