Του Χαράλαμπου Νικολαΐδη,
Όλες οι επαναστάσεις έχουν έναν ιερό σκοπό· προσπαθούν να απαλλάξουν τον λαό από ένα καταπιεστικό και παρασιτικό καθεστώς, που τρέφεται αποκλειστικά και μόνο από το τίμιο αίμα του λαού. Υπάρχουν πολλές συζητήσεις για το τι θα συμβεί την επόμενη μέρα. Ποιος θα λάβει την εξουσία; Οι επαναστάτες θα είναι άξιοι πολιτικοί και θα υπηρετούν σωστά και αμερόληπτα τον λαό τους; Βέβαια, όλα αυτά είναι ευχολόγια. Καθώς για να συμβούν τα παραπάνω, βασική προϋπόθεση είναι μια επιτυχημένη και ριζοσπαστική εξέγερση, με ανιδιοτέλεια και έναν συγκεκριμένο σκοπό. Όμως, τι έπεται μιας αποτυχημένης επανάστασης; Η αριστουργηματική ταινία των αδελφών Ταβιάνι μας φέρνει ένα αξιοπρεπέστατο παράδειγμα, αλλά, ακόμα, μας μιλάει για το μυαλό ενός οραματιστή επαναστάτη.
Η ταινία γυρίστηκε το 1972 από τους αδελφούς Ταβιάνι και στέκεται γύρω από την ιστορία του επαναστάτη Τζούλιο Μανιέρι, ο οποίος, ύστερα από μια απόπειρα επανάστασης σε ένα χωριό, συλλαμβάνεται από τις αρχές και οδηγείται στο εκτελεστικό απόσπασμα, αλλά τελευταία στιγμή αλλάζουν τα σχέδια και η μοίρα του.
Ο Τζούλιο, ευγενικής καταγωγής, απόφοιτος της μαθηματικής σχολής και νυν παγωτατζής, περιγράφεται από τους αδελφούς Ταβιάνι πολύ γλαφυρά. Είναι ένας άνθρωπος με ιδέες και αξίες, που δίνει όλη την περιουσία του στην απελευθερωτική οργάνωση στην οποία ανήκει και διευθύνει. Αλλά η μερίδα των συντρόφων που τελικά θα τον ακολουθήσει θα είναι ελάχιστη. Το άκουσμα του ερχομού 5.000 στρατιωτών έναντι 12 επαναστατών και ενός τρομοκρατημένου χωριού που αναστατώνεται από τους επαναστάτες, αντιμετωπίζοντάς τους σαν κατακτητές, δεν συνταράσσει τον Τζούλιο, καθώς μένει ακλόνητος στη θέση του, περιμένοντας να τον συλλάβουν και σχεδιάζοντας την ομιλία του για το δικαστήριο.
Ο Τζούλιο είναι ένας χαρακτήρας πολύ αμφιλεγόμενος. Το καταλαβαίνουμε από τα σχέδιά του, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του προς την πομπή των φρουρών που τον οδηγούν στην εκτέλεση. Τον διακατέχει ένα πνεύμα αυταρέσκειας και αχνού εγωισμού. Πιστεύει ότι εκεί που σταματάει ο σύντομος κύκλος της ζωής του, ξεκινάει ένας άλλος κύκλος. Ένας κύκλος αναγνωρισιμότητας. Ο Τζούλιο θεωρεί ότι θα αποτελέσει ένα πρότυπο για όλους τους καταπιεσμένους ανθρώπους, μέσα σε ένα διεθνιστικό κλίμα, όχι μόνο στην Ιταλία, αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Βέβαια, αυτό το συναίσθημα που τον διακατέχει έρχεται σε άμεση σύγκρουση με τον φόβο, ο οποίος και δικαιολογεί την έντονη συγκίνησή του. Όπως, όμως, αναφέρθηκε παραπάνω, την τελευταία στιγμή η ποινή του αλλάζει και καταδικάζεται σε απομόνωση.
Δέκα χρόνια απομόνωσης περνούν πολύ δύσκολα για τον Τζούλιο. Προσπαθεί να μην χάσει τα λογικά του με ανορθόδοξους τρόπους. Δημιουργεί μια φανταστική πραγματικότητα, μέσα στην οποία επιχειρεί να πορευτεί. Προσπαθεί να έχει καθημερινά άμεση επαφή με τις γνώσεις που έχει αποκτήσει, γιατί πιστεύει ότι μ’ αυτόν τον τρόπο θα καταφέρει να βγει πνευματικά άθικτος από τη φυλακή. Μια φυλακή μέσα στην οποία περιορίζεται σωματικά, αλλά και πνευματικά. Η απομόνωση τον οδηγεί σε κατώτερα πνευματικά στάδια, καταδικάζοντάς τον να συνομιλεί με τους πρώην συντρόφους του, με τη μόνη διαφορά ότι τον ρόλο των συνομιλητών του κατέχει ο ίδιος.
Βλέπουμε, μέσα στον παραλογισμό του, να έχει σκεπάσει τα προαναφερθέντα με ένα λογικό «κάλυμμα». Όμως, η απόφαση για τη μεταγωγή του θα παίξει καθοριστικό ρόλο για τον ίδιο. Η επαφή του με άλλους καταζητούμενους επαναστάτες, που μεταφέρονται στην ίδια φυλακή θα τον κάνει να συνειδητοποιήσει την αλήθεια. Ο Τζούλιο θα δει την πραγματικότητα μέσα σε μία ξύλινη μικρή βάρκα, με μία υπερήλικη ασκητική ψιλόλιγνη μορφή για βαρκάρη, η οποία θυμίζει τον χάροντα που κατέβαζε τις ψυχές στον κάτω κόσμο. Μόνο που, στη συγκεκριμένη περίπτωση, για τον Τζούλιο ο κάτω κόσμος ήταν η νέα του φυλακή.
Η αυτοκτονία του στο τέλος ήταν ένα αποτέλεσμα απογοήτευσης. Μιας απογοήτευσης που πηγάζει από τον εγωισμό και την ανάγκη του να γίνει ο ήρωας των επαναστατών, αλλά και η αφορμή για να γίνουν επαναστάσεις. Οπότε δεν διευκρινίζεται καθόλου από τον πρωταγωνιστή ποιος ήταν ο σκοπός του: να κάνει επανάσταση ή να γίνει το σύμβολο μιας νέας αρχής;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- St. Michael Had a Rooster(1972), wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
