Της Νίκης Καραχάλιου,
Στο βιβλίο της Ιστορίας, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ανήκει με κάθε βεβαιότητα στο κεφάλαιο με τις πιο μελανές, τις πιο σκοτεινές σελίδες της ανθρωπότητας. «Η καταστροφικότερη και μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση που έλαβε χώρα ποτέ πάνω στη Γη», είναι ένας τίτλος που δεν είναι αρκετός να αποδώσει την κτηνωδία, την αλαζονεία, τη σκληρότητα κάποιων, ούτε, φυσικά, τον πόνο, τον φόβο, αλλά και τη δικαίωση που αποζητούν οι περίπου 55 εκατομμύρια ψυχές, που έχασαν τη ζωή τους μέσα σ’ αυτή τη λαίλαπα.
Για να επικεντρωθούμε, όμως, στο ιστορικό κομμάτι, είμαι σίγουρη πως αν ρωτούσαμε τους περισσότερους από εσάς πότε ξεκίνησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η συχνότερη απάντηση θα ήταν η 1η Σεπτεμβρίου του 1939, με την εισβολή των Ναζί στην Πολωνία. Αυτή αναφέρουν τα επίσημα βιβλία ως εναρκτήρια ημερομηνία, αυτό μάθαμε στο σχολείο, αυτό υποστηρίζει και μια μερίδα ιστορικών. Κι ακριβώς με τη λέξη «μερίδα» υπονοώ πως στην ερώτηση αυτή αρκετοί ιστορικοί θα απαντούσαν ότι η έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν εντοπίζεται το 1939, αλλά, αντιθέτως, ήταν ταυτόχρονη με αυτή του Β΄ Σινοϊαπωνικού Πολέμου, μόλις δύο χρόνια πριν. Ποιο είναι, όμως, το υπόβαθρο αυτής της απάντησης και γιατί θεωρείται από πολλούς το 1937 ως η ουσιαστική χρονιά έναρξης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή!
Καταρχάς, για να γίνουν κατανοητά τα γεγονότα που θα αναλυθούν παρακάτω, αρκεί να κάνουμε μία ιστορική αναδρομή με επίκεντρο τις σχέσεις Ιαπωνίας και Κίνας. Οι δύο αυτοκρατορίες, όπως είναι γνωστό, δεν είχαν ποτέ ιδιαίτερα «θερμές» σχέσεις κι αυτό οφείλεται κυρίως στην επεκτατική πολιτική της Ιαπωνίας, ενώ στην Ιστορία έχει καταγραφεί πλήθος ένοπλων επιθέσεων μεταξύ των αιώνιων εχθρών. Ωστόσο, σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι οι ένοπλες αυτές συγκρούσεις δεν είχαν οδηγήσει μέχρι τότε σε πόλεμο, ο οποίος ουσιαστικά κηρύχθηκε το 1937.
Μέχρι να φτάσουμε στο 1937, ωστόσο, οι μεταξύ τους σχέσεις «χτύπησαν κόκκινο», όταν η Ιαπωνία κατέλαβε το 1931 τη Μαντζουρία, την οποία ανακήρυξε ως αυτόνομο κρατίδιο. Εντούτοις, επί της ουσίας δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μία μαριονέτα που εξυπηρετούσε τα βιομηχανικά της συμφέροντα. Βέβαια, η κυριαρχία στη Μαντζουρία «άνοιξε τον δρόμο» στην Ιαπωνία να επεκτείνει την επιρροή της και στη Βόρεια Κίνα, καταλαμβάνοντας κι άλλες, μικρότερες επαρχίες. Κι όπως είναι φυσικό, αυτή η συστηματική παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας της πατρίδας τους δημιούργησε στον αρκετά φτωχό και ταλαιπωρημένο λαό της Κίνας αντί-ιαπωνικό μίσος, το οποίο με το πέρασμα του χρόνου αυξάνονταν. Ώσπου, κατέληξε η Ιαπωνία να είναι ο «αποδιοπομπαίος τράγος» που χρησιμοποιούσε η κινεζική κυβέρνηση, προκειμένου να «καλύψει» τα δικά της λάθη, τη δική της αλαζονεία. Και κάπως έτσι, οι κινεζικές εθνικιστικές ομάδες, που ως τότε προπαγάνδιζαν τον κομμουνισμό, αποφάσισαν να τερματίσουν τη μεταξύ τους εμφύλια διαμάχη, για να αντιμετωπίσουν τον κοινό και πραγματικό εχθρό: την Ιαπωνία. Η εθνικιστική κυβέρνηση της Κίνας αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον Αυτοκράτορα ως τον νόμιμο κυβερνήτη της Μαντζουρίας κι αυτό ακριβώς το γεγονός άνοιξε έναν «κύκλο αίματος» που έκλεισε το 1945.
Δύο χρόνια, λοιπόν, προτού εισβάλλουν οι Γερμανοί στην Πολωνία, η καρδιά του πολέμου «χτύπησε» για πρώτη φορά το βράδυ της 7ης Ιουλίου του 1937, στα περίχωρα του Πεκίνο και, συγκεκριμένα, στη γέφυρα του Μάρκο Πόλο. Μάλιστα, πριν συμβεί το περιστατικό, ο ιαπωνικός στρατός είχε ήδη καταλάβει τον σιδηροδρομικό κόμβο κοντά στη γέφυρα Μάρκο Πόλο, νοτιοδυτικά του Πεκίνο. Η ονομασία «Μάρκο Πόλο» έχει δοθεί στη γέφυρα από τους δυτικούς, ενώ οι ντόπιοι την αποκαλούσαν «Γέφυρα του Lugou».
Εκείνη τη νύχτα, οι ιαπωνικές μονάδες πραγματοποιούσαν στρατιωτικές ασκήσεις κατά μήκος της γέφυρας. Τα προβλήματα άρχισαν, όταν ένας Ιάπωνας στρατιώτης απέτυχε να επιστρέψει στη θέση του, με αποτέλεσμα οι Ιάπωνες να ζητήσουν από τον Κινέζο διοικητή του τάγματος, Ji Xingwen, άδεια να εισέλθουν στο Φρούριο Wanping, προκειμένου να αναζητήσουν τον αγνοούμενο στρατιώτη. Όπως ήταν φυσικό, οι Κινέζοι αρνήθηκαν κατηγορηματικά να ικανοποιήσουν το αίτημα των Ιαπώνων. Όταν ο στρατιώτης επέστρεψε, ήταν πολύ αργά. Οι δύο πλευρές είχαν ήδη ξεκινήσει τις εχθροπραξίες. Αν κι ο δήμαρχος του Φρουρίου έκανε κάποιες διαπραγματεύσεις, προκειμένου να εμποδίσει τη σύρραξη, αυτές απέβησαν μάταιες, καθώς τόσο οι Ιάπωνες όσο και οι Κινέζοι προετοιμάζονταν για τη σύγκρουση.
Στις 4:50 π.μ. την επομένη, τα κινεζικά στρατεύματα έριξαν τις πρώτες βολές εναντίον των Ιαπώνων. Αυτό ήταν και η αρχή το Δεύτερου Σινοϊαπωνικού Πόλεμου και του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου κατ’ επέκταση. Η μάχη ήταν σύντομη και οι πολύ πιο ισχυροί Ιάπωνες κατέκλυσαν γρήγορα τους Κινέζους. Στη συνέχεια, έγινε συμφωνία για τον τερματισμό της, στην οποία οι Κινέζοι επρόκειτο να ζητήσουν συγγνώμη από τους Ιάπωνες και να εγκαταλείψουν τον πολιτικό έλεγχο της πόλης. Επρόκειτο για μια πραγματική στρατιωτική νίκη της Ιαπωνίας, ενώ τώρα ο Αυτοκράτορας βάδιζε προς το Πεκίνο. Θα ακολουθήσουν κι άλλες ακόμα πιο αιματηρές μάχες, ενώ το επεισόδιο της Γέφυρας του Μάρκο Πόλο εγκαινίασε πρακτικά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στον Ειρηνικό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- britannicacom, Marco Polo Bridge Incident. Διαθέσιμο εδώ
- historytoday.com, The Marco Polo Bridge Incident. Διαθέσιμο εδώ
