Της Ταξιαρχίας Κοζπή,
Ρυτίδες, λεπτές γραμμές γύρω από τα μάτια, χρωματικές αλλοιώσεις… είναι μερικά από τα αναπόφευκτα σημάδια της γήρανσης. Ενώ, όμως, όλοι επαναπαυόμαστε στο «γίναμε ένα χρόνο μεγαλύτεροι», ο κύριος ένοχος αυτής της κατάστασης δεν είναι άλλος από τη φωτογήρανση – την πρόωρη, δηλαδή, γήρανση του δέρματος που προκαλείται από την επανειλημμένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV), κυρίως από τον ήλιο, αλλά και από τεχνητές πηγές, όπως το solarium. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η πρόωρη διαδικασία γήρανσης του δέρματος οφείλεται στην έκθεση στο φως του ήλιου. Ας δούμε, όμως, πώς ξεχωρίζουμε τη φωτογήρανση από τη φυσιολογική γήρανση του δέρματος.
Η γήρανση του δέρματος αποτελεί ένα φαινόμενο που καθορίζεται γονιδιακά και χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή μείωση της ικανότητας του δέρματος να ανταποκριθεί ικανοποιητικά στις μεταβολές που συμβαίνουν με το πέρασμα των χρόνων. Μετά την ηλικία των 50 χρόνων, το δέρμα μας υφίσταται φυσιολογικά ορισμένες αλλοιώσεις. Αν οι αλλοιώσεις αυτές λάβουν χώρα αρκετά νωρίτερα –για παράδειγμα στην ηλικία των 30 ετών– τότε κάνουμε λόγο για πρόωρη γήρανση του δέρματος ή φωτογήρανση.
Μία από τις σπουδαιότερες βιολογικές διεργασίες είναι η ανανέωση των κυττάρων του δέρματος. Η ανανέωση αυτή πραγματοποιείται αφενός στην επιδερμίδα, λόγω πολλαπλασιασμού και διαφοροποίησης των κερατινοκυττάρων, και αφετέρου στο κυρίως δέρμα, στο χόριο, όπου παράγονται οι πρωτεΐνες κολλαγόνο και ελαστίνη, που κάνουν το δέρμα πιο σφριγηλό και ελαστικό. Όταν μεγαλώνουμε, η επιδερμίδα δεν έχει πια την ικανότητα να διατηρεί την υγρασία, με συνέπεια να δημιουργούνται λεπτές γραμμές και ρυτίδες, ενώ στο κυρίως δέρμα να εκφυλίζονται το κολλαγόνο και η ελαστίνη. Παράλληλα, μειώνεται το υαλουρονικό οξύ που συμβάλλει στην ενυδάτωση του δέρματος, όπως, επίσης, και το φυσικό λίπος, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται ρυτίδες και χαλάρωση του δέρματος. Όλα αυτά συμβαίνουν, διότι κατά τη φάση της γήρανσης ελαττώνεται ο κυτταρικός μεταβολισμός και, συνεπώς, η παραγωγή βασικών ουσιών (πρωτεΐνες, λιπίδια) που συμβάλλουν στην ιστική ανανέωση, ενώ τα κύτταρα της επιδερμίδας χάνουν την ικανότητα να μεταβολίζονται και να διαφοροποιούνται. Στη γήρανση, το δέρμα δεν είναι πλέον ελαστικό, αλλά γίνεται ξηρό, θαμπό, τραχύ και γεμάτο ρυτίδες, ενώ μπορεί να παρατηρηθούν δυσχρωμίες στα σημεία του σώματος, που εκτίθενται σε μεγαλύτερο βαθμό στο φως.
Το δέρμα μας μεταβάλλεται κατά τη φωτογήρανση. Παρουσιάζονται φαινόμενα, όπως η τραχύτητα, όπου το δέρμα γίνεται ξηρό και τραχύ, και η χαλάρωση. Βασικά χαρακτηριστικά αποτελούν, επίσης, οι ρυτίδες, το ωχρό δέρμα, οι δυσχρωμίες και οι αραχνοειδείς φλέβες στα μάγουλα, τη μύτη και τον λαιμό. Σε περιπτώσεις χρόνιας σοβαρής ηλιακής καταστροφής, τα μεγάλα «μαύρα στίγματα» (οι φαγέσωρες) εμφανίζονται στις πιο λιπαρές περιοχές του προσώπου, όπως η μύτη και το μέτωπο, συνιστώντας τους λεγόμενους ηλιακούς φαγέσωρες. Η φωτογήρανση καταστρέφει το DNA των κυττάρων και αυτό οδηγεί στην εμφάνιση ηλιακών σημαδιών. Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για ηλιακή ακτινική υπερκεράτωση. Η ακτινική υπερκεράτωση αποτελεί την πιο συνηθισμένη προκαρκινική μορφή και είναι πιθανό να οδηγήσει σε οποιοδήποτε είδος καρκίνου του δέρματος.
Η φωτογήρανση εμφανίζεται σε σημεία του δέρματος που εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο, όπως στο πρόσωπο, τον λαιμό και τα χέρια, ενώ στις γυναίκες μπορεί να παρατηρηθεί και στην περιοχή του άνω στήθους. Τα χείλη αποτελούν, επίσης, φωτοεκτεθειμένη περιοχή και είναι δυνατό να εμφανίσουν σημάδια μεγάλης βλάβης. Η φωτογήρανση προκαλείται από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV). Η UV απαρτίζεται ουσιαστικά από τις ακτίνες UVA (320-400 nm) και τις ακτίνες UVB (290-320 nm). Γενικά, η UVB θεωρείται ότι προξενεί τη δημιουργία εγκαύματος, ενώ η UVA συμβάλλει στη γήρανση του δέρματος.
Η UVB διεισδύει μόνο στην επιδερμίδα, το εξωτερικό στρώμα του δέρματος. Τα αγγεία δεν επηρεάζονται από αυτήν, αφού αυτά δεν υπάρχουν στην επιδερμίδα, αλλά προκαλείται άμεση βλάβη στο DNA των επιφανειακών κυττάρων. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πρώιμα σημάδια φωτογήρανσης και με την πάροδο του χρόνου είναι δυνατό να παρουσιαστούν προκαρκινικά κύτταρα και καρκίνοι που αρχίζουν από την επιδερμίδα, όπως το μελάνωμα. Η UVB δε διεισδύει από τα τζάμια των παραθύρων και ένα μέρος της φιλτράρεται από τα σύννεφα. Η UVA, σε αντίθεση με την UVB, διεισδύει βαθύτερα στο δέρμα, βλάπτοντας το κολλαγόνο και την ελαστίνη, ενώ μπορεί να προκαλέσει ζημιές και στα αιμοφόρα αγγεία. Η UVA διαπερνάει τα τζάμια και βρίσκεται σε μεγαλύτερη αναλογία μέσα στο ηλιακό φως. Εντούτοις, ευθύνεται για λιγότερο επικίνδυνους καρκίνους του δέρματος. Η ευαισθησία του δέρματος στην υπεριώδη ακτινοβολία έχει αποδειχθεί ότι σχετίζεται με το χρώμα του δέρματος, με τις ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες να κινδυνεύουν περισσότερο. Η υπεριώδης ακτινοβολία, εκτός από καρκινογενέσεις, οδηγεί και σε εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και σε οφθαλμολογικά προβλήματα, όπως καταρράκτη.
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι, με τους οποίους γίνεται να προστατευτούμε από τη φωτογήρανση. Ένας απόλυτα φυσικός και αποτελεσματικός τρόπος είναι η αποφυγή του ήλιου και η αναζήτηση κάποιας σκιάς σε εξωτερικούς χώρους, κυρίως τις μεσημεριανές ώρες, όπου οι ακτίνες UV έχουν μεγαλύτερη ισχύ. Επειδή, όμως, δε μπορούμε να αποφεύγουμε συνέχεια τον ήλιο, μπορούμε να αποτρέψουμε τη φωτογήρανση μέσω της εφαρμογής ενός καλού αντηλιακού. Συνιστάται η καθημερινή χρήση αντηλιακού, όχι μόνο σε περιόδους αυξημένης ηλιακής έκθεσης. Το αντηλιακό αποτελεί μια από τις αποτελεσματικότερες αντιρυτιδικές κρέμες. Για καλύτερη φωτοπροστασία, επιλέξτε αντηλιακό ευρέος φάσματος (ελάχιστο SPF 30) που προστατεύει από τις ακτίνες UVB και UVA. Εφαρμόστε ξανά μετά από το κολύμπι ή την έντονη άσκηση. Προστατέψτε καλά τις περιοχές του προσώπου, των αυτιών, του λαιμού και των χεριών. Αυτές οι περιοχές εκτίθενται περισσότερο στο φως και παρουσιάζουν πρώτες τις ζημιές. Οι γυναίκες πρέπει να χρησιμοποιούν αντηλιακό και στην περιοχή του εκτεθειμένου άνω στήθους, ακόμα και τους χειμερινούς μήνες. Η αποφυγή του τεχνητού μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους, καθίσταται, επίσης, ένα σημαντικό βήμα για την αποτροπή της φωτογήρανσης, καθώς κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, ακτίνες UV εισέρχονται στο δέρμα μας. Η κατάλληλη ενδυμασία, όπως το καπέλο, τα γυαλιά ηλίου και τα ρούχα που καλύπτουν περισσότερο το δέρμα θα φέρουν αποτελέσματα.
Ωστόσο, από τη στιγμή που το δέρμα έχει υποστεί φωτογήρανση, η απλή περιποίηση με προϊόντα για χρήση στο σπίτι καθίσταται ανεπαρκής. Πρέπει να ακολουθηθούν ειδικές θεραπείες που μπορούν να πραγματοποιηθούν από εξειδικευμένους γιατρούς. Η περιποίηση στο σπίτι θα πρέπει να περιλαμβάνει τη χρήση εξειδικευμένων καλλυντικών που θα έχουν ως συστατικά ουσίες, όπως η βιταμίνη Α, C, ή Ε και άλλα αντιοξειδωτικά, όπως το συνένζυμο Q10, το λιποϊκό οξύ κ.α., σε συγκεντρώσεις που θα ορίσει ο εξειδικευμένος δερματολόγος. Μερικές από τις κύριες θεραπείες που επιλέγονται σε αυτή την περίπτωση είναι οι παρακάτω:
- Laser
- Microdermabrasion (Μικροδερμοαπόξεση, σύγχρονη μέθοδος Αισθητικής Ιατρικής για την ανανέωση της επιδερμίδας, ελάχιστα επεμβατική μέθοδος)
- Μεσοθεραπεία (Τεχνική άμεσης εισαγωγής χρήσιμων ουσιών στο χόριο, το μεσαίο στρώμα του δέρματος)
- Dermainfusion (Εξελιγμένη τεχνολογία, δράση σε κυτταρικό επίπεδο για εξάλειψη δυσχρωμιών, λεπτών ρυτίδων και σύσφιξη του δέρματος)
Η υπόδειξη της σωστής θεραπευτικής επιλογής ή του συνδυασμού αυτών για τη φωτογήρανση γίνεται ανά περίπτωση, ανάλογα με το είδος και το βαθμό αυτής. Ας λάβουμε, λοιπόν, υπόψιν μας, τα προληπτικά μέτρα ενάντια στη φωτογήρανση, παρατείνοντας τη νεότητά μας, παρατείνοντας την υγεία μας!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- New insights in photoaging, UVA induced damage and skin types, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Photoaging, Canadian Dermatology Association. Διαθέσιμο εδώ
- Health Effects of UV Radiation, United States, Environmental Protection Agency (EPA). Διαθέσιμο εδώ
