Της Νόρας Κούρτη,
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελεί τον άμεσα νομιμοποιημένο θεσμό από τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η θεσμική εξέλιξή του αποτελεί την καλύτερη απόδειξη της προόδου του ίδιου του κοινοτικού-ενωσιακού φαινομένου ενοποίησης. Η ύπαρξή του οριζόταν ήδη από τις ιδρυτικές Συνθήκες, κατά τη δεκαετία του 1950, με την ονομασία «Συνέλευση των ευρωπαϊκών κοινοτήτων», ωστόσο ο ρόλος του ήταν πιο διακοσμητικός. Δεν είχε νομοθετικά καθήκοντα, παρά μόνο στοιχειώδεις αρμοδιότητες και ιδίως συμβουλευτικό ρόλο, με τη γνωμοδότηση κατά τη διαδικασία έκδοσης ορισμένων πράξεων του Συμβουλίου. Επιπλέον, είχε από την αρχή την εξουσία ελέγχου της Επιτροπής και την πρόταση δυσπιστίας σε βάρος της. Με την πρόοδο των ευρωπαϊκών εξελίξεων, και ειδικότερα από τη δεκαετία του ’70 και έπειτα, παρατηρείται σταδιακή βελτίωση της θέσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ορόσημο για την αναβάθμιση αποτέλεσαν, το 1979, οι πρώτες άμεσες εκλογές για ανάδειξη του οργάνου απευθείας από τα εκλογικά σώματα των κρατών μελών και με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (ΕΕΠ) το 1986 δίνεται η ονομασία «Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».
Μέχρι να διεξαχθούν οι πρώτες άμεσες εκλογές της Συνέλευσης, εκπρόσωποι των λαών των κρατών ορίζονταν από τα εθνικά κοινοβούλια, με διαδικασία που προβλεπόταν στο εσωτερικό δίκαιο. Ο αριθμός των μελών αυξήθηκε σταδιακά με τη γεωγραφική εξάπλωση των κοινοτήτων και από 198 μέλη έχει φτάσει σήμερα να απαρτίζεται από 705 βουλευτές. Άξιο αναφοράς είναι ότι ο υπολογισμός της εκπροσώπησης γίνεται με το σύστημα της φθίνουσας αναλογικότητας που καταγράφεται στο κείμενο της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΕ) και προβλέπεται ότι κανένα κράτος δεν θα έχει λιγότερες από 6 έδρες και περισσότερες από 96. Παράδειγμα η Γερμανία, με 83 περίπου εκατομμύρια πληθυσμό έχει 96 βουλευτές, ενώ η Ελλάδα με 11 εκατομμύρια πληθυσμό έχει 21 βουλευτές. Άρα, ο αριθμός είναι 5 φορές μόνο μεγαλύτερος, σε σχέση με τον εφταπλάσιο πληθυσμό.
Σε αντίθεση με τα πρώτα έτη της λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πλέον ο υπερεθνικός χαρακτήρας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διαγράφεται παραστατικά από τον τρόπο δημιουργίας και οργάνωσης των πολιτικών σχηματισμών, όπου κάθε εκλεγμένος βουλευτής εντάσσεται με βάση τις πολιτικές του πεποιθήσεις και όχι με βάση την εθνική του προέλευση. Μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1993, σκιαγραφείται καλύτερα η σκοπιμότητα της αναβάθμισης των πολιτικών κομμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σύμφωνα με το άρθρο 10 της ΣΕΕ, καθήκον τους είναι να συμβάλλουν στη δημιουργία ευρωπαϊκής πολιτικής συνείδησης και να εκφράσουν τη βούληση των πολιτών της Ένωσης.
Μετά τη μεταρρυθμιστική συνθήκη της Λισαβόνας, όπως ισχύει μέχρι σήμερα, προσδιορίστηκαν με τρόπο οριστικό οι έδρες των οργάνων της Ε.Ε. Ειδικά για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προβλέπεται ότι οι 12 μηνιαίες περίοδοι της ολομέλειας λαμβάνουν χώρα στο Στρασβούργο, οι πρόσθετες σύνοδοι στις Βρυξέλλες, ενώ η γενική γραμματεία του οργάνου παραμένει στο Λουξεμβούργο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνέρχεται τόσο σε ολομέλεια, μία φορά τον μήνα στο Στρασβούργο, όσο και σε επιμέρους επιτροπές που αναλαμβάνουν το έργο του και συνεδριάζουν στις Βρυξέλλες.
Ο τρόπος λειτουργίας του Κοινοβουλίου διέπεται από τον Κανονισμό του. Οι αρμοδιότητές του είναι κυρίως νομοθετικές, καθώς αποτελεί το κυρίαρχο όργανο μαζί με το Συμβούλιο που εκδίδουν νομοθετικές πράξεις. Έχει, επίσης, την εξουσία ελέγχου, όσον αφορά τις πράξεις της Επιτροπής και τη δυνατότητα για πρόταση δυσπιστίας σε βάρος της. Μετά τη μεταρρυθμιστική Συνθήκη, μεταβλήθηκε η διαδικασία κατάρτισης του προϋπολογισμού, με σημαντική ενίσχυση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε αυτό μαζί με το Συμβούλιο, οι οποίοι καταρτίζουν τον ετήσιο προϋπολογισμό με ειδική νομοθετική διαδικασία. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το Ευρωκοινοβούλιο μαζί με τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή αποτελούν ενωσιακά όργανα, τα οποία δέχονται αναφορές-παράπονα φυσικών ή νομικών προσώπων για περιπτώσεις παραβάσεων ή κακής διοίκησης κατά την εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
-
Ευγενία Σαχπεκίδου, Ευρωπαϊκό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλας, Θεσσαλονίκη, 2013
