Του Άγγελου Μεταλλίδη,
Τα Χριστούγεννα του 1989, μερικούς μήνες μετά τις σαρωτικές αλλαγές στο Σιδηρούν Παραπέτασμα, η Ρουμανία αποτέλεσε τη μοναδική περίπτωση στο Ανατολικό Μπλοκ που το κεφάλαιο «κομμουνισμός» έκλεισε με τον θάνατο του αρχηγού του κράτους. Το τραγικό τέλος του αδίστακτου δικτάτορα Ceaușescu καταδεικνύει την αγανάκτηση που προκάλεσε στον εξαθλιωμένο λαό η διαφθορά και τα εγκλήματα του αυταρχικού καθεστώτος, το οποίο για δεκαετίες επιβίωνε χάρη στο αίσθημα τρόμου που προκαλούσε στους πολίτες.
Ενώ ο λαός της Ρουμανίας υπέφερε, ο Nicolae Ceaușescu και η οικογένειά του διήγαν έναν πολυτελή βίο άνευ προηγουμένου. Οι ανισότητες ήταν σκανδαλώδεις. Για παράδειγμα, ο Ceaușescu είχε το προνόμιο να είναι ιδιοκτήτης δεκάδων πολυτελών κτιρίων, αν και το στολίδι όλων αυτών ήταν αναμφίβολα το υπαίθριο ανάκτορο Primăverii στο Βουκουρέστι. Ολόκληρα δωμάτια ήταν γεμάτα πλούτη και χλιδή. Ένα δωμάτιο ήταν αφιερωμένο στην πελώρια συλλογή από γούνες της φιλάργυρης συζύγου Έλενας, ενώ σε άλλο δωμάτιο υπήρχαν εκατοντάδες φορέματα, γούνες και ακόμη περισσότερα ζευγάρια παπουτσιών από την Ιταλία και τη Γαλλία. Ένα τρίτο δωμάτιο ήταν αφιερωμένο στα ραμμένα κατά παραγγελία ιταλικά κουστούμια και τον κυνηγητικό ρουχισμό του.
Η διακόσμηση των ανακτόρων δεν πήγαινε πίσω, αφού ήταν γεμάτα με εξαιρετικά ασημικά, πανάκριβα έργα τέχνης, χρυσά σερβίτσια, ανεκτίμητα περσικά χαλιά, πολυελαίους, κινέζικες πορσελάνες, θερμαινόμενες πισίνες και μάρμαρο. O πλούτος που κυριαρχούσε μέσα στα ανάκτορα υπήρχε και έξω από αυτά, όπως η τεράστια συλλογή αυτοκινήτων του Ceaușescu, συμπεριλαμβανομένης μιας Μπιούικ Ελέκτρα, δώρο του Richard Nixon, μαζί με αρκετές Μερσεντές και λιμουζίνες σοβιετικής κατασκευής. Επίσης, υπήρχαν δύο πολυτελή γιοτ, τα “Snagov Ι” και “Sangov 11”, καθώς και μία μεγάλη συλλογή από μικρά ταχύπλοα.
Η Securitate ήταν το όνομα, με το οποίο ήταν γνωστή η διαβόητη Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας της Ρουμανίας. Γνωστή και ως «ρουμάνικη Στάζι», ιδρύθηκε στις 30 Αυγούστου 1948 με σκοπό να υπερασπίζεται τα συμφέροντα του ΚΚΡ και να εγγυάται την ασφάλεια του καθεστώτος έναντι εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών.
Η Securitate μπορούσε να συλλαμβάνει κάθε άνθρωπο, για τον οποίο υπήρχε η υποψία ότι αποτελούσε «ταξικό εχθρό» ή «κατάσκοπο». Επιπλέον, είχε τη δυνατότητα προφυλάκισης των συλληφθέντων άνευ δίκης, χωρίς να δίνει λογαριασμό για το χρονικό διάστημά της. Επίσης, η υπηρεσία είχε απόλυτο έλεγχο επί της εισόδου και εξόδου από τη χώρα, αφού μόνο μέλη του κόμματος επιτρεπόταν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, ενώ αν κάποιος κοινός πολίτης αιτούνταν κάτι τέτοιο, ετίθετο αυτομάτως υπό παρακολούθηση.
Η Κρατική Ασφάλεια έγινε ακόμα πιο ισχυρή και επικίνδυνη επί δικτατορίας Ceaușescu, συμμαχώντας με τις στρατιωτικές μυστικές υπηρεσίες και αναλαμβάνοντας τον ρόλο του παρατηρητή σε όλους τους κλάδους των κρατικών δραστηριοτήτων. Ουσιαστικά, ήταν ένα πανίσχυρο κράτος εν κράτει, δίνοντας λόγο μόνο στον Ceaușescu.
Από τις αρχές του 1989 ο Ceaușescu άρχισε να απομονώνεται όλο και περισσότερο από τους κομμουνιστές πρώην συμμάχους του. Οι Χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας απέρριψαν πρότασή του τον Αύγουστο του 1989 να συγκληθεί Σύνοδος, η οποία θα συζητούσε τις ραγδαίες αλλαγές που απαιτούνταν στις κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και θα προσπαθούσε πάση θυσία να «υπερασπιστεί τον σοσιαλισμό».
Ακόμη και μετά την πτώση του Βούλγαρου ομολόγου του Todor Zhivkov, τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, ο Τσαουσέσκου δεν είχε αντιληφθεί ακόμα ότι «πατούσε σε αναμμένα κάρβουνα» και παρουσίαζε συμπτώματα άρνησης της πραγματικότητας. Στα τέλη του έτους o πεινασμένος λαός σχημάτιζε τεράστιες ουρές για την προμήθεια ψωμιού, ενώ η κρατική τηλεόραση τον παρουσίαζε να μπαίνει σε γεμάτα καταστήματα τροφίμων και με θράσος να επαίρεται για την πλήρη αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους και το υψηλό βιοτικό επίπεδο που κατακτήθηκε επί των ημερών του.
Καθώς διαδόθηκαν τα νέα για τη σφαγή κατά τη διάρκεια μίας μεγάλης διαδήλωσης, άνθρωποι σε πολλές πόλεις της Ρουμανίας άρχισαν να κατεβαίνουν στους δρόμους, για να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στους κατοίκους της Τιμισοάρας. Ως την 21η Δεκεμβρίου τα κύματα της πολιτικής θύελλας που ξέσπασε στην Τιμισοάρα είχαν φτάσει στο Βουκουρέστι.
Οι αρχές, όμως, δεν επρόκειτο να κάτσουν με σταυρωμένα τα χέρια, βλέποντας το εχθρικό κλίμα κατά του καθεστώτος να φουντώνει. Έτσι, λοιπόν, διοργάνωσαν την ίδια ημέρα διαδήλωση συμπαράστασης στον Ceaușescu στο κέντρο του Βουκουρεστίου. Ακολουθήσαν μεγάλες συγκεντρώσεις και την επόμενη μέρα με αποτέλεσμα τη φυγή του ζεύγους Ceaușescu.
Αμέσως μετά τη φυγή του ανακοινώθηκε ο σχηματισμός του Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας, υπό την προεδρία του Ion Iliescu, παλαιού αξιωματούχου του καθεστώτος, ο οποίος είχε πέσει εδώ και δύο δεκαετίες σε δυσμένεια. Ο Iliescu ανέβηκε στο μπαλκόνι του κτιρίου της ΚΕ και εκφώνησε λόγο, λέγοντας πως όταν συλληφθεί ο δικτάτορας, θα δικαστεί από λαϊκό δικαστήριο. Αμέσως μετά ο Iliescu μαζί με τον στρατηγό Nicolae Militaru ανακοίνωσε σταδιακά από την τηλεόραση τη σύνθεση της νέας κυβέρνησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Deletant, Dennis (1995), Ceausescu and the Securitate: Coercion and Dissent in Romania, 1965-1989, New York: Routledge
- Δημητριάδης, Παύλος (1990), Ρουμανία: Η εξέγερση ενός λαού, Αθήνα: Εκδ. Παπαζήση
- Μαρινέσκου, Φλορίν (2007), Οι Ρουμάνοι: Ιστορία και Πολιτισμός, Αθήνα: Εκδ. Ιωλκός
- Roper, Stephen (2000), Romania: The Unfinished Revolution, London: Routledge
