Του Μάριου Δόγκα,
Ζώντας πλέον περισσότερο από δύο χρόνια σε καθεστώς πανδημίας, υπήρξαμε μάρτυρες μιας περιόδου που στα ιστορικά εγχειρίδια του μέλλοντος θα συνιστά ορόσημο. Κανείς δεν ήταν σε θέση να προβλέψει επακριβώς την εξάπλωσή της, ούτε την μετέπειτα εξέλιξή της και το ενδεχόμενο τέλος της. Όμως, τι συμβαίνει αναφορικά με το μέλλον της; Πώς φανταζόμαστε τον κόσμο μετά την πανδημία και τον τρόπο με τον οποίο αυτή θα τον έχει επηρεάσει; Θα επιστρέψουμε, άραγε, στην κανονικότητα που γνωρίζαμε ή μήπως ο κόσμος δεν θα είναι ποτέ πια ο ίδιος; Τέτοιου είδους θεωρητικά αλλά και συνάμα πολιτικοκοινωνικά ερωτήματα επιχειρεί να θέσει ο Fareed Zakaria στο βιβλίο του Δέκα μαθήματα για την εποχή μετά την πανδημία, που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Επίκεντρο.
Μόνο στο άκουσμα του ονόματος του συγγραφέα μπορεί κανείς να υποθέσει πως πρόκειται για ένα εξαιρετικά καλογραμμένο βιβλίο. Ο Fareed Ζakaria είναι δημοσιογράφος, πολιτικός αναλυτής και συγγραφέας. Είναι ιδιαίτερα γνωστός ως ο οικοδεσπότης της δημοφιλούς εκπομπής του CNN “Fareed Zakaria GPS”, που πραγματεύεται τις διεθνείς πολιτικές, κοινωνικές, ιστορικές και οικονομικές εξελίξεις. Αρθρογραφεί, επίσης, εβδομαδιαίως στη Washington Post, ενώ κείμενά του έχουν δημοσιευθεί στα μεγαλύτερα και εγκυρότερα έντυπα του πλανήτη, μεταξύ των οποίων τα εξής: The New York Times, The Wall Street Journal, The New Yorker. Αξιοσημείωτη είναι, τέλος, και η συγγραφική του σταδιοδρομία, έχοντας στη συλλογή του δύο best seller The Post–American World και The Future of Freedom, ενώ τα Δέκα μαθήματα για την εποχή μετά την πανδημία ήδη έχουν ανακηρυχθεί best seller από τους New York Times και έχουν συμπεριληφθεί στη λίστα με τα 100 καλύτερα βιβλία του έτους από την Amazon.
Το βιβλίο δεν παρουσιάζει κάποια δομημένη πλοκή, καθώς, όπως είναι εμφανές, πρόκειται για ένα ερευνητικό, στοχαστικό δοκίμιο. Ο συγγραφέας επιχειρεί με τρόπο σαφή και οξυδερκή να οικοδομήσει τον μεταπανδημικό κόσμο και να προβλέψει τη νέα πραγματικότητα στις διεθνείς εξελίξεις. Είναι ένα βιβλίο που έρχεται σε επαφή και αλληλεπιδρά με ποικίλες θεματολογίες, πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής ακόμα και φιλοσοφικής υφής. Πρόκειται στην ουσία για ένα στοχαστικό και τολμηρό κείμενο, που στοχεύει να λειτουργήσει ως οδηγός για το αύριο του πλανήτη.
Έτσι, λοιπόν, ο συγγραφέας στις σελίδες αυτού του βιβλίου πραγματεύεται τους θεμελιώδεις θεσμούς και φορείς ή τις διαδικασίες και τις σχέσεις που δομούν τον σύγχρονο κόσμο και επιχειρεί να κάνει την προβολή τους στον κόσμο μετά την πανδημία. Γίνεται λόγος, λοιπόν, για τις καταστροφικές για το περιβάλλον ανθρώπινες δραστηριότητες που προκαλούν τη μοίρα του πλανήτη, για τον ρόλο και το χρέος των κυβερνήσεων ή για τη λειτουργία των αγορών και των συστημάτων τους. Ακόμη, γίνεται λόγος για την επιστήμη και τη σχέση της με την κοινωνία, όπως και για την τεχνολογία και την ψηφιακή επανάσταση ή την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης.
Επιπλέον, ο συγγραφέας πραγματεύεται ορισμένα ζητήματα κοινωνιολογικής οπτικής, όπως την αστικοποίηση και τις μεγάλες μητροπόλεις του μέλλοντος, τη συνεχιζόμενη αύξηση της ανισότητας, καθώς και την εξέλιξη της παγκοσμιοποίησης. Τέλος, αναφέρεται στους δύο νέους πόλους, τις δύο υπερδυνάμεις που γύρω τους θα συσπειρωθούν και οι υπόλοιποι και οι οποίες θα πρωταγωνιστούν τόσο στις διεθνείς εξελίξεις όσο και σε μια ανελέητη κούρσα ανταγωνισμού. Ο λόγος, φυσικά, δεν θα μπορούσε να είναι για άλλες, εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και την Κίνα. Συμπερασματικά, καταλήγει στο γεγονός πως αυτή η πανδημία έχει ανατρέψει πλήρως τα δεδομένα και έχει δημιουργήσει νέες συνθήκες σε όλους τους τομείς, ωστόσο, αποφεύγει μια μοιρολατρική στάση και θεωρεί πως τίποτα δεν είναι γραμμένο και πως είναι στο χέρι της ανθρωπότητας με τις σωστές κινήσεις να διαμορφώσει τον κόσμο του αύριο.
Η προσωπική μου εκτίμηση συμφωνεί με τη διεθνή απήχηση και τις κριτικές για το βιβλίο, που το συμπεριλαμβάνουν στα κορυφαία της χρονιάς και το χαρακτηρίζουν ως αριστούργημα. Θεωρώ πως πρόκειται για ένα εξαιρετικά ευφυές βιβλίο ενός συγγραφέα με προφητική ματιά που προσεγγίζει τις εξελίξεις με στοχαστική και οξυδερκή οπτική.
