Του Γεράσιμου Αυγερινού,
Το πρωί της 11ης Μαΐου 2022, η παλαιστινιακής και αμερικανικής καταγωγής ανταποκρίτρια του Al Jazeera, Shireen Abu Akleh, έπεσε νεκρή από πυρά σκοπευτή, ενώ κάλυπτε ειδική στρατιωτική επιχείρηση των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων στη Δυτική Όχθη. Σημαντική πληροφορία αποτελεί το γεγονός πως η σφαίρα, εισχωρώντας στο κρανίο της, της έκοψε το νήμα της ζωής, αν και η ίδια φορούσε τον απαιτούμενο προστατευτικό εξοπλισμό και έφερε την ένδειξη “Press” – γεγονός που καθιστά τη φερόμενη ως εκτέλεσή της παραβίαση του ψηφίσματος 2222/2015 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Πολλές εκδοχές έχουν παρουσιαστεί για το τι συνέβη εκείνο το πρωί, ενώ αξιοσημείωτο θεωρείται ότι δεν είναι η πρώτη εργαζόμενη στον Τύπο που πέφτει νεκρή στην εν λόγω περιοχή!
Τόσο το Al Jazeera όσο και η Παλαιστινιακή Αρχή κατηγορούν ανοιχτά το Ισραήλ για εν ψυχρώ εκτέλεση, ενώ το τελευταίο απαντά ότι είναι πιθανόν ο θάνατος της Abu Akleh να προκλήθηκε από παλαιστινιακά πυρά και διέταξε έρευνα για το συμβάν. Ειδικοί των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και οργανισμοί για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα κάνουν λόγο για ανάγκη διεξαγωγής έρευνας διεθνούς εμβέλειας, ενώ το Συμβούλιο Ασφαλείας καταδικάζει το συμβάν και ζητά τη διερεύνηση του θανάτου της δημοσιογράφου αμερόληπτα και με διαφανείς διαδικασίες. Παρόλα αυτά, δημοσιογραφικές ενώσεις εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους, καθώς το Ισραήλ δεν διαθέτει ιστορικό αξιόπιστης, διαφανούς και συστηματικής διερεύνησης τέτοιου είδους περιστατικών και, στο πλαίσιο αυτό, ζητούν ο θάνατος της Abu Akleh να εξεταστεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, στο πλαίσιο της τρέχουσας έρευνάς του για την τέλεση εγκλημάτων πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας (τόσο από πλευράς του Ισραήλ όσο και από πλευράς της Hamas) και για τον εποικισμό της Δυτικής Όχθης, ο οποίος απαγορεύεται από τη Συνθήκη της Γενεύης, καθότι αλλοιώνει τη δημογραφική σύσταση της περιοχής.
Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της κηδείας της στην Ιερουσαλήμ, η οποία μετατράπηκε σε λαϊκή συγκέντρωση Παλαιστινίων, σημειώθηκαν συγκρούσεις με την ισραηλινή αστυνομία που επιτέθηκε στους παρευρισκόμενους. Για την κατανόηση των γεγονότων, που έλαβαν χώρα στην εξόδιο ακολουθία, είναι απαραίτητη η κατανόηση της συμβολικής διάστασης του γεγονότος. Διότι για τους Παλαιστινίους, η Abu Akleh ήταν ένας δίαυλος διάδοσης της καταπίεσης που έχουν υποστεί και συμβολίζει την ελευθερία ή, όπως το έθεσε ο Πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής αγορεύοντας στην κηδεία της, επρόκειτο για «μια μάρτυρα της Ιερουσαλήμ, μια μάρτυρα της αλήθειας, μια μάρτυρα της ελευθερίας του λόγου».
Κατά συνέπεια, από τους Παλαιστινίους, η κηδεία εκλαμβάνεται ως μια στιγμή εθνικής ενότητας, που τους συσπειρώνει έναντι του νοούμενου ως κοινού εχθρού, ενώ κάθε γυναίκα δημοσιογράφος στην Παλαιστίνη που από μικρή ηλικία γαλουχήθηκε και εμπνεύστηκε μέσα από τα ρεπορτάζ της Abu Akleh μπόρεσε να φανταστεί τον εαυτό της εντός του φερέτρου. Από την άλλη πλευρά, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, όπως κατέστη σαφές από συνέντευξη του ταξίαρχου Ran Kochaν, στον ραδιοφωνικό σταθμό του ισραηλινού στρατού, αντιμετωπίζουν την Abu Akleh, τους συνεργάτες της και το Al Jazeera εν γένει, ως ένα δίκτυο προώθησης απόψεων «οπλισμένων παλαιστινίων» – με λόγια που ο ίδιος χρησιμοποίησε. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η χρήση χειροβομβίδων κρότου λάμψης και η αστυνομική βία τη μέρα της κηδείας έχουν προκαλέσει διεθνή κατακραυγή, αλλά και στο εσωτερικό της χώρας η ισραηλινή εφημερίδα Jerusalem Post κάνει λόγο για σπίλωση της διεθνούς εικόνας του κράτους.
Ωστόσο, πολλοί ακόμα δημοσιογράφοι και φωτογράφοι διεθνών μέσων έχουν αφήσει την τελευταία τους πνοή καλύπτοντας το παλαιστινιακό ζήτημα. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία των Reporteurs sans Frontières, τα οποία επικαλείται η γαλλική εφημερίδα Le Monde, τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουν σκοτωθεί στην περιοχή 35 δημοσιογράφοι, ενώ σύμφωνα με τον οργανισμό Committee to Protect Journalists, τον οποίον επικαλείται η Washington Post, τουλάχιστον 16 Παλαιστίνιοι εργαζόμενοι στον Τύπο έχουν πέσει νεκροί από το 1992 έως σήμερα. Τα θύματα σε ορισμένες περιπτώσεις βρέθηκαν μεταξύ διασταυρωμένων πυρών, όμως έχουν υπάρξει, επίσης, περιστατικά που σημαδεύτηκαν απευθείας, παρά τα διακριτικά τους υπό την ένδειξη “Press”.
Μάλιστα, κάποιες από τις ιστορίες αυτών των ανθρώπων παρουσιάζονται σε πρόσφατο άρθρο της Washington Post. O Simone Camilli ήταν ένας τριανταπεντάχρονος φωτορεπόρτερ, συνεργάτης του πρακτορείου Associated Press, ο οποίος πέθανε μαζί με τον Παλαιστίνιο διερμηνέα του από έκρηξη, το καλοκαίρι του 2014 στη Λωρίδα της Γάζας, καλύπτοντας συμπλοκές μεταξύ του ισραηλινού στρατού και της Hamas. Ήταν ο μόνος ξένος ανταποκριτής που εξέπνευσε σε αυτή τη φάση της σύρραξης, ενώ, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, πάνω από 2.300 Παλαιστίνιοι και 73 Ισραηλινοί κατέληξαν στη διάρκεια των επιχειρήσεων.
Ακόμα πιο τραγική είναι η ιστορία του Yasser Murtaja, ο οποίος είχε στοχοποιηθεί τόσο από τη Hammas όσο και από τον ισραηλινό στρατό, από τον οποίο και δολοφονήθηκε το 2018. Εκτελέστηκε από ελεύθερο σκοπευτή με την πρόφαση ότι είχε σχέσεις με την Hamas, όπως δήλωσε ο τότε Υπουργός Άμυνας. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ισχύει, αφ’ ενός γιατί η Hamas τον είχε αιχμαλωτίσει το 2015, επειδή βιντεοσκοπούσε γεγονότα σε περιοχές υπό τον έλεγχό της, χωρίς να έχει ζητήσει άδεια από την ίδια, αφ’ ετέρου διότι η εταιρεία του, την οποία συγχρηματοδοτούσε, είχε λάβει κονδύλια από την Αμερικανική Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης (U.S. Agency for International Development), που μέσω της συνήθους διαδικασίας αξιολόγησης αιτήσεων είχε αποφανθεί ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να τον συνδέουν με καμία τρομοκρατική οργάνωση.
Η κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή είναι σίγουρα πάρα πολύ σύνθετη. Ο ρόλος κάθε ανταποκριτή είναι να αναδείξει το πώς διαφορετικές πτυχές του ίδιου θέματος αλληλεπικαλύπτονται και αλληλοτροφοδοτούνται. Ανεξάρτητα από το πώς προσεγγίζει το ζήτημα κάθε ένας στην (πολωμένη) περιοχή διατρέχει τεράστιο κίνδυνο, είτε να χτυπηθεί στο πεδίο από ανταλλαγή πυροβολισμών ή λόγω εκρήξεων είτε να στοχοποιηθεί άμεσα. Η αγωνία της επιβίωσης είναι συνεχής, κάθε στιγμή βιώνεται ως δυνάμει η τελευταία της ζωής. Η ελευθερία του λόγου βάλλεται σε όλον τον κόσμο και το γεωπολιτικά ασταθές και εμπόλεμο περιβάλλον της Μέσης Ανατολής είναι το κατ’ εξοχήν αφιλόξενο προς την αναζήτηση της αλήθειας. Πολλοί ανταποκριτές χάθηκαν σε αυτήν την αναζήτηση και, δυστυχώς, το μέλλον δεν διαφαίνεται αισιόδοξο. Παρόλα αυτά, τολμηροί άνθρωποι και αφανείς ήρωες που χάνονται στο πλήθος, εξακολουθούν να αψηφούν τον κίνδυνο και τις κακουχίες, γιατί, όπως δήλωσε ο Ρώσος δημοσιογράφος Dmitry Muratov, αναφερόμενος στους δημοσιογράφους, όταν παρέλαβε το περσινό Νόμπελ Ειρήνης: «Είμαστε το προαπαιτούμενο για την πρόοδο. Είμαστε το αντίδοτο για την τυραννία. Θέλω οι δημοσιογράφοι να πεθαίνουν ηλικιωμένοι»!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Stories of 5 journalists killed covering Israeli-Palestinian conflict, Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- Lessons from Shireen Abu Akleh’s life, and death, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Israël est régulièrement accusé de cibler les journalists, Le Monde, διαθέσιμο εδώ
- Massive crowds, police beatings as journalist’s funeral is held in Jerusalem, Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- UN Security Council condemns killing of Shireen Abu Akleh, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- After events like Meron and Abu Akleh’s funeral, more police accountability is needed, Jerusalem Post, διαθέσιμο εδώ
- Israël-Palestine : l’enquête nécessaire de la Cour pénale international, Le Monde, διαθέσιμο εδώ
- RSF calls for independent enquiry into Al Jazeera reporter’s West Bank shooting death, Reporters Without Borders, διαθέσιμο εδώ
- Al Jazeera accuses Israeli forces of killing journalist in West Bank, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
