Της Εμιλένας Πούπα,
Οι Σουμέριοι ήταν ο λαός που κατοικούσε ήδη από το 4000 π.Χ. στην περιοχή της Μεσοποταμίας, ανάμεσα, δηλαδή, στον ποταμό Ευφράτη και Τίγρη. Οι άνθρωποι αυτοί ήρθαν από τη Βορειοανατολική Μεσοποταμία στο δέλτα των ποταμών και δημιούργησαν τον πολιτισμό τους. Πρόκειται για έναν από τους εντυπωσιακότερους πολιτισμούς της Ασίας, με έργα τέχνης τους να διατηρούνται μέχρι σήμερα. Όσον αφορά, λοιπόν, τη σουμεριακή μυθολογία παρατηρείται μια αφθονία μύθων, οι οποίοι χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Παρόλα αυτά, το παρόν άρθρο θα επικεντρωθεί στον μύθο της δημιουργίας του κόσμου με βάση τον σουμεριακό λαό.
Ο μύθος της δημιουργίας αποτελεί τον δεύτερο από τους τρεις βασικούς μύθους της σουμεριακής μυθολογίας. Αναλυτικότερα, η κοσμογονία των Σουμερίων αποτελεί συγχώνευση πολλών διαφορετικών μύθων που ενώθηκαν. Οι μύθοι της δημιουργίας χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, οι οποίες περιλαμβάνουν την προέλευση του σύμπαντος, την οργάνωση του σύμπαντος και τη δημιουργία του ανθρώπου. Όπως και σε άλλους πολιτισμούς ανά τον κόσμο, έτσι και στον σουμεριακό, τα στοιχεία της φύσης κατέχουν εξέχουσα θέση.
Όσον αφορά, λοιπόν, την προέλευση του κόσμου, η θεά Ur-Nammu παρουσιάζεται στο σουμεριακό πάνθεον ως η «μητέρα ουρανού και γης». Από την άλλη, όμως, άλλοι σουμεριακοί μύθοι κάνουν λόγο για την ένωση του ουρανού και της γης. Τα δύο αυτά στοιχεία αποτελούσαν ένα βουνό, στους πρόποδες του οποίου βρισκόταν η γη. Η θεά Ki εκπροσωπούσε τη γη και ο θεός Anu τον ουρανό. Όταν ενώθηκαν αυτοί οι δύο θεοί, γεννήθηκε ο θεός του αέρα Enlil, που δημιούργησε το σύμπαν. Έτσι, το σύμπαν προήλθε από την ένωση τριών βασικών στοιχείων, δηλαδή της γης, του ουρανού και του αέρα. Αυτά τα στοιχεία είναι απαραίτητα για την ύπαρξη ζωής και έτσι, στη συνέχεια, γεννήθηκαν οι άνθρωποι.
Ο μύθος για την οργάνωση του σύμπαντος αναφέρεται στον θεό της σελήνης Nanna, παιδί του θεού Enlil και της θεάς Ninlil. Καθώς η θεά κολυμπούσε στον ποταμό Νινιμπιρντού, ο ερωτευμένος θεός Enlil την άρπαξε, με αποτέλεσμα να τιμωρηθεί για αυτήν του την πράξη με εξορία στον κάτω κόσμο. Όμως, δεν γνώριζε ότι η Ninlil ήταν έγκυος και ότι ήθελε να τον ακολουθήσει στον κάτω κόσμο. Έτσι, ο θεός της σελήνης γεννήθηκε στο σκοτάδι και όχι στο φως του πάνω κόσμου. Για να μπορέσει, έστω, ο Nanna να φύγει από τον κάτω κόσμο, η μητέρα του γέννησε τρεις θεότητες που αντικατέστησαν τον Nanna, ο οποίος γύρισε στον ουρανό. Εδώ, ο Nanna παρουσιάζεται ως ο ανώτατος θεός του σουμεριακού πανθέου. Αφού ο θεός του αέρα Enlil χώρισε τη γη από τον ουρανό και τοποθετήθηκαν τα υπόλοιπα αστέρια και πλανήτες, ακολούθησε η οργάνωση του σύμπαντος. Με βάση τους Σουμέριους, οι πόλεις και οι ναοί των θεών προϋπάρχουν των ανθρώπων, καθώς ο Enlil δημιούργησε πρώτα κατώτατους θεούς για να εκτελούν εντολές και, ύστερα, δημιουργήθηκε ο άνθρωπος. Αξίζει, βέβαια, να επισημανθεί ότι υπάρχουν εξίσου πολλοί διαφορετικοί μύθοι για την οργάνωση του σύμπαντος.
Ο τρίτος και τελευταίος μύθος της δημιουργίας αφορά τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε ο άνθρωπος. Παρόλο που ο σουμεριακός μύθος και ο αντίστοιχος βαβυλωνιακός παρουσιάζουν διαφορές, το μοναδικό κοινό τους στοιχείο είναι ο σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπινου όντος. Στη σουμεριακή μυθολογία, λοιπόν, ο άνθρωπος δημιουργείται για να υπηρετήσει τους θεούς και να καλλιεργεί τη γη που οι θεοί του πρόσφεραν. Οι θεοί παραπονιούνται και έρχονται σε διαμάχη μεταξύ τους λόγω της τροφής, μέχρι το σημείο που η μητέρα όλων των θεών, η Ur-Nammu, συμβουλεύτηκε τον θεό της σοφίας Enki, ακολούθησε τις οδηγίες του και με τη βοήθεια και άλλων κατώτερων θεοτήτων έφτιαξαν από πηλό τον άνθρωπο.
Συμπερασματικά, η σουμεριακή μυθολογία παρουσιάζει στοιχεία που δεν εντοπίζονται σε άλλους πολιτισμούς και η κοσμογονία περιλαμβάνει τρεις διαφορετικούς μύθους με ξεχωριστό περιεχόμενο. Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι εκτός από τη δημιουργία του κόσμου, οι Σουμέριοι αναφέρθηκαν και στη δημιουργία του ανθρώπου, προσθέτοντας στοιχεία για τον σκοπό της δημιουργίας του. Ο λαός της Μεσοποταμίας φρόντισε να αφήσει πίσω του μια ανεπανάληπτη κληρονομιά για τις επόμενες γενιές, ώστε να συνειδητοποιήσουν τον τρόπο σκέψης του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hooke. Samuel Henry (2006), Μυθολογία της Μέσης Ανατολής, Αθήνα, Γόρδιος
- Sumer ancient region, Iraq, Brittanica.com, Διαθέσιμο εδώ
