Του Πέτρου Κολυάρδου,
Σε μία εποχή που η ιατρική επιστήμη εξελίσσεται τόσο σε επίπεδο μέσων διάγνωσης όσο και σε επίπεδο θεραπείας, υπάρχουν ασθένειες που παραμένουν, αν όχι ερμητικά κλειστές, δύσκολα προσεγγίσιμες. Στο ευρύ φάσμα των ασθενειών αυτών, συγκαταλέγεται και το ανεύρυσμα. Λέξη ιδιαίτερα προσφιλής στον γενικό πληθυσμό, αφού οι περισσότεροι από εμάς έχουμε γίνει μάρτυρες κάποιας συζήτησης στην οποία έχει αναφερθεί. Καθημερινά, όλο και περισσότεροι άνθρωποι παλεύουν με την εν λόγω παθολογική κατάσταση, χωρίς, όμως, να είναι λίγες οι φορές που καταλήγουν πεσόντες στο πεδίο της μάχης. Το γεγονός αυτό εγείρει ανησυχίες στην επιστημονική κοινότητα, η οποία έχει καταγράψει πολλούς διαφορετικούς τύπους ανευρύσματος, καθένας από τους οποίους χρήζει διαφορετικής αντιμετώπισης.
Τι είναι, όμως, το ανεύρυσμα;
Πριν προσπαθήσουμε να δώσουμε έναν σαφή ορισμό, οφείλουμε να γνωρίζουμε πως δεν πρόκειται για μία ασθένεια, αλλά για μία παθολογική κατάσταση. Όπως διαφαίνεται και από την ετυμολογία της λέξης (ανευρύνω = διαστέλλομαι), η παθολογική κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από μία μικρή τοπική διάταση ή εξώθηση ενός τμήματος κάποιου αιμοφόρου αγγείου (συνηθέστερα αρτηρίας). Η διάταση αυτή του λεπτότερου τοπικά τμήματος του αιματικού αγγείου προσιδιάζει σε ένα μικρό φουσκωμένο μπαλόνι. Τα ανευρύσματα ταξινομούνται κατά τοποθεσία, αιτιολογία ή άλλα χαρακτηριστικά, παρουσιάζοντας διαφορετικά είδη, στα οποία εντοπίζονται κοινά σημεία. Ευρέως γνωστό αποτελεί το ανεύρυσμα εγκεφάλου, ρήξη του οποίου οδηγεί σε μια από τις πιο σοβαρές εγκεφαλικές αιμορραγίες, τη λεγόμενη υπαραχνοειδή αιμορραγία, μια κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο.
Αιτιοπαθογένεια εγκεφαλικού ανευρύσματος
Η πλειονότητα των ανευρυσμάτων παρουσιάζουν επίκτητη προέλευση. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν περιπτώσεις που η κληρονομικότητα παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Τα διαθέσιμα στοιχεία από μελέτες παρατήρησης βασίζονται κυρίως σε αυτοαναφερόμενες πληροφορίες και υπόκεινται σε μεροληψία αντίστροφης αιτιότητας και σε μετρούμενους ή μη μετρούμενους συγχυτικούς παράγοντες. Επομένως, η αιτιότητα πίσω από τις παρατηρήσεις είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστη. Ωστόσο, έχει διαπιστωθεί πως ορισμένοι παράγοντες δημιουργούν πρόσφορο έδαφος στην ανάπτυξη ενός ανευρύσματος. Tέτοιοι παράγοντες αποτελούν:
- Κάπνισμα
- Αρτηριακή υπέρταση
- Αγχώδης τρόπος ζωής
- Παχυσαρκία
- Αθηροσκλήρυνση
- Αιματογενείς λοιμώξεις
Όπως προαναφέρθηκε, δεδομένου ότι η αιτιοπαθογένεια κρίνεται σε σημαντικό βαθμό απροσπέλαστη, αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την επιστημονική κοινότητα η ανακάλυψη νέων συντελεστών, που οδηγούν στη δημιουργία και την ανάπτυξη ενός ανευρύσματος .
Συμπτωματολογία
Συνήθως, τα συμπτώματα της εν λόγω παθολογικής κατάστασης κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται το ανεύρυσμα. Τις περισσότερες φορές, πριν τη ρήξη ενός ανευρύσματος δεν παρουσιάζεται κάποιο σύμπτωμα, ωστόσο, μπορούν να εμφανιστούν τα ακόλουθα :
- Ζάλη
- Κόπωση
- Απώλεια της αντίληψης
- Απώλεια της ισορροπίας
- Θολή όραση ή διπλωπία ( η οποία βρίσκεται σε ένα αρχικό στάδιο )
Τα συμπτώματα ποικίλλουν στην κάθε περίπτωση, ωστόσο, συμπτώματα τα οποία έχουν αναφέρει κατά καιρούς ασθενείς, οι οποίοι έχουν υποστεί ρήξη εγκεφαλικού ανευρύσματος και κατ΄επέκταση υπαραχνοειδή αιμορραγία, είναι:
- Αιφνίδια έντονη κεφαλαλγία
- Ναυτία
- Έμετοι
- Διαταραχές όρασης
- Απώλεια αισθήσεων
- Έντονη διπλωπία
Με περισσότερο χαρακτηριστική την αιφνίδια έντονη κεφαλαλγία, η οποία περιγράφεται από τους ασθενείς ως ο πιο έντονος και επίμονος πονοκέφαλος που έχουν βιώσει σε όλη τους τη ζωή. Σε λιγότερες περιπτώσεις, ως συμπτώματα εντοπίζονται αιμωδίες, απώλεια αισθήσεων ή ακόμα και επιληπτικές κρίσεις.
Όμως, ποιες είναι οι εξετάσεις που θέτουν τη διάγνωση ενός ανευρύσματος εγκεφάλου;
Υπολογίζεται ότι περίπου 2% των ανθρώπων έχουν ένα ή περισσότερα ανευρύσματα, η πλειονότητα των οποίων εκδηλώνουν την ύπαρξή τους με αιμορραγία κοντά στην ηλικία των 50. Η εντόπιση του ανευρύσματος θα καθορίσει και το είδος της διαγνωστικής προσέγγισης. Έτσι, επιτακτική κρίνεται η ανάγκη διάγνωσης της παθολογικής αυτής κατάστασης, πράγμα που θα αποτελέσει τον αναβατήρα αντιμετώπισής της. Η εξέταση που χρησιμοποιείται ευρέως ονομάζεται ψηφιακή αγγειογραφία, κατά την οποία παρακεντάται με ειδική βελόνα μια αρτηρία με εύκολη πρόσβαση, με συνηθέστερες τη μηριαία αρτηρία στη βουβωνική περιοχή ή τη βραχιόνια αρτηρία στον βραχίονα. Προωθείται ένας καθετήρας προς την επιθυμητή περιοχή, εγχέεται σκιαγραφική ουσία (σκιαγραφικό) και λαμβάνονται ακτινογραφίες. Το σκιαγραφικό κάνει το αίμα που ρέει μέσα στα αγγεία ορατό στις ακτίνες Χ, δίνοντας τη δυνατότητα εντοπισμού του ανευρύσματος.
Άλλες διαγνωστικές μέθοδοι που αξιοποιούνται για τη διάγνωση του ανευρύσματος είναι η Αξονική αγγειογραφία (computed tomography angiography – CTA) και η Μαγνητική τομογραφία και αγγειογραφία (magnetic resonance imaging and angiography – MRI / MRA). Προσπαθούμε, όταν αυτό είναι εφικτό, να διαγιγνώσκουμε και να αποκλείουμε τα ανευρύσματα πριν αυτά αιμορραγήσουν, με απώτερο σκοπό την αποφυγή μίας εγκεφαλικής αιμορραγίας.
Θεραπεία
Πολλά ανευρύσματα δε χρήζουν αντιμετώπισης, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τα μικρά ανευρύσματα ή τα λεγόμενα ασυμπτωματικά. Ιστορικά, η θεραπεία των αρτηριακών ανευρυσμάτων έχει περιοριστεί είτε στη χειρουργική παρέμβαση (χειρουργικό clipping) είτε στην προσεκτική αναμονή, σε συνδυασμό με τον έλεγχο της πίεσης του αίματος. Τα τελευταία χρόνια, όμως, οι ταχύτατοι ρυθμοί ανάπτυξης της νευροχειρουργικής έχουν φέρει στην επιφάνεια μία νέα επιλογή θεραπείας, που ονομάζεται εμβολισμός. Στην περίπτωση του εμβολισμού, με τον οποίο αντιμετωπίζονται πλέον περίπου το 70% τέτοιων περιπτώσεων, προωθείται ένας καθετήρας μέχρι το ανεύρυσμα και στη συνέχεια αυτό «γεμίζει» με μικρά ελάσματα, με αποτέλεσμα να παραμερίζεται και εν τέλει να αποκόπτεται από την αιματική κυκλοφορία. Με αυτό τον τρόπο, εξασφαλίζεται η σταθεροποίηση και μη διόγκωση του ανευρύσματος, αποτρέποντας τη ρήξη του.
Συμπερασματικά, αναλογιζόμενοι όσων προαναφέρθηκαν και δεδομένου ότι το 2% των ανθρώπων παρουσιάζουν ένα ή περισσότερα ανευρύσματα, κρίνεται απαραίτητη για όλους μας η πραγματοποίηση συστηματικών εξετάσεων για την ανεύρεση και παρακολούθηση μίας τέτοιας παθολογικής κατάστασης. Παράλληλα, όλοι μας οφείλουμε να λαμβάνουμε κάποια προληπτικά μέτρα που μειώνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης ανευρύσματος, στα οποία περιλαμβάνονται η αποφυγή κάθε μορφής καπνίσματος, η διατήρηση της πίεσης και της χοληστερόλης αίματος σε κανονικά επίπεδα, η τακτική σωματική άσκηση και η υγιεινή διατροφή. Τότε και μόνο τότε, θα μπορέσουμε να ισχυριστούμε πως το μέλλον προβλέπεται ευοίωνο!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Causes and treatments of aneurysm, medicalnewstoday.com. Διαθέσιμο εδώ
-
Association of bleb formation with peri-aneurysmal contact in unruptured intracranial aneurysms, nature.com. Διαθέσιμο εδώ
