Της Ιωάννας Χατζηαντωνίου,
Για άλλη μια φορά στην επικαιρότητα πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει με το να ταράζει τα νερά ο Ταγίπ Ερντογάν με τις νέες του δηλώσεις αναφορικά με το προσφυγικό ζήτημα. Ο Τούρκος Πρόεδρος ζητά επιπρόσθετη βοήθεια από τη διεθνή κοινότητα μετά τη νέα μεταναστευτική ροή από την Ιντλίμπ, με την οποία επιθυμεί να δημιουργήσει μια «ζώνη ασφαλείας» για τους πρόσφυγες μέσα στην επικράτεια της τουρκικής Δημοκρατίας, και να ανακουφίσει το κράτος του από το τεράστιο βάρος του ζητήματος. Αν όμως δεν υπάρξει έγκαιρη βοήθεια, συνεχίζει ο Τούρκος πρόεδρος, «θα πρέπει να ανοίξουμε τα σύνορα».
Είναι γνωστό πως η Τουρκία ήταν και είναι μια από τις χώρες που έχει υποστεί το πλήγμα των προσφυγικών ροών σε μεγάλο βαθμό. Σύμφωνα με δεδομένα από ένα νέο Policy Note της Παγκόσμιας Τράπεζας με τίτλο «Η τουρκική απόκριση στη συριακή Προσφυγική κρίση και ο δρόμος μπροστά», η Τουρκία υπολογίζεται ότι φιλοξενεί στο πλαίσιο της «Προσωρινής Προστασίας» περίπου 2.225.147 καταγεγραμμένους Σύριους. Η ενσωμάτωση και κάλυψη των αναγκών ενός τόσο μεγάλου αριθμού ανθρώπων -αν προσθέσουμε και αυτούς που δεν έχουν καταγραφεί ακόμα- αποτελεί φυσικά ένα ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα για μια χώρα σαν την τουρκική Δημοκρατία, της οποίας τα οικονομικά έχουν χαρακτηριστεί ως ασταθή και προβληματικά τον τελευταίο καιρό. Ωστόσο, για ακριβώς αυτόν το λόγο η διεθνής κοινότητα δεν έμεινε άπραγη, με τους αρμόδιους διεθνείς θεσμούς να προσπαθούν να βρουν αποτελεσματικές λύσεις της κρίσης -παραδείγματος χάριν η προαναφερθείσα Παγκόσμια Τράπεζα– αλλά και με την Ευρωπαϊκή Ένωση ως υπερεθνικό θεσμό να προσπαθεί να λειτουργεί όσο το δυνατόν καλύτερα για την αντιμετώπιση των ζητημάτων.
Το 2016 η κρίση ξεκίνησε να επηρεάζει και την πατρίδα μας, ως κράτος – μέλος της Ε.Ε., με μεγάλες ροές προσφύγων -αλλά και μεταναστών σε πολλές περιπτώσεις- να φτάνουν στα ελληνικά νησιά χωρίς χαρτιά μέσω λαθρεμπορίου. Για να εξομαλυνθεί λοιπόν η κατάσταση, υπεγράφη μια συμφωνία με την Τουρκία βάσει της οποίας η Ε.Ε. θα παρείχε οικονομική βοήθεια ύψους 6 δισεκατομμυρίων με αντάλλαγμα την επιστροφή των Συρίων που ψάχνουν άσυλο στα ελληνικά νησιά, στην Τουρκία και τη διαδικασία επίσημης αίτησης ασύλου. Αφενός σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές, μόνο το μισό ποσό έχει αποσταλεί –αν και οι ευρωπαϊκοί εκπρόσωποι της Κομισιόν αναφέρουν πως μόνο 400 εκατομμύρια ευρώ υπολείπονται- αλλά αφετέρου δεν πραγματοποιήθηκε σωστά ο περιορισμός του λαθρεμπορίου στα ελληνικά νησιά ούτε η διαδικασία του ασύλου στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα μπορούσε λοιπόν κανείς λογικά να πει πως η συμφωνία αυτή λειτούργησε αποτελεσματικά μόνο για εκείνη τη δεδομένη ένταση της κρίσης και πως μακροπρόθεσμα έχει αρχίσει να εμφανίζει αστάθεια.
Καθώς λοιπόν η βοήθεια από την Ένωση δεν είναι πλέον αρκετή, ο Τούρκος ηγέτης ζητά από τους διεθνείς παίκτες να μοιραστούν το βάρος της κρίσης και να βοηθήσουν. «Θα κουβαλήσουμε αυτό το φορτίο μόνοι μας;», ρωτάει συγκεκριμένα και θέτει την άποψη πως ήρθε η ώρα να ενδιαφερθούν για αυτό το φορτίο και άλλοι αλλιώς θα υπάρξουν «επιπλοκές». Πού θα αποσκοπήσει αυτή η νέα βοήθεια; Ο τούρκος Πρόεδρος επιθυμεί με τη βοήθεια που θα λάβει, να δημιουργήσει με τη συνδρομή βέβαια των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, μια «ασφαλή ζώνη» στη Βόρεια Συρία για 1.000.000 Σύριους πρόσφυγες, της οποίας και απαίτησε να έχει τον έλεγχο. Ο τούρκος ηγέτης διαβεβαίωσε πως μπορούν ως κράτος να αναλάβουν την οικοδόμηση των κατοικιών, απλώς χρειάζονται την οικονομική στήριξη. Αξίζει να σημειωθεί πως έχει τονίσει αρκετές φορές πως αν δε λάβει τη βοήθεια, θα ανοίξει τις πύλες για τους πρόσφυγες προς τη Δύση και πως δεν πρόκειται για μπλόφα!
Έτσι λοιπόν, ενώ η έκκληση βοήθειας γίνεται σε διεθνές επίπεδο, ο άμεσα θιγόμενος παίκτης από την εναλλακτική αυτή είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με το άνοιγμα των θυρών προς τη Δύση, όπως είναι λογικό, θα επέλθει μεγάλη αστάθεια με πρώτο «θύμα» των υπερμεγεθών ροών την πατρίδα μας, η οποία δεν είναι βέβαιο πως θα αντέξει, δεδομένων των μεγεθών των ροών συναρτήσει και των δυνατοτήτων της. Ίσως με μια καλύτερη εξέταση των διεθνών σχέσεων, φαίνεται ότι με αυτόν τον γεωπολιτικό εκβιασμό θα ανοίξει τα σύνορα προς την Ευρώπη εάν δε δοθεί βοήθεια, προσπαθεί δε να ασκήσει πίεση και πιο συγκεκριμένα στον συνήθη ύποπτο στα veto, τη Γαλλική Δημοκρατία. Παρ’ όλα αυτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα έχει η αναμενόμενη συνάντηση των ηγετών Τουρκίας και Η.Π.Α. στο πλαίσιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, για να συζητήσουν επί του θέματος αλλά και η αντίδραση τόσο των υπολοίπων διεθνών δρώντων όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τελικά ο Ερντογάν θα ανοίξει τις πύλες ή πάλι μπλοφάρει;
