Του Άγγελου Μεταλλίδη,
Ως το τέλος του 3ου αιώνα, η Μίλητος, με εξαίρεση ορισμένα μικρά διαλλείματα, θα βρίσκεται υπό την επιρροή των Πτολεμαίων. Ως τα μέσα του 3ου αιώνα η επιρροή αυτή, αν και δεν είναι πολύ ισχυρή, είναι υπαρκτή και σταθερή. Στην πρώτη φάση αυτή της ανίσχυρης επιρροής, η πόλη φαίνεται να ασκεί μια ευέλικτη εξωτερική πολιτική, διατηρώντας καλές σχέσεις και με άλλους ηγεμόνες. Για παράδειγμα, το 269 π.Χ. στάλθηκε πρεσβεία από τους Μιλησίους και από άλλες πόλεις της Μικράς Ασίας στον Αντίοχο Α΄, προκειμένου να εξασφαλισθεί η αυτονομία τους.
Όμως, η σχέση της Μιλήτου με τη δυναστεία των Πτολεμαίων θα ξεκινήσει, όταν ο Πτολεμαίος Α΄ θα ευεργετήσει την πόλη, απαλλάσσοντάς την από τους φόρους που πλήρωνε και παραχωρώντας γη στους κατοίκους. Από εκείνη τη στιγμή, ξεκίνησε ένα άτυπο σύμφωνο «φιλίας και συμμαχίας» με τον Πτολεμαίο Α΄. Μάλιστα, η πόλη, για να τον τιμήσει για τη μεγάλη του ευεργεσία, θα τον αποκαλέσει «θεόν και σωτήρα». Μάλλον αυτή πρέπει να είναι η στιγμή, κατά την οποία ξεκινάει ο Πτολεμαίος Α΄ να αναφέρεται ως Σωτήρ. Η πόλη, επίσης, ανέγειρε ανδριάντα στο ιερό του Απόλλωνα. Η Μίλητος βρέθηκε υπό την επιρροή του Πτολεμαίου Α΄, καθώς ήταν αυτός που μπορούσε και ήθελε να προσφέρει στην πόλη αυτά που είχε ανάγκη, όπως απαλλαγή από φόρους, και μοίρασμα γης και προνομίων στους κατοίκους. Επίσης, ήταν και ο πιο ισχυρός ηγεμόνας της περιοχής, ο οποίος μπορούσε να την προστατεύσει στρατιωτικά.
Οι «μέγιστες και κάλλιστες» τιμές που αναφέρονται στα κείμενα, είναι οι υψηλότερες τιμές που θα μπορούσε να λάβει κάποιο πρόσωπο, είναι οι λεγόμενες ισόθεες τιμές. Περί το έτος 262 χρονολογείται η επιστολή που στέλνεται από τον Πτολεμαίο Β΄ στην πόλη της Μιλήτου και το ψήφισμα της Μιλήτου που θα ακολουθήσει, γεγονός που δείχνει ότι η πόλη συνεχίζει να διατηρεί σχέση με τη δυναστεία.
Η επιστολή και το ψήφισμα εντάσσονται στο ιστορικό πλαίσιο του Χρεμωνίδειου πολέμου. Όπως φαίνεται, οι δυνάμεις του Αντίγονου απείλησαν σημαντικά τη Μίλητο, όμως, αυτή έμεινε σταθερή στη σχέση φίλιας και συμμαχίας με τους Πτολεμαίους, κάτι το οποίο αναγνωρίζεται και από τον ίδιο τον Πτολεμαίο Β΄. Γενικότερα, στόχος του Πτολεμαίου ήταν να εξακριβώσει τη νομιμοφροσύνη όλων των πόλεων που βρίσκονταν υπό την επιρροή του, καθώς οι δυνάμεις του Αντίγονου αποτέλεσαν σημαντικό εμπόδιο στην κυριαρχία του στο Αιγαίο και ο ίδιος ο Πτολεμαίος δεν κατάφερε να βοηθήσει αποτελεσματικά τους συμμάχους στη Νότια Ελλάδα.
Αρχικά, ο Πτολεμαίος απευθύνεται στην ηγεσία της πόλης, δηλαδή τη βουλή και τον δήμο, χαιρετώντας τους. Αναφέρεται στη μεγάλη φροντίδα και το έντονο ενδιαφέρον, το οποίο έδειξε ο πατέρας του στο παρελθόν για την πόλη και κάνει αναφορά στην παραχώρηση γης. Τη στάση που ακολουθεί ο ίδιος απέναντι στην πόλη τη χαρακτηρίζει πρέπουσα, διότι είχε δει στο παρελθόν τον πατέρα του να ακολουθεί παρόμοια πολιτική και να γίνεται αιτία πολλών αγαθών για τη Μίλητο.
Ο πατέρας του απάλλαξε τους κατοίκους από τους βαρύς φόρους και τα τέλη που τα εμπορικά πλοία ήταν αναγκασμένα να πληρώνουν. Η ανταπόκριση της πόλης ήταν άμεση, φροντίζοντας να υποσχεθεί πίστη στη φιλία της με τους Πτολεμαίους μέσω ενός όρκου που έπρεπε να δώσει ο κάθε πολίτης και οι νέοι της πόλης, μετά τη βασική τους εκπαίδευση στο σχολείο. Βλέπουμε, με άλλα λόγια, ότι η πόλη έχει άμεσο ενδιαφέρον να συνεχίσει να είναι σύμμαχος των Πτολεμαίων, καθώς οι τελευταίοι, όπως είδαμε, τη βοήθησαν σημαντικά και προσδοκά αυτή η βοήθεια να συνεχιστεί.
Το 260 π.Χ. ο αντιβασιλέας του Πτολεμαίου Β΄ στη Μικρά Ασία, ίσως ο γιος και μετέπειτα διάδοχός του, Πτολεμαίος Γ΄, εγκατεστημένος στην Έφεσο και τη Μίλητο, επαναστατεί με την υποστήριξη του Aιτωλού πολέμαρχου Τιμάρχου, ο οποίος πέτυχε την επιβολή τυραννίδας στη Μίλητο.
Οι Σελευκίδες, στη συνέχεια, ελέγχουν εκ νέου τη Μίλητο και, μάλιστα, ο Αντίοχος Β΄ απολαμβάνει θεϊκές τιμές, καθώς θεωρείται ότι αποκατέστησε την ελευθερία και τη δημοκρατία με την εκδίωξη του τυράννου Τιμάρχου. Η Μίλητος στη σύγκρουση των διαδόχων του Αντιόχου Β΄, ο οποίος πέθανε υπό μυστηριώδεις συνθήκες το 246 π.Χ., υποστήριξε τον Σέλευκο Β΄. Ωστόσο, σύντομα η πόλη τέθηκε και πάλι υπό πτολεμαϊκό έλεγχο με την εκστρατεία του Πτολεμαίου Γ΄ στην Ασία (246-245 π.Χ.). Το ίδιο διάστημα η πόλη υπογράφει συνθήκη ασυλίας με το Κοινό των Αιτωλών, με σκοπό την αποφυγή επιδρομής Αιτωλών πειρατών. Η ενεργή επιρροή των Πτολεμαίων στη Μίλητο φαίνεται να σταματάει στο δεύτερο μισό του 3 ου αιώνα π.Χ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Τουλουμάκος, Ιωάννης (2017), Ιστορία των αρχαίων Ελλήνων, Θεσσαλονίκη: Εκδ. Κυριακίδης
- Walbank, Frank (1999), Ο Ελληνιστικός Κόσμος, μτφρ: Τάσος Δαρβέρης, Θεσσαλονίκη: Εκδ. Βάνιας
- Lévêque, Pierre (2003), Ο Ελληνιστικός κόσμος, μτφρ: Μαρία Παπαηλιάδη, Αθήνα: Εκδ. Μεταίχμιο
- Boardman, John, Oswyn, Murray, & Jasper, Griffin (1996), Η Ελλάδα και ο Ελληνιστικός κόσμος, Αθήνα: Εκδ. Νεφέλη
- Grabowski, Tomasz, “The Cult of the Ptolemies in the Aegean in the 3rd c. B.C.”, Electrum 21 (2014), σελ. 21-41
- Bradford-Welles, C. (1934), Royal Correspondence in the Hellenistic Period: A Study in Greek Epigraphy, Roma: “L’Erma di Bretschneider”
