Της Αναστασίας Παπαδά,
Η Ινδία έχει έναν από τους αρχαιότερους πολιτισμούς του κόσμου και ένα από τα δημοφιλέστερα μνημεία της χώρας αποτελεί το Ταζ Μαχάλ, το οποίο αποτελεί και μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1983. Το Ταζ Μαχάλ βρίσκεται στη βόρεια Ινδία, ανατολικά της πόλης Άγκρα, στη νότια όχθη του ποταμού Γιαμούνα.
Το μνημείο αυτό κατασκευάστηκε από τον μογγόλο αυτοκράτορα Σαχ Γιαχάν Α’ προς τιμήν της συζύγου του, της Μουμτάζ Μαχάλ, η οποία πέθανε μετά τη γέννα του 14ου παιδιού τους, το 1631. Ο Γιαχάν βασίλεψε από το 1628 έως το 1658 και παντρεύτηκε τη σύζυγό του το 1612. Η τελευταία επιθυμία της συζύγου του ήταν να χτίσει ένα μνημείο αφιερωμένο σε εκείνη, τόσο μεγαλοπρεπές που όμοιό του δε θα είχε ξαναδεί ο κόσμος. Ο Γιαχάν πράγματι τήρησε την υπόσχεσή του και το 1632 διέταξε την ανέγερση του Ταζ Μαχάλ. Το Ταζ Μαχάλ αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα Μουγκάλ αρχιτεκτονικής, ένα μείγμα ινδικών, περσικών και ισλαμικών στοιχείων.
Όπως προαναφέραμε, η κατασκευή του ξεκίνησε το 1632. Τα σχέδια για το συγκρότημα έχουν αποδοθεί σε διάφορους αρχιτέκτονες της εποχής, αν και ο κύριος αρχιτέκτονας ήταν μάλλον ο Ουστάντ Αχμάντ Λαχοράι, ένας Ινδός περσικής καταγωγής. Τα πέντε βασικά στοιχεία της σύνθετης κύριας πύλης, του κήπου, του τζαμιού, του τζαβάμπ και του μαυσωλείου σχεδιάστηκαν ως ενιαία οντότητα, σύμφωνα με τις αρχές της πρακτικής οικοδόμησης Μουγκάλ, που δεν επέτρεπαν καμία μεταγενέστερη προσθήκη ή μεταβολή. Περισσότεροι από 20.000 εργαζόμενοι απασχολούνταν από την Ινδία, την Περσία, την Οθωμανική Αυτοκρατορία και την Ευρώπη για να ολοκληρώσουν το ίδιο το μαυσωλείο γύρω στο 1638-39, ενώ το έργο συνολικά κόστισε 32 εκατομμύρια ρουπίες. Τα συμπληρωματικά κτίρια ολοκληρώθηκαν το 1643 και οι εργασίες διακόσμησης συνεχίστηκαν τουλάχιστον μέχρι το 1647. Συνολικά, η κατασκευή του συγκροτήματος των 42 στρεμμάτων διήρκεσε 22 χρόνια. Όταν το έργο ολοκληρώθηκε, γύρω από το φέρετρο της Μουμτάζ Μαχάλ τοποθετήθηκε ένας χρυσός φράχτης και 2.000 φρουροί για να το φυλάνε.
Το μαυσωλείο είναι κατασκευασμένο από λευκό μάρμαρο. Έχει τέσσερις σχεδόν πανομοιότυπες προσόψεις, η καθεμιά με μια ευρεία κεντρική καμάρα που φτάνει στα 33 μέτρα στην κορυφή της. Ο μεγαλοπρεπής κεντρικός θόλος, ο οποίος φτάνει σε ύψος τα 73 μέτρα, περιβάλλεται από τέσσερις μικρότερους θόλους. Το εσωτερικό του μαυσωλείου είναι οργανωμένο γύρω από μια οκταγωνική μαρμάρινη αίθουσα, διακοσμημένη με γλυπτά και ημιπολύτιμους λίθους. Εκεί βρίσκονται τα κενοτάφια του Γιαχάν και της συζύγου του, ενώ οι πραγματικές σαρκοφάγοι βρίσκονται στο επίπεδο του κήπου. Τέλος, μπροστά από το κεντρικό κτίριο, σε κάθε μια από τις τέσσερις γωνίες της πλατείας, έχουν τοποθετηθεί τέσσερις μιναρέδες.
Kοντά στα βορειοδυτικά και βορειοανατολικά άκρα του κήπου αντίστοιχα, είναι δύο συμμετρικά πανομοιότυπα κτίρια τα οποία είναι χτισμένα από κόκκινο ψαμμίτη: το τζαμί που βλέπει προς την ανατολή, και το τζαβάμπ που βλέπει δυτικά και παρέχει αισθητική ισορροπία. Ο κήπος εκτυλίσσεται κατά μήκος των κλασικών γραμμών Μουγκάλ, δηλαδή μια πλατεία που περιβάλλεται από μακρά υδάτινα ρεύματα, με μονοπάτια, σιντριβάνια και διακοσμητικά δέντρα. Τέλος, το νότιο άκρο του συγκροτήματος κοσμείται από μια μεγάλη πύλη κόκκινου ψαμμίτη με μια κεντρική καμάρα δύο επιπέδων.
Μια παράδοση αναφέρει ότι ο Γιαχάν σκόπευε αρχικά να χτίσει ένα άλλο μαυσωλείο στον ποταμό για να φιλοξενήσει τα δικά του λείψανα. Αυτό το μαυσωλείο θα κατασκευαζόταν από μαύρο μάρμαρο και θα συνδεόταν με γέφυρα με το Ταζ Μαχάλ. Ωστόσο, το 1658, ο γιος του Ορανγκζέμπ κατέλαβε την εξουσία και τον φυλάκισε στο οχυρό της Άγκρα μέχρι το θάνατό του το 1666, και ετάφη δίπλα στη σύζυγό του στο Ταζ Μαχάλ.
Πηγές
- Taj Mahal, UNESCO World Heritage Centre (https://whc.unesco.org/en/list/252/)
- Taj Mahal, ENCYCLOPEDIA BRITANNICA (https://www.britannica.com/topic/Taj-Mahal)
