Της Κωνσταντίνας Αργουδέλη,
Οι φλέβες των ποδιών μας, κατά τη διάρκεια της ζωής μας, έχουν το απαιτητικό έργο να μεταφέρουν το αίμα από τα πόδια προς την καρδιά, αντίθετα από τη βαρύτητα. Και όχι, αυτό δε σημαίνει πως δεν ισχύουν οι νόμοι του Νεύτωνα. Στην πραγματικότητα, οι φλέβες διαθέτουν στο εσωτερικό τους βαλβίδες που εξασφαλίζουν τη μονόδρομη ροή του αίματος προς την καρδιά. Αν οι βαλβίδες εξασθενίσουν, το αίμα γυρίζει πίσω και λιμνάζει στις φλέβες, αυξάνοντας την πίεση στα τοιχώματα των φλεβών. Αυτό οδηγεί σε συστροφή και διόγκωση των επιφανειακών φλεβών, με αποτέλεσμα τον σχηματισμό εξογκωμάτων κάτω από το δέρμα, που ονομάζονται κιρσοί.
Πριν την εμφάνιση κιρσών, μπορεί να προηγηθεί η εμφάνιση ευρυαγγειών, δηλαδή ένα σύνολο αιμοφόρων αγγείων που βρίσκονται κάτω από το δέρμα και ομοιάζουν με ιστό αράχνης με κόκκινο ή μοβ χρώμα. Η πιθανότητα εμφάνισης κιρσών αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας, ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί και σε νεαρά άτομα με αντίστοιχο γενετικό υπόβαθρο. Εκτός από την ηλικία, άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι το αυξημένο βάρος, η ελλιπής σωματική άσκηση, οι τραυματισμοί των ποδιών, οι ορμονικές θεραπείες, όπως τα αντισυλληπτικά χάπια, καθώς και η εγκυμοσύνη και το κάπνισμα.
Μολονότι ορισμένοι θεωρούν ότι το πρόβλημα με τους κιρσούς είναι αισθητικό, οι ασθενείς βιώνουν και σωματικά συμπτώματα, όπως ο πόνος, η αίσθηση βάρους στα πόδια, το οίδημα των ποδιών και ο αποχρωματισμός του δέρματος, που συνήθως εκδηλώνεται ως μια σκούρα περιοχή στον αστράγαλο ή στη γάμπα. Επιπρόσθετα, ορισμένα άτομα μπορεί να αναπτύξουν επώδυνα δερματικά έλκη, δηλαδή εντοπισμένη απώλεια δέρματος, η οποία συνοδεύεται από φλεγμονή των ιστών.
Αν οι κιρσοί αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορεί να αποτραπούν πολλές από αυτές τις επιπλοκές. Πρώτο στάδιο στην αντιμετώπιση είναι η αξιολόγηση των κιρσών με υπερηχογράφημα. Με το υπερηχογράφημα στοχεύουμε στη διερεύνηση της ποιότητας λειτουργίας των εν τω βάθει φλεβών, οι οποίες έχουν το μεγαλύτερο φόρτο εργασίας, αφού μεταφέρουν το 90% του συνολικού όγκου του αίματος των φλεβών. Ανάλογα με το αποτέλεσμα του υπερηχογραφήματος, τη δραστηριότητα του ασθενή και άλλες παραμέτρους, ο γιατρός προτείνει στον ασθενή την καλύτερη γι’ αυτόν θεραπεία. Παλαιότερα, η κύρια μέθοδος αντιμετώπισης ήταν χειρουργική και περιλάμβανε την απολίνωση και την εκρίζωση της πάσχουσας φλέβας. Κατά την απολίνωση, γινόταν αποκοπή της ροής του αίματος προς τη φλέβα, ενώ η εκρίζωση αφορούσε την αφαίρεση της φλέβας.
Σήμερα, υπάρχει προτίμηση για λιγότερο επεμβατικές μεθόδους, που αφήνουν ελάχιστα ή καθόλου σημάδια. Ανάμεσα σε αυτές τις θεραπευτικές μεθόδους, πρώτη θέση κατέχει η θερμική κατάλυση. Η θερμική κατάλυση γίνεται στο ιατρείο, απαιτεί τοπική αναισθησία και περιλαμβάνει τη χρήση ακτινών λέιζερ ή ραδιοκυμάτων, με σκοπό τη θέρμανση του εσωτερικού της φλέβας και εν τέλει την «απενεργοποίησή» της. Μία ακόμη θεραπεία είναι η μηχανική-χημική κατάλυση, κατά την οποία γίνεται χρήση ενός υγρού φαρμάκου και ενός περιστρεφόμενου καθετήρα, με στόχο την καταστροφή της φλέβας. Πού πηγαίνει, όμως, το αίμα που υπήρχε στη φλέβα, πριν αυτή εξαφανιστεί; Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα δίνει το ίδιο μας το σώμα, μεταφέροντας τη ροή του αίματος στις πιο βαθιές φλέβες του ποδιού, που αντέχουν τον περίσσιο όγκο αίματος. Μετά την επέμβαση, είναι απαραίτητη η χρήση καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης, ώστε να διευκολύνεται η αυξημένη εργασία των εν τω βάθει φλεβών. Μολονότι αυτές οι θεραπείες είναι αποτελεσματικές, πρέπει να γνωρίζουμε πως αν η εμφάνιση των κιρσών μας έχει και γενετικό υπόβαθρο, δηλαδή αν κληρονομήσαμε κάποιο γονίδιο από τη μητέρα ή τον πατέρα μας για το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό, υπάρχει μια πιθανότητα οι κιρσοί να επανεμφανιστούν.
Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής έχει εκφράσει την άποψη: «κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν», δηλαδή, πως είναι καλύτερο να προλαμβάνεις την ασθένεια από το να τη θεραπεύεις. Με οδηγό αυτή τη φράση, μπορούμε να εντάξουμε μικρές συνήθειες στη ρουτίνα μας, ώστε να εμποδίσουμε την εμφάνιση των κιρσών. Μερικές από αυτές είναι η άσκηση, η υιοθέτηση μιας διατροφής υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες και χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι, καθώς και η παρακολούθηση του βάρους μας. Παράλληλα, θα ήταν καλό να αλλάζουμε συχνά τη στάση μας, όταν καθόμαστε ή είμαστε όρθιοι για πολλή ώρα, όπως και να στηρίζουμε τα πόδια μας σε οριζόντια θέση, όταν καθόμαστε ή ξαπλώνουμε. Τέλος, η αποφυγή ψηλών τακουνιών και στενών ενδυμάτων μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των κιρσών.
Ανακεφαλαιώνοντας, οι κιρσοί είναι τα εξογκώματα που εμφανίζονται στα πόδια μας, όταν οι βαλβίδες των φλεβών χαλαρώνουν και το αίμα δεν επιστρέφει αποτελεσματικά στην καρδιά. Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων σήμερα, σε αντίθεση με το παρελθόν, περιλαμβάνει λιγότερο επεμβατικές μεθόδους, με κυριότερη τη θερμική κατάλυση. Βέβαια, θα ήταν επωφελές να προλάβουμε την εμφάνιση των κιρσών, υιοθετώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Νικήστε τους κιρσούς, Θέματα υγείας, Εφημερίδα «Η Καθημερινή», Τεύχος 111, 13 Απριλίου 2022, σελ. 1-5
- Varicose veins, Mayo Clinic’s Staff. Διαθέσιμο εδώ
- Varicose Veins, Johns Hopkins Medicine. Διαθέσιμο εδώ
