Διαδικτυακά challenges: Όταν το παιχνίδι γίνεται απειλή

Της Μαρίας Μπότη,

Πώς ήταν η ζωή μας πριν το διαδίκτυο; Περίεργη ερώτηση, εάν αναλογιστεί κανείς ότι τα τελευταία χρόνια έχει «εισβάλλει» στην καθημερινότητά μας και έχει κατακλύσει κάθε στιγμή μας, προσφέροντας αμέτρητες δυνατότητες και επιλογές. Ο απύθμενος και συνάμα χαοτικός κόσμος του διαδικτύου προσφέρει ένα αέναο πεδίο αναζήτησης, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Χωρίς έλεγχο, χωρίς όρια, χωρίς περιορισμούς.

Άτομα κάθε ηλικίας –ενήλικοι και ανήλικοι– έχουν πρόσβαση στον παγκόσμιο ιστό και, συνεπώς, και σε κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, του οποίου η χρήση, εάν ξεφύγει από τη λελογισμένη, μπορεί να επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα. Φαινομενικά, ο γονικός έλεγχος είναι απαραίτητος, για να γίνεται χρήση τόσο του διαδικτύου όσο και ενός λογαριασμού στα social media από κάποιον ανήλικο, ωστόσο, στην πράξη πολλές φορές αυτό δεν είναι εφικτό.

Ο «ανεξέλεγκτος κόσμος» του διαδικτύου και δη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να αποβεί «καταστροφικός» για τα παιδιά. Η πληθώρα επιλογών και πληροφοριών πολλές φορές μπορεί να γυρίσει boomerang, «γκρεμίζοντας» τα οφέλη του και «φωτίζοντας» τις σκοτεινές πλευρές του.

Τα τελευταία χρόνια –ειδικά μετά την έναρξη της πανδημίας– η εξοικείωση των παιδιών με την τεχνολογία έχει φτάσει σε ανώτερο επίπεδο. Ένα επίπεδο, το οποίο πολλές φορές χαρακτηρίζεται από υπέρμετρη και αλόγιστη χρήση του παγκόσμιου ιστού. Οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις που κρύβει είναι γνωστοί, όμως, τι γίνεται, όταν ένα παιδί καλείται να τους αντιμετωπίσει;

Μία άκρως επικίνδυνη «μόδα» έχει κάνει την εμφάνισή της σε αυτόν τον διαδικτυακό κόσμο, η οποία προκαλεί ανησυχία και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την καταπολέμηση του φαινομένου. Πρόκειται για διάφορα challenges, «θύματα» των οποίων είναι κυρίως παιδιά και έχουν ως στόχο να τα ωθήσουν στα «άκρα».

Επικίνδυνες εντολές, περίεργες δοκιμασίες, απαγορευτικοί κανόνες και μυστικότητα χαρακτηρίζουν αυτό το είδος «παιχνιδιών», που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο και «σκορπίζει» φόβο. Φόβο για κάθε παιδί που «θολώνει» και πέφτει στην παγίδα. Μία παγίδα, δυστυχώς, πολλές φορές χωρίς «επιστροφή»…

Μερικά από τα πιο διάσημα challenges που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο είναι:

• Μπλε Φάλαινα (Blue Whale Challenge): Ξεκίνησε να κυκλοφορεί στα κοινωνικά δίκτυα σε αρκετές χώρες από το 2016. Το παιχνίδι αποτελείται από σειρά άκρως επικίνδυνων για την υγεία τους και τη σωματική τους ακεραιότητα δοκιμασιών, που ανατίθενται από τους διαχειριστές στους παίκτες, διάρκειας 50 ημερών, με τελική πρόκληση οι παίκτες να διαπράξουν αυτοκτονία. Το όνομα προήλθε από μία δοκιμασία, κατά την οποία οι παίκτες πρέπει να χαράξουν μία φάλαινα στο χέρι τους με μαχαίρι.
• Momo Challenge: Ήταν μία από τις επικίνδυνες «προκλήσεις» που κυκλοφορούσαν στο διαδίκτυο, η οποία τράβηξε την προσοχή του κοινού τον Ιούλιο του 2018, όταν το παρατήρησε ο YouTuber, ReignBot. Κατά την εν λόγω «πρόκληση» –η οποία στόχευε κυρίως σε εφήβους– ένα φρικιαστικό πρόσωπο εμφανιζόταν σε χρήστες του διαδικτύου στέλνοντας μηνύματα και, στη συνέχεια, προκαλώντας τους να εκτελέσουν μια σειρά από εντολές εν μέσω απειλών και να κάνουν κακό στον εαυτό τους ή ακόμα και να αυτοκτονήσουν. Η πρόκληση Momo θεωρήθηκε ως μια νέα έξαρση της πρόκλησης Blue Whale.
• Η πρόκληση της κανέλας (Cinnamon challenge): Ο συμμετέχων πρέπει να καταπιεί ένα κουταλάκι της σούπας γεμάτο με κανέλα, χωρίς να πιει νερό. Πρόκειται για ένα άκρως επικίνδυνο παιχνίδι, αφού μπορεί να προκαλέσει δηλητηριάσεις, και σε πολλές περιπτώσεις η σκόνη καταλήγει στους πνεύμονες, όπου μετά χρειάζεται αναπνευστική υποστήριξη, αφού τα συγκεκριμένα όργανα διαλύονται και καταρρέουν.
• Blackout Challenge: Είναι από τα πιο πρόσφατα challenges, καθώς έγινε ευρέως γνωστό μέσα από το TikTok, που αναδύθηκε και κέρδισε «έδαφος» το τελευταίο διάστημα. H «πρόκληση συσκότισης» –όπως αλλιώς λέγεται– είναι μια δοκιμασία, στην οποία υποβάλλονται έφηβοι από όλο τον κόσμο, προκαλώντας ασφυξία στον εαυτό τους, με κορδόνια ή καλώδιο, μέχρι να χάσουν προσωρινά τις αισθήσεις τους και, στη συνέχεια, να ανεβάσουν το βίντεο στο TikTok. Σύμφωνα με τους γιατρούς, το Blackout Challenge μπορεί να προκαλέσει λιποθυμία, κρίσεις, ακόμη και εγκεφαλικές βλάβες. Δυστυχώς, όμως, ουκ ολίγες φορές το παιχνίδι αυτό έχει αποβεί μοιραίο.

Τρομακτικό κάθε ένα από τα παραπάνω challenges, τα οποία δεν αντιπροσωπεύουν ούτε στο ελάχιστο την αθωότητα και την ανεμελιά που πρέπει να χαρακτηρίζει τα «κατάλληλα» παιχνίδια για παιδιά και εφήβους.

Ο μυστηριώδης κόσμος του διαδικτύου πολλές φορές ελλοχεύει κινδύνους και προκλήσεις, που «εξοστρακίζουν» τη θετική εικόνα και τη σημαντική προσφορά της τεχνολογίας στη ζωή μας. Τέτοιου είδους «προκλήσεις» συνιστούν μάλλον τη μέγιστη «πρόκληση» για τον καθένα στον διαδικτυακό κόσμο. Θα καταφέρει να «επιβιώσει» σε έναν κόσμο που καταρρέει ή θα τον «παρασύρει» το διαδικτυακό κύμα;

Η σωστή ενημέρωση είναι η ύψιστη αρετή προς αποφυγή κάθε είδους ανεπιθύμητου αποτελέσματος. Οι γονείς πρέπει να είναι ενημερωμένοι για όλους τους κινδύνους που κρύβει το ίντερνετ, αλλά και για την «έξαρση» επικίνδυνων «πανδημικών κυμάτων», όπως είναι τα επικίνδυνα challenges που γίνονται ευρέως γνωστά, κερδίζουν πιστούς παίκτες και επιφέρουν θλιβερά αποτελέσματα.

Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Έτσι συμβαίνει και με το διαδίκτυο, που οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο «σωστό» και το «λάθος» διαστρεβλώνονται και μπερδεύουν τους χρήστες. Η επιρροή που ασκεί το διαδίκτυο στους νέους είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς θεωρούν ότι είναι ένας ανεξερεύνητος κόσμος πληροφοριών με άπειρες δυνατότητες που τους καλεί να τον ανακαλύψουν.

Η λογική χρήση και ο γονικός έλεγχος –ειδικά για τα μικρά παιδιά– αποτελούν το κλειδί ενός επιτυχημένου και ασφαλούς «σερφαρίσματος». Η προσπάθεια εξάλειψης τέτοιου είδους «προκλήσεων» είναι αναγκαία και συνιστά «αντίσταση» σε οτιδήποτε προσπαθεί να παρασύρει τους χρήστες. Για πόσο ακόμα θα μετράμε θύματα από παιχνίδια; Για πόσο ακόμα οι ζωές παιδιών και ενηλίκων θα αποτελούν παιχνίδι στα χέρια αδίστακτων «αρχηγών»;

Δεν είναι ανάγκη να χάνονται ζωές, για να μας υπενθυμίζουν ότι μία απερίσκεπτη επιλογή μπορεί να αποβεί μοιραία. Το μόνο challenge που πρέπει να φέρουμε εις πέρας είναι να καταφέρουμε να παραμείνουμε προσηλωμένοι στον στόχο μας˙ την ασφαλή περιήγηση και τη σωστή εξερεύνηση του διαδικτυακού κόσμου.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Αυτοκτονία 13χρονου: Τι είναι το ”Blackout challenge” του TikTok που εξετάζεται από τις Αρχές, provocateur.gr, διαθέσιμο εδώ
• Επικίνδυνα παιχνίδια στο διαδίκτυο: Από το «παιχνίδι του πνιγμού», στο drinking game, radar.gr, διαθέσιμο εδώ