Της Λυδίας Μπελαούρη,
Πανευρωπαϊκή ανησυχία προκλήθηκε στις 11 Ιουλίου, όταν έπαυσε η λειτουργία του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου, που συνδέει την Ευρώπη με τη Ρωσία, Nord Stream 1 για δέκα ημέρες. Η ρωσική πλευρά επικαλέστηκε τεχνικές δυσκολίες και επισκευές, για να δικαιολογήσει το κλείσιμο του αγωγού. Μια τουρμπίνα που καθυστέρησε να αποσταλεί από τον Καναδά φαίνεται να ήταν ο κυριότερος λόγος που η Ευρώπη έμεινε χωρίς την παροχή φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Οι τεχνικές αυτές εργασίες είχαν δημιουργήσει σε ολόκληρη την Ευρώπη ένα αίσθημα αβεβαιότητας, καθώς δεν ήταν σίγουρη η επαναλειτουργία του αγωγού. Ενώ υπό κανονικές συνθήκες το 10ήμερο κλείσιμο δε θα ήταν λόγος ανησυχίας, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πίστευαν πως η Μόσχα θα διατηρούσε εκτός λειτουργίας τον αγωγό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, προκειμένου να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας.
Μπορεί, τελικά, το αέριο να άρχισε να ξανά ρέει μέσω του αγωγού, οι φόβοι ότι η Μόσχα θα έκλεινε οριστικά τις στρόφιγγές της να κατευνάστηκαν, όμως επ’ ουδενί δεν απομακρύνθηκαν οι ανησυχίες ότι ο Putin κρατά την Ευρώπη «όμηρο» των διαθέσεών του. Όπως διαφαίνεται η επαναλειτουργία του αγωγού οδηγεί μακριά, τουλάχιστον προς το παρόν, αυτό που είχε περιγραφεί ως «εφιαλτικό σενάριο» για ολόκληρη την ήπειρο.
Γιατί θα αποτελούσε πρόβλημα το κλείσιμο του αγωγού Nord stream 1;
Η Ε.Ε. κατανάλωσε 412 δισεκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου το 2021 και η Ρωσία κάλυψε περίπου το 40% αυτής της ζήτησης. Ωστόσο, λόγω της διακοπής της προμήθειας από τη Ρωσία σε ορισμένους αγοραστές νωρίτερα αυτό το έτος, επειδή δεν συμμορφώθηκε με το διάταγμά της για τα ρούβλια και το φυσικό αέριο, και της περικοπής της προσφοράς μέσω του Nord Stream 1 τον περασμένο μήνα, οι αποστολές του Ιουνίου μειώθηκαν στο ιστορικό χαμηλό των 4,7 bcm, ή 56,4 bcm σε ετήσια βάση. Συγκριτικά, οι παραδόσεις τον Ιούνιο του περασμένου έτους ανήλθαν συνολικά σε 12 bcm. Αυτό που είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, είναι ότι η Ευρώπη βρίσκεται προ των πυλών μιας πρωτοφανούς για τα παγκόσμια δεδομένα ενεργειακής κρίσης. Με τις τιμές των βαρελιών πετρελαίου να ξεπερνούν τα 100 δολάρια/βαρέλι και τις τιμές του φυσικού αερίου και του ρεύματος να έχουν πολλαπλασιαστεί σε σχέση με πέρσι, θα ήταν ασύμφορο για τη Γηραιά Ήπειρο να παύσει να προμηθεύεται αέριο από τη Ρωσία μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream 1.
Το φυσικό αέριο αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή ενέργειας για την Ευρώπη και καθώς ο λιγνίτης και το υγροποιημένο αέριο LNG έχουν περιορισμένη, πλέον, χρήση, είναι σαφές πως τα προβλήματα που προκύπτουν από το κλείσιμο της κάνουλας του Nord Stream 1 είναι κλιμακωτά και επηρεάζουν ολόκληρη την Ευρώπη. Η εξάρτηση από το ρωσικό αέριο είναι πρωτοφανής και τώρα γίνεται ξεκάθαρη η σημασία της. Οι Ευρωπαίοι δεν μπορούσαν παρά να αναμένουν την επαναλειτουργία του αγωγού, καθώς γνώριζαν πως αν δεν γίνει αυτό, τότε προβλεπόταν ένα δύσκολο μέλλον για τη Γηραιά Ήπειρο, γεμάτο κρίσεις, ενεργειακής και οικονομικής φύσεως, καθώς και ανθρωπιστικής, αφού προβλέπεται με την παύση χρήσης του ρωσικού φυσικού αερίου να ανοίξει ακόμη περισσότερο η ψαλίδα μεταξύ πλούσιων και φτωχών, η οποία είναι ήδη πολύ ανοιχτή.
Πώς σκοπεύει να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή την πιθανή κρίση;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με γνώμονα τις πρόσφατες ανησυχίες πρότεινε στις 21 Ιουλίου ένα νέο νομοθετικό εργαλείο και ένα ευρωπαϊκό σχέδιο, για τη μείωση της χρήσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη κατά 15% μέχρι την επόμενη άνοιξη. Όλοι οι καταναλωτές, οι δημόσιες διοικήσεις, τα νοικοκυριά, οι ιδιοκτήτες δημόσιων κτιρίων, οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας και η βιομηχανία μπορούν και πρέπει να λάβουν μέτρα για την εξοικονόμηση αερίου. Η Επιτροπή θα επιταχύνει τις εργασίες για τη διαφοροποίηση της προσφοράς, συμπεριλαμβανομένης της κοινής αγοράς φυσικού αερίου, για να ενισχύσει τη δυνατότητα της Ε.Ε. να προμηθεύεται εναλλακτικές παραδόσεις φυσικού αερίου. Προτείνει, επίσης, έναν νέο κανονισμό του Συμβουλίου για συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης για φυσικό αέριο, βάσει του άρθρου 122 της Συνθήκης. Ο νέος κανονισμός θα δώσει στην Επιτροπή τη δυνατότητα να κηρύξει, μετά από διαβούλευση με τα κράτη μέλη, «Ενωσιακό Συναγερμό» (Union Alert) για την ασφάλεια του εφοδιασμού, επιβάλλοντας υποχρεωτική μείωση της ζήτησης αερίου σε όλα τα κράτη μέλη.
Το Union Alert θα μπορεί να ενεργοποιηθεί, όταν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος σοβαρής έλλειψης αερίου ή εξαιρετικά μεγάλης ζήτησης αυτού. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επικαιροποιήσουν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης έως και τα τέλη Σεπτεμβρίου, για να δείξουν πώς σκοπεύουν να επιτύχουν τον στόχο μείωσης, ενώ θα πρέπει να αναφέρουν στην Επιτροπή την πρόοδό τους κάθε δύο μήνες. Τα κράτη μέλη που ζητούν προμήθειες φυσικού αερίου αλληλεγγύης θα πρέπει να αποδείξουν τα μέτρα, που έχουν λάβει για τη μείωση της εγχώριας ζήτησης.
Τι έχει κάνει η Ε.Ε. για να εξασφαλίσει τον ενεργειακό της εφοδιασμό;
Από πολύ πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ε.Ε. χτίζει ένα καθαρό και διασυνδεδεμένο ενεργειακό σύστημα, επικεντρωμένο στην αύξηση του μεριδίου της εγχώριας παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σταδιακή κατάργηση των εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων και στην εξασφάλιση συνδέσεων και αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών στην περίπτωση τυχόν διακοπές παροχής. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Επιτροπή ενέκρινε το σχέδιο REPowerEU για τον τερματισμό της εξάρτησης της Ε.Ε. από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα το συντομότερο δυνατό. Το REPowerEU καθορίζει μέτρα για τη διαφοροποίηση των προμηθευτών ενέργειας, την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση και την ταχεία ανάπτυξη της ανανεώσιμης ενέργειας. Επιπλέον, η Ε.Ε. με το πακέτο European Green Deal and Fit for 55 ενισχύει την ασφάλεια εφοδιασμού της, εξαλείφοντας σταδιακά την εξάρτηση από πηγές ορυκτών καυσίμων και μειώνοντας τη συνολική κατανάλωση ενέργειας της Ε.Ε. μέσω της αυξημένης ενεργειακής απόδοσης,. Με βάση αυτές τις προτάσεις, το REPowerEU στοχεύει να επιταχύνει την εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ολόκληρη την Ε.Ε. και την ανάπτυξη επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Nord Stream nightmare: Has Putin stopped Europe’s gas for good? Politico, διαθέσιμο εδώ
- Ώρα μηδέν για το φυσικό αέριο: Κλείνει τη Δευτέρα ο Nord Stream 1 – H Eυρώπη προετοιμάζεται για το χειρότερο σενάριο, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Europe awaits Nord Stream 1 restart as supply uncertainty swirls, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
