Του Ιάσονα Λαδέα,
Η αξιωματική αντιπολίτευση δεν εκπλήσσει· κάνει λόγο για μία ανησυχητική και συνάμα αφελή παράδοση ελληνικών περιοχών σε ένα γνήσιο και αναλλοίωτο με τα χρόνια αμερικανικό καθεστώς. Η Iστορία, ωστόσο, φαίνεται να συμφωνεί μαζί της ή τουλάχιστον να μην αντιλέγει.
Ο πρόλογος των διμερών σχέσεων της χώρας με την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, σε διπλωματικό επίπεδο, γράφεται το φθινόπωρο του 1953, όπου παίρνει σάρκα και οστά η πρώτη συμφωνία περί ανάπτυξης αμερικανικών βάσεων στην ελληνική επικράτεια. Διαφορετικές συνθήκες, μία βαθιά τραυματισμένη, από τον εμφύλιο πόλεμο, οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα καθιστούν την Ελλάδα εργαλείο στα χέρια των Αμερικανών επιθυμιών. Η Αμερική δεν ασχολείται με την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας του ελληνικού κράτους, ο ελληνικός στρατιωτικός κορμός παραμένει αδύναμος, ενώ στην πραγματικότητα η χώρα μετατρέπεται σε κινητήριο μοχλό της αμερικανικής υπερδύναμης, χωρίς κάποιο ουσιαστικό κέρδος.
Το 1974, ωστόσο, μετά την απομάκρυνση της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας βάζει και πάλι στο διοικητικό τραπέζι την ελληνοαμερικανική συμφωνία. Η ελληνική κυβέρνηση επικεντρώνεται στην αναγκαιότητα τροποποίησης του χαρακτήρα της υπάρχουσας συμφωνίας, με γνώμονα την προάσπιση και την προώθηση των εθνικών συμφερόντων. Την ίδια στιγμή, η εγχώρια πολιτική σκηνή, και μαζί της η ελληνική κοινή γνώμη, θα ταρακουνηθεί ιδιαίτερα από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η αδράνεια και η πλήρης αδιαφορία της αμερικανικής πλευράς, καθώς και του ΝΑΤΟ, απέναντι σε μία αδιαμφισβήτητη παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας, γεννούν μία γενικευμένη αίσθηση προδοσίας, την αμφισβήτηση του περίφημου συνθήματος «ανήκομεν εις την Δύσιν», ενώ αναμφίβολα πλέον ενισχύεται το αίσθημα του αντιαμερικανισμού.
Αδιαμφισβήτητα, τη σημερινή εποχή, με την υπογραφή της αμοιβαίας αμυντικής συμφωνίας, η Αλεξανδρούπολη, η Σούδα, η Λάρισα και το Στεφανοβίκειο θα αποτελέσουν τις περιοχές εγκατάστασης της αμερικανικής στρατιωτικής δύναμης. Στρατιωτικός εξοπλισμός αναμένεται να πλημμυρίσει το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, το οποίο θεωρείται ο πυρήνας της στρατιωτικής εγκατάστασης. Ο γεωπολιτικός ρόλος της χώρας στην Ανατολική Μεσόγειο και η πρόσβαση που προσφέρει στα Βαλκάνια και τη Μαύρη Θάλασσα την καθιστούν πόλο έλξης στις αμερικανικές βλέψεις. Πράγματι, η αμερικανική εξωτερική πολιτική δεν πράττει διαφορετικά. Βλέπει το βάζο με το μέλι και βάζει λαίμαργα μέσα το χέρι. Η εν λόγω αμυντική συμφωνία επικυρώθηκε από την ολομέλεια της Βουλής. «Υπέρ» ψήφισαν 181 βουλευτές, ενώ «κατά» τάχθηκαν 119. Οι κοινοβουλευτικές ομάδες του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ, της Ελληνικής Λύσης και του ΜέΡΑ 25 διαφώνησαν κάθετα με το περιεχόμενο, αλλά και τη φύση της συνεργασίας αυτής. Την κυβέρνηση στήριξε το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, υπό τον φόβο της απώλειας μιας στρατηγικής συμμαχίας.
Μία τέτοια συμφωνία, αναμφίβολα, διασφαλίζει τα σύνορα της χώρας, αλλά και τα εθνικά συμφέροντά της. Σε μία εποχή όπου γινόμαστε μάρτυρες μίας ένοπλης πολεμικής σύρραξης στο ουκρανικό μέτωπο, η τουρκική προκλητικότητα αντίκειται στο Διεθνές Δίκαιο, ενώ παραβιάζει τον καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η Αμερική φαίνεται να δεσμεύεται για την προστασία της ελληνικής εδαφικής ακεραιότητας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της. Δε θα μπορούσε κανείς να αρνηθεί πως η αμερικανική στρατιωτική παρουσία ενδέχεται να αποτελέσει ένα ανάχωμα στις προσπάθειες της Άγκυρας να ενισχύσει το επιχείρημά της περί αναθεωρητισμού, ενώ παράλληλα αναδεικνύει το σεβασμό προς την UNCLOS, τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Επρόκειτο για μία αμερικανική καταδίκη του casus belli, ήτοι της απειλής πολέμου.
Την ίδια στιγμή, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έγινε ο πρώτος πρωθυπουργός της χώρας που απηύθυνε ομιλία στο Κογκρέσο. Η επίσκεψη του πολιτικού αρχηγού στον Λευκό Οίκο είχε, στην πραγματικότητα, ως απώτερο σκοπό να διακριθεί η χώρα ως έμπιστος εταίρος της συμμαχίας, γεγονός που επετεύχθη σε μεγάλο βαθμό. Γενικότερα, η ελληνική πλευρά αντιμετωπίζεται ως ένα σύμβολο σταθερότητας και ανάδειξης των δημοκρατικών αξιών. Η στάση που διατηρεί η Ελλάδα απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία σχετίζεται άμεσα με τον χαρακτήρα της νέας ελληνοαμερικανικής σελίδας. Η καταδίκη της ρωσικής εισβολής και η έμπρακτη στήριξη στον ουκρανικό λαό καθιστούν την Ελλάδα σύμβολο διεθνούς αλληλεγγύης.
Δεν τίθεται αμφισβήτηση πως η αμοιβαία αμυντική συμμαχία ανάμεσα στο ελληνικό κράτος και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής εγκαινιάζει μία νέα σελίδα στο κεφάλαιο των διμερών σχέσεων των δύο κρατών. Η χώρα ισχυροποιεί τη θέση της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο ένα γεωπολιτικό πλεονέκτημα. Η Αμερική θα εξετάσει σοβαρά την προοπτική των επενδυτικών κινήσεων, αλλά την ίδια στιγμή η Ελλάδα εμπλουτίζει σημαντικά τον στρατιωτικό της κορμό, αναδεικνύεται σε έναν πυλώνα ασφάλειας και σταθερότητας, ενώ χαιρετίζεται ο ρόλος της ως περιφερειακού ηγέτη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κύρωση ελληνοαμερικανικής αμυντικής συμφωνίας με 181 «ναι», cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
-
Αμερικανικές βάσεις: Από τις πρώτες υπογραφές, το ’53, μέχρι σήμερα, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
