Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Στις 14 Ιουλίου ολοκληρώθηκε το 51ο Φόρουμ των Νησιών του Ειρηνικού Ωκεανού. Σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, το φετινό Φόρουμ συγκέντρωσε σε πρωτοφανή επίπεδα την παγκόσμια προσοχή. Τα βλέμματα στράφηκαν στη Suva, πρωτεύουσα των Νησιών Φίτζι, ενώ η αύξηση του ενδιαφέροντος σχετίζεται με την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην περιοχή και τον αντίκτυπο της κλιματικής κρίσης.
Κατά τη διάρκεια του Φόρουμ, μεταξύ άλλων, επιτεύχθηκε η έκδοση ενός κοινού στρατηγικού εγγράφου, με ονομασία Blue Pacific 2050. Συγκεκριμένα, οι ηγέτες των κρατών-μελών του Φόρουμ δεσμεύτηκαν να επιλύσουν τυχόν προκλήσεις και μεταξύ τους διαφορές, να εξασφαλίσουν την ευημερία του λαού μέσω της περιφερειακής συνεργασίας, να μειώσουν τα αίτια και να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Έχει καταστεί πλέον σαφές ότι τα μικρά νησιά στον Ειρηνικό και στον Ινδικό ωκεανό, καθώς και οι παράκτιες μεγαλουπόλεις στην Κίνα και στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, είναι ιδιαίτερα ευπαθείς στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Κάποιες μάλιστα κινδυνεύουν να χάσουν μεγάλο μέρος της επικράτειάς τους τις επόμενες δεκαετίες.
Οι ηγέτες των χωρών σε δηλώσεις τους τόνισαν ότι: «Βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή των δυσοίωνων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής», ενώ ο Πρωθυπουργός των Φίτζι Frank Bainimarama, ο οποίος προήδρευσε του φόρουμ, δήλωσε ότι: «Δεν μπορούμε να αρκεστούμε σε τίποτα λιγότερο από την επιβίωση κάθε νησιωτικής χώρας του Ειρηνικού, και αυτό απαιτεί από όλες τις οικονομίες υψηλών εκπομπών να εφαρμόσουν μέτρα για αποφασιστική μείωση των εκπομπών τους». Επίσης, τόνισε ότι αυτό απαιτεί οι παγκόσμιες εκπομπές να μειωθούν στο μισό, έως το 2030 και να είναι καθαρά μηδενικές το αργότερο, έως το 2050. Ο τερματισμός της εξάρτησης στα ορυκτά καύσιμα είναι αυτό που ζητούν οι νησιωτικές χώρες του Ειρηνικού από την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τις Η.Π.Α., την Ινδία, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Κίνα και κάθε άλλη χώρα με υψηλές εκπομπές. Στο πλαίσιο αυτό, η Αυστραλία δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές κατά 43% έως το 2030.
Εκτός του φλέγοντος ζητήματος της κλιματικής αλλαγής, η σύνοδος σημαδεύτηκε από την πρόσφατη γεωπολιτική αντιπαράθεση στην περιοχή. Μερικούς μήνες πριν, υπεγράφη συνθήκη συνεργασίας σε ζητήματα ασφαλείας μεταξύ της Κίνας και των Νησιών του Σολομώντα. Παρότι το περιεχόμενο της συμφωνίας δεν είναι ακόμα γνωστό, δεν παύει να εγείρει φόβους για τη δημιουργία μόνιμης κινεζικής στρατιωτικής βάσης σε απόσταση 2.000 χιλιομέτρων από τα βορειοανατολικά παράλια της Αυστραλίας. Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει, μέσω της Συμφωνίας δίνεται στο αρχιπελαγικό κράτος η δυνατότητα να ζητήσει από την Κίνα να τους στείλει αστυνομία, ένοπλες δυνάμεις, στρατιωτικό προσωπικό και άλλες δυνάμεις επιβολής του νόμου, για να βοηθήσουν στη διατήρηση της κοινωνικής τάξης, παράλληλα, η Κίνα θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τα λιμάνια των Νησιών ως ενδιάμεσο σταθμό.
Παρόλα αυτά, σε δηλώσεις του, ο Πρωθυπουργός των Νησιών Σολομώντα, Manasseh Sogavare, ανακοίνωσε ότι η συμφωνία ασφαλείας της χώρας του με το Πεκίνο δεν πρόκειται να επιτρέψει στην Κίνα να χτίσει στρατιωτική βάση, τονίζοντας ότι: «Τη στιγμή που θα ιδρύσουμε ξένη στρατιωτική βάση, γινόμαστε αμέσως εχθρός. Και θέτουμε επίσης τη χώρα μας και τον λαό μας ως στόχους για ενδεχόμενες στρατιωτικές επιθέσεις».
Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση των Η.Π.Α. δε θα μπορούσε να μείνει με σταυρωμένα τα χέρια και η αντιπρόεδρος Kamala Harris ανακοίνωσε την παροχή 600 εκατομμυρίων δολαρίων για τις χώρες του Ειρηνικού, αλλά και την ίδρυση δύο νέων πρεσβειών στην Τόνγκα και το Κιριμπάτι. Στην ομιλία της στο Φόρουμ, η Harris ανέφερε ότι η Ουάσιγκτον έχει αναγνωρίσει ότι τα νησιά του Ειρηνικού, «ίσως να μην έχουν λάβει τη διπλωματική προσοχή και υποστήριξη που άξιζαν τα τελευταία χρόνια, γι’ αυτό οι Η.Π.Α. θα ξεκινήσουν τώρα ένα νέο κεφάλαιο στη μεταξύ τους συνεργασία».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, επίσης, προκαλεί η απουσία του Κιριμπάτι από το Φόρουμ. Το νησιωτικό έθνος αποχώρησε πρόσφατα, επικαλούμενο άλυτες ανησυχίες σχετικά με τη δομή και την ηγεσία του Φόρουμ. Με το γεγονός αυτό να προκαλεί έντονη ανησυχία για αποδυνάμωση του περιφερειακού σώματος. Η ανησυχία εντείνεται ύστερα από εικασίες για πιθανή Κινεζική ανάμειξη στην απόφαση του Κιριμπάτι, αν και κάτι τέτοιο δεν έχει επιβεβαιωθεί το Κινεζικό ενδιαφέρον για το Κιριμπάτι μπορεί να εντοπιστεί στην εκμετάλλευση της αλιείας, καθώς και από στρατηγικής απόψεως.
Ολοκληρώνοντας, η συνάντηση στα πλαίσια του Φόρουμ των Νήσων του Ειρηνικού μπορεί να θεωρηθεί επιτυχημένη, υπήρξε ένα καλό πνεύμα συνεργασίας και διαλόγου με στόχο το κοινό συμφέρον, κυρίως σε ζητήματα κλιματικής αλλαγής. Καθησυχαστικές παρουσιάστηκαν και οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού Sogavare σχετικά με τη σύναψη συμφωνίας με την Κίνα. Παρόλα αυτά, ο Αμερικανικό – Κινεζικός ανταγωνισμός στην περιοχή έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ η απουσία του Κιριμπάτι από τη συνδιάσκεψη εγείρει προβληματισμούς για το μέλλον του Φόρουμ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China, Climate Dominate Pacific Islands Forum Meeting, The Diplomat, Διαθέσιμο εδώ
- Is Anyone Listening to the Pacific Islands?, The Diplomat, Διαθέσιμο εδώ
- Pacific countries declare ‘climate emergency’ and pledge closer security coordination, The Japan Times, Διαθέσιμο εδώ
- Smiles and unity at the Pacific Islands Forum mask tough questions shelved for another day, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
- Kiribati withdraws from Pacific Islands Forum in blow to regional body, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
