Της Μαρίας Βλάχου,
Κατά την Βιβλική αφήγηση, μια εκ των δέκα πληγών του Φαραώ (ή των πληγών της Αιγύπτου) ήταν ο θάνατος των πλασμάτων του Νείλου και η έλλειψη πόσιμου νερού, εξαιτίας της μετατροπής των νερών του ποταμού σε αίμα (ΕΞΟΔΟΣ, εδ. 7:14-21). Πολλά έχουν γραφεί για τις αιτίες και την προέλευση των δέκα πληγών, όμως, η ανάλυση αυτών δεν είναι ο σκοπός του παρόντος άρθρου.
Η μεταβολή του χρώματος της θάλασσας από βαθύ μπλέ σε ερυθρό αρκετές φορές υποδηλώνει την ύπαρξη του φαινομένου της «ερυθράς παλίρροιας» (red tide). Με αυτό το όνομα συνηθίζεται να αποκαλείται η άνθιση του φυτοπλαγκτού, όταν αυτή προκαλείται από μερικά είδη δινομαστιγωτών. Αυτό οφείλεται στην τεράστια σώρευση φυτοπλαγκτού, αλμυρών, γλυκών και μεικτών νερών στη στήλη του νερού. Αποτελεί, δηλαδή, σύμπτωμα ευτροφισμού που δημιουργείται στη θάλασσα. Στο σημείο αυτό αξίζει να τονιστεί ότι δεν είναι όλες οι ανθίσεις φυτοπλαγκτού αρκετά πυκνές και έντονες, ώστε να προκαλέσουν χρωματισμό των υδάτων, όπως επίσης και όλοι οι χρωματισμοί των υδάτων οι οποίοι σχετίζονται με την άνθιση φυτοπλαγκτού δεν έχουν κοκκινωπό χρώμα.
Τα αίτια, στα οποία οφείλεται αυτή τη μεταβολή στο θαλάσσιο περιβάλλον και έχουν ως απότοκο την ερυθρά παλίρροια είναι αβέβαια. Οι επιπτώσεις αυτής στο περιβάλλον είναι σαφέστερες. Η άνθιση του φυτοπλαγκτού που συχνά συνοδεύεται από παραγόμενες φυκοτοξίνες διαταράσσουν τη βιοποικιλότητα και τις σχέσεις των οργανισμών, καθώς προκαλούν και υποβάθμιση της ποιότητας του νερού. Η τελευταία ασκεί επιρροή και στη ιχθυοπανίδα, ενώ ενδέχεται να προκαλέσει ασθένειες στον άνθρωπο.
Πρόσφατες είναι οι περιπτώσεις ερυθράς παλίρροιας της Φλόριντα (25 Ιουνίου 2019), της Μοντάνα (23 Ιουλίου 2019, ανακοίνωση του Health Department), του κόλπου του Μεξικού (15 Αυγούστου 2019), αλλά και στη Θεσσαλονίκη (26 Μαρτίου 2019). Στο Θερμαϊκό κόλπο φάνηκε πως τα αίτια είναι ανθρωπογενή. Ποικίλα λύματα, αστικά και γεωργικά, φθάνουν στη θάλασσα. Εκεί, σε συνδυασμό με την ηλιοφάνεια και τα χαρακτηριστικά της περιοχής, όπως το μικρό βάθος και η αργή ανανέωση του νερού, οι μικροοργανισμοί βρίσκουν άφθονη τροφή και ευνοϊκό περιβάλλον για να πολλαπλασιαστούν. Βρέθηκαν τρία είδη δινομαστιγωτών στην περιοχή, το Noctiluca, το Prorocentum και το Dinophysis.
Η κλιματική αλλαγή και η υπερθέρμανση του πλανήτη κάνουν την άνθιση του φυτοπλαγκτού και την ερυθρά παλίρροια όλο και πιο συχνή. Ίσως είναι ο τρόπος της θάλασσας να ενημερώσει τον ανθρώπινο πληθυσμό πως η φύση είναι εύθραυστη και χρήζει προστασίας. Η παρατηρητικότητα του κάθε ατόμου δεν αρκεί. Δεν αρκεί να σταματήσει η αλιεία σε «ερυθρές» ακτές, ούτε να παύσει η κατανάλωση ψαριών. Χρειάζονται μέτρα. Χρειάζεται πρόληψη. Πόσα περιβαλλοντικά προβλήματα ως σημάδια της εξάντλησης του φυσικού περιβάλλοντος πρέπει να βιώσει ο άνθρωπος για να αντιληφθεί πως δεν είναι δεδομένο;
Πηγές:
- CIVIL EATS, «Toxic Red Tide is Back in Florida. Is Big Sugar to Blame?», https://civileats.com/2019/06/25/toxic-red-tide-is-back-in-florida-is-big-sugar-to-blame/
- Huffpost, «H ‘ερυθρά παλίρροια’ επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη», https://www.huffingtonpost.gr/entry/h-erethra-palirroia-epestrepse-ste-thessalonike_gr_5ca304aee4b0a453fb74ee43
- Los Angeles Times, «Everything you need to know about toxic algae blooms», https://www.latimes.com/environment/story/2019-08-14/everything-you-need-to-know-about-toxic-algae-blooms
- Montana Public Radio, «Health Department Warns Of Harmful Algal Blooms», https://www.mtpr.org/post/health-department-warns-harmful-algal-blooms
- ΝΟΑΑ, «Gulf of Mexico/Florida: Harmful Algal Blooms», https://oceanservice.noaa.gov/hazards/hab/gulf-mexico.html?utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter
- Voria.gr, «Το φαινόμενο εντοπίστηκε μεταξύ των οδών Ίωνος Δραγούμη και Ελευθερίου Βενιζέλου, με το θέαμα να είναι αποκρουστικό και ενοχλητικό» https://www.voria.gr/article/epanemfanistike-i-erithra-palirria-ston-thermaiko-kolpo-foto
- Η Καθημερινή, «Το φαινόμενο της ερυθράς παλίρροιας «χτύπησε» και πάλι τη Θεσσαλονίκη (φωτογραφίες)», https://www.kathimerini.gr/1016241/gallery/epikairothta/ellada/to-fainomeno-ths-ery8ras-palirroias-xtyphse-kai-pali-th-8essalonikh-fwtografies
Είναι φοιτήτρια στο τμήμα Νομικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει λάβει μέρος τόσο σε προσομοιώσεις, όσο και σε σεμινάρια και ημερίδες σχετικά με το Δημόσιο, το Ποινικό Δίκαιο και ζητήματα της επικαιρότητας. Η αγάπη της για τα βιβλία την ώθησε στην αρθρογραφία. Στόχος της είναι η αυτοβελτίωση, καθώς πιστεύει ότι μόνο μέσα από την εσωτερική μας καλλιέργεια, μπορούμε να εξελίξουμε την κοινωνία στην οποία ζούμε.
