Του Χρήστου Μπέντσου,
Ο όρος “green economy” πρωτοεμφανίστηκε το 1989 από τον David William Pearce στο βιβλίο του “Blueprint for a green economy”. Ωστόσο, μέχρι την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, ο εν λόγω όρος, δεν είχε λάβει τη δέουσα προσοχή. Τότε ανέκτησε το ενδιαφέρον της διεθνούς οικονομικής κοινότητας σε μια προσπάθεια των κυβερνήσεων να ανακόψουν την οικονομική ύφεση σε συνδυασμό με την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων. Σε αυτό συνέβαλε και το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Environment Programme – UNEP) που πρότεινε τη χρηματοδοτική ενίσχυση δράσεων που σχετίζονταν με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή με απώτερο στόχο την τόνωση της ανάπτυξης.
Η ουσία του green economy συνοψίζεται στην ιδέα ότι είναι εφικτή η επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων, σεβόμενοι ταυτόχρονα τα όρια του τοπικού, περιφερειακού και εθνικού περιβαλλοντικού οικοσυστήματος. Ο προσδιορισμός του UNEP είναι ότι το green economy αποσκοπεί στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου μειώνοντας το περιβαλλοντικό ρίσκο και τις ενεργειακές ελλείψεις. Κατά καιρούς έχουν δοθεί και άλλοι ορισμοί εστιάζοντας σε διαφορετικές οπτικές του θέματος. Ενδεικτικά, μια οπτική αφορά τα αρνητικά περιβαλλοντικά αποτελέσματα των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Οι θιασώτες αυτής της οπτικής εστιάζουν στην αρχή «όποιος ρυπαίνει πληρώνει» (Polluter pays principle) και αναφέρονται σαφώς στην πολιτική των περιβαλλοντικών τελών. Μια άλλη οπτική αφορά την ενεργειακή διάσταση του θέματος εστιάζοντας στις λεγόμενες πράσινες επενδύσεις (green investments). Αυτές οι επενδύσεις έχουν ταυτιστεί κυρίως με επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με στόχο την ενεργειακή αυτάρκεια, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι έξι άξονες στους οποίους στηρίζεται είναι: ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ‘πράσινα’ κτήρια, καθαρές μεταφορές, διαχείριση αποβλήτων, διαχείριση υδάτων και διαχείριση εδάφους (έμφαση στην αγροτική χρήση και τις δασικές εκτάσεις).
Στις Σκανδιναβικές χώρες, οι πολιτικές επικεντρώνονται σε μοντέλα χαμηλών εκπομπών άνθρακα (low-carbon), ώστε να είναι φιλικά προς το περιβάλλον. Σύμφωνα με τον Σουηδό καθηγητή Klas Eklund, οι λόγοι που το green economy έχει πετύχει στη χώρα του είναι η παιδεία και ο σεβασμός προς το περιβάλλον καθώς και ότι αρκετές πόλεις βρίσκονται κοντά σε δάση και λίμνες. Στη Σουηδία, το green economy έχει τη μορφή υψηλής φορολογίας σε εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα, μακροπρόθεσμα προγράμματα θέρμανσης πόλεων με τη χρήση βιοκαυσίμων και βιομάζας, καθώς και επιχορηγήσεις για έργα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε ανακύκλωση. Στη Δανία, οι επιδοτήσεις αφορούν την αιολική ενέργεια.
Εξετάζοντας τον δείκτη Global Green Economy Index, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι οι Σκανδιναβικές χώρες βρίσκονται στην κορυφή της λίστας: Σουηδία 1η, Νορβηγία 4η και Δανία 7η. Ωστόσο, και οι γειτονικές χώρες είναι αρκετά υψηλά: Ισλανδία 3η και Φιλανδία 5η. Αντίθετα, οι βαλκανικές χώρες βρίσκονται χαμηλότερα στη λίστα. Η Ελλάδα βρίσκεται στην υψηλότερη θέση (30η) μεταξύ των γειτονικών μας χωρών, καθώς η Αλβανία βρίσκεται στην 48η θέση, η Τουρκία στην 70η και η Βουλγαρία στην 107η. Επιπλέον, στις Βαλκανικές χώρες τα διαθέσιμα στοιχεία είναι λιγότερα. Ενδεικτικά, ενώ στις Σκανδιναβικές χώρες τα δεδομένα (data) εκτείνονται σε βάθος 10ετίας, τα ελληνικά δεδομένα περιορίζονται στα τελευταία 2 χρόνια. Ο σεβασμός των Σκανδιναβικών χωρών προς το περιβάλλον αποτυπώνεται και στην καλύτερη ποιότητα ζωής των κατοίκων, καθώς αυτές οι χώρες βρίσκονται στις υψηλότερες θέσεις του δείκτη Better Life που εκδίδεται από το ΟΑΣΑ.
Πέραν της παιδείας και της γεωγραφίας υπάρχουν και οι πολιτικοί λόγοι που το green economy έχει πετύχει στις Σκανδιναβικές χώρες. Από τη δεκαετία του ‘70, σε αυτές τις χώρες έχει μπει στην πολιτική ο όρος της περιβαλλοντικής ατζέντας και έχουν εφαρμοστεί αντίστοιχες πολιτικές. Πολλές φορές είχαν πειραματικό χαρακτήρα και απέτυχαν, ωστόσο εξήχθησαν σημαντικά συμπεράσματα για τα επόμενα χρόνια. Αναμφίβολα, τα σκανδιναβικά μοντέλα, μπορούν να αποτελέσουν οδηγό για τις υπόλοιπες χώρες. Ειδικότερα στην περίπτωση της Ελλάδας, μπορούν να ληφθούν σημαντικά μαθήματα τόσο για την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας λόγω γεωγραφικών συνθηκών όσο και για τις πιο φιλικά περιβαλλοντικές δημόσιες συγκοινωνίες καθώς και τη διαχείριση των αποβλήτων.
Απόφοιτος του τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ, μεταπτυχιακός φοιτητής στο MSc Energy and Finance στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας και υπότροφος του Ιδρύματος Καρέλια. Στα πλαίσια του Erasmus+ βρίσκεται στο Costas Grammenos Center for Shipping, Trade and Finance στο Cass Business School, ενώ εργάζεται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Ναυτιλίας (IMO) στο Λονδίνο. Πολιτικά χαρακτηρίζεται φιλελεύθερος και ευρωπαϊστής. Είναι μέλος του Finance Club, της Ελληνικής Εταιρείας Διοίκησης Επιχειρήσεων και του Ομίλου Ροταράκτ Θεσσαλονίκης. Υπήρξε μέλος του συλλόγου φοιτητών κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών του σπουδών και class representative στο μεταπτυχιακό.
