Της Σύλιας Δόσπρα,
Την περασμένη εβδομάδα, και συγκεκριμένα στις 3 Αυγούστου, η κυβέρνηση του Μαυροβουνίου προχώρησε στη σύναψη μιας διμερούς συμφωνίας με την Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία θα ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών. Η συμφωνία που υπογράφηκε προβλέπει ουσιαστικά τις υποχρεώσεις του κράτους και των θεσμών έναντι της θρησκευτικής κοινότητας, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζει στην Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία την πλήρη ιδιοκτησία όλης της εκκλησιαστικής περιουσίας εντός του Μαυροβουνίου. Ο Πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου Dritan Abazovic και ο Πατριάρχης της Σερβικής Εκκλησίας Πορφύριος ήταν εκείνοι που υπέγραψαν τη συμφωνία σε ένα κλίμα άκρας μυστικότητας, θα μπορούσε κανείς να πει, αφού δεν είχε προηγηθεί καμία κυβερνητική ανακοίνωση προηγουμένως.
Η συνάντηση των εκπροσώπων πραγματοποιήθηκε στη βίλα Gorica, που ανήκει στην κυβέρνηση του Μαυροβουνίου και φυλασσόταν από την αστυνομία, αποτρέποντας τους λίγους διαδηλωτές που πληροφορήθηκαν για το γεγονός να επέμβουν στις διαδικασίες της συμφωνίας. Η συμφωνία, όπως υποστηρίζει ο Πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου Dritan Abazovic, αναμένεται να λύσει ένα διαχρονικό οικουμενικό πρόβλημα, εξομαλύνοντας τις σχέσεις μεταξύ αυτών που υποστηρίζουν μια φιλοευρωπαϊκή πολιτική και αυτών που υποστηρίζουν μια στενότερη συνεργασία με τη Σερβία, και κατ’ επέκταση με την Ρωσία. Την άποψη αυτή βέβαια δεν φαίνεται να την συμμερίζονται τόσο τα μέλη του κοινοβουλίου όσο και ο λαός του Μαυροβουνίου, αφού οι αντιδράσεις ήταν πολλές και αναμένεται να γίνουν ακόμα περισσότερες.
Η συμφωνία που υπογράφηκε προβλέπει μια σειρά από ρυθμίσεις που αποδίδουν υποχρεώσεις και εξουσίες στη σερβική ορθόδοξη εκκλησία. Μεταξύ αυτών των ρυθμίσεων είναι η παραχώρηση στη σερβική ορθόδοξη εκκλησία των θρησκευτικών αντικειμένων εντός του Μαυροβουνίου, η δυνατότητα θρησκευτικής εκπαίδευσης στα δημόσια σχολεία και ορισμένες δικαστικές και κρατικές εξουσίες. Οι όροι της συμφωνίας επικρίθηκαν αρκετά, ιδιαίτερα από μέλη ανθρωπιστικών οργανώσεων και από φιλοδυτικά κόμματα, τα οποία υποστηρίζουν πως η κυβέρνηση του Μαυροβουνίου έδωσε στη σερβική εκκλησία εξωφρενικά πολλές εξουσίες σε σχέση με άλλες θρησκευτικές ομάδες εντός του κράτους. Σε αντίθεση με τον Πρωθυπουργό του Μαυροβουνίου, πιστεύουν πως αυτή η συμφωνία ήρθε πιο πολύ για να διχάσει παρά για να φέρει ισορροπία στην πολιτική σκηνή του κράτους.
Την ίδια αντίληψη φαίνεται να κατέχει και ο Πρόεδρος του Μαυροβουνίου και εκπρόσωπος του φιλοδυτικού κόμματος DPS Milo Djukanovic, ο οποίος έσπευσε να δηλώσει την αντίθεση του σε αυτές τις εξελίξεις, ρίχνοντας μάλιστα στο τραπέζι υπονοούμενα για πρόωρες εκλογές και πολιτικούς μετασχηματισμούς. Ο Djukanovic, όντας εκ δια μέτρου αντίθετος με τις βλέψεις της σερβικής ορθόδοξης εκκλησίας και έχοντας μάλιστα κατηγορηθεί στο παρελθόν διότι θέλησε να εθνικοποιήσει την περιουσία της εκκλησίας, κατέθεσε ήδη πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης, αφού όπως δήλωσε ο ίδιος: «η συνθήκη που υπογράφηκε αντιβαίνει στις διατάξεις του συντάγματος του Μαυροβουνίου».
Το Μαυροβούνιο, μετά την απόσχιση του από τη Σερβία και την ανεξαρτητοποίηση του το 2006, έχει αντιμετωπίσει αρκετά ζητήματα θρησκευτικής και εθνικής ταυτότητας. Πιο συγκεκριμένα, εντός του κράτους υπάρχουν πληθυσμοί που αυτοπροσδιορίζονται ακόμα ως Σέρβοι και υποστηρίζουν πως το Μαυροβούνιο δεν έπρεπε ποτέ να γίνει ανεξάρτητο κράτος. Από την άλλη, υπάρχουν πληθυσμοί που προσδιορίζουν τους εαυτούς τους ως «πατριώτες του Μαυροβουνίου» και προσπαθούν να αποτρέψουν την ενθρόνιση ενός μόνιμου εκπροσώπου της σερβικής ορθόδοξης εκκλησίας εντός του Μαυροβουνίου. Όπως γίνεται αντιληπτό επομένως, με την υπογραφή της συγκεκριμένης συνθήκης οι πεποιθήσεις και τα συμφέροντα των πληθυσμών έρχονται σε σύγκρουση. Ο Πρωθυπουργός Dritan Abazovic εκπροσωπεί μια πολιτική προσκείμενη στη Σερβία, που διαθέτει αρκετά φιλικές σχέσεις με τη Μόσχα. Αντίθετα, ο Πρόεδρος Milo Djukanovic, ως εκπρόσωπος της ανεξαρτησίας, υποστηρίζει μια πιο φιλοδυτική πολιτική, θα λέγαμε στηριζόμενη στην ευχέρεια του κράτους που θεωρεί πως πρέπει να αποτελεί μία ξεχωριστή-αυτόνομη οντότητα.
Συνοψίζοντας, η συμφωνία που υπογράφηκε την περασμένη εβδομάδα έφερε στο προσκήνιο όχι μόνο θρησκευτικά, αλλά συγχρόνως πολιτικά και εθνικά ζητήματα. Για άλλη μια φορά, βλέπουμε τη διάσπαση ενός κράτους ανάμεσα σε Ρωσία και Δύση, και μάλιστα σε μια περίοδο όπου οι ισορροπίες μεταξύ των δύο πόλων είναι ιδιαίτερα εύθραυστες. Το γεγονός ότι ένα τόσο μικρό κράτος όσο το Μαυροβούνιο, ελλείψει δικής του αυτόνομης εκκλησίας, μπαίνει σε μια συνθήκη που θα το καθιστά υποχείριο των βλέψεων της σερβικής ορθόδοξης εκκλησίας και μάλιστα σε μία περίοδο όπου το διεθνές σύστημα απειλείται από τέτοιου είδους βλέψεις κάνει τα πράγματα να μοιάζουν επικίνδυνα, τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Montenegro govt church deal triggers initiative for no-confidence motion, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Montenegro pens agreement with Serbian Orthodox church, Alarabiyanews, διαθέσιμο εδώ
- Montenegrin PM secretly signs controversial contract on church property, Euronews, διαθέσιμο εδώ
