Της Μαρίας Πολίτου,
Κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ατλαντικός Ωκεανός αποτέλεσε μία κομβικής σημασίας θαλάσσια περιοχή, καθώς εκεί έλαβαν χώρα διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις. Οι πολεμικές συγκρούσεις στον ωκεανό διήρκησαν από το 1939 έως και το 1945, δηλαδή, μέχρι την κατάρρευση της ναζιστικής Γερμανίας. Αυτή η μάχη θεωρήθηκε από τις μεγαλύτερες σε διάρκεια μάχες στην Ιστορία, γι’ αυτό, άλλωστε, πολλοί ιστορικοί αναλυτές ασχολούνται έως και σήμερα με αυτήν.
Ο πόλεμος ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 1939. Τότε ακριβώς που κηρύχτηκε ο πόλεμος, καμία από τις δύο δυνάμεις δεν ήταν εντελώς έτοιμη. Στη μάχη ενεπλάκησαν οι δυνάμεις του άξονα (κυρίως η Γερμανία) και των Συμμάχων. Η μάχη του Ατλαντικού ξεκίνησε έπειτα από τη βύθιση του υπερωκεάνιου «Αθίνια». Μετά, ακολούθησε και η βύθιση άλλων δύο πλοίων και επικράτησε γενικευμένη σύρραξη. Αντικειμενικός στόχος των Γερμανών ήταν η παρεμπόδιση του ανεφοδιασμού της Μεγάλης Βρετανίας από την αμερικανική ήπειρο, προκειμένου να καμφθούν οι όποιες δυνάμεις της είχαν απομείνει.
Όλα, επομένως, ξεκίνησαν από τη στιγμή που οι χώρες της Συμμαχίας θέλησαν να μεταφέρουν με ασφάλεια τρόφιμα και πρώτες ύλες, κυρίως στη Βρετανία. Τότε, το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό χρησιμοποίησε δυνάμεις επιφανείας και υποβρύχια, προκειμένου να εξουδετερώσει τις αντίπαλες δυνάμεις. Έτσι, τα γερμανικά υποβρύχια και πλοία άρχισαν να επιτίθενται στις νηοπομπές των Συμμάχων. Αμέσως, η Βρετανία οργάνωσε περιπολίες αεροπλάνων πάνω από τον Ατλαντικό Ωκεανό, προκειμένου να αποτρέψει μία επίθεση, αλλά και να μπορέσουν να ανταποδώσουν μία ενδεχόμενη καταστροφή. Η τακτική τους αυτή δεν απέβη καρποφόρα, καθώς τα πλοία των Γερμανών ήταν πολύ ευέλικτα και οι Σύμμαχοι δεν είχαν τον απαραίτητο εξοπλισμό. Έτσι, στην αρχή του πολέμου, οι απώλειες από τα πλοία των Συμμάχων ήταν τεράστιες και παρουσιαζόταν ισχυρό μειονέκτημα σε σχέση με τους αντιπάλους.
Τον Απρίλιο του 1940 οι Γερμανοί προέβησαν στην κατάληψη της Νορβηγίας και τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου κατέλαβαν και τη Γαλλία. Αυτό σήμαινε ότι αυξήθηκαν οι στρατηγικές βάσεις της Γερμανίας και αυξήθηκε η ακτίνα δράσης των υποβρυχίων τους. Ουσιαστικά, πρόκειται για μία τακτική που, πέρα από τον στρατηγικό της στόχο, θα τρόμαζε τους αντιπάλους, αφού οι Γερμανοί θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως κυρίαρχοι. Συνεχίζοντας απτόητοι οι Γερμανοί την ίδια περίοδο, κατάφεραν να βυθίσουν πάρα πολλά πλοία αντιπάλων και κέρδισαν την εύνοια του γερμανικού λαού, ονομάζοντας την περίοδο εκείνη ως ‘’Happy Time’’. Τα γερμανικά υποβρύχια ακολουθούσαν κατά γράμμα τις εντολές του Γερμανού ναυάρχου Karl Dönitz, προκειμένου να καταστρέψουν τα κομβόι των συμμάχων.
Από το 1940 έως και το 1942, οι επιθέσεις των Γερμανών δεν σταμάτησαν καθόλου και τα γερμανικά σκάφη επιχειρούσαν με μεγάλη σφοδρότητα κατά μήκος των διαδρομών των πλοίων του Νοτίου Ατλαντικού προς την Ασία και τη Μέση Ανατολή. Το 1942 και στις αρχές του 1943, οι επιδόσεις των Γερμανών ήταν τέτοιες, που τους επέτρεπαν να έχουν υψηλές προσδοκίες. Βέβαια, από τον Απρίλιο του 1943, οι όροι άρχισαν να αντιστρέφονται. Αρχικά, στον Βόρειο Ατλαντικό καθοριστική ήταν η συνεργασία του βρετανικού ναυτικού, της RAF (Royal Air Force-βασιλικής αεροπορίας), του βασιλικού καναδικού ναυτικού, αλλά και της βασιλικής αυστραλιανής πολεμικής αεροπορίας. Όταν τα γερμανικά υποβρύχια κατευθύνθηκαν νοτιότερα, ήταν η σειρά των Αμερικανών να επιδείξουν τις ικανότητές τους, όσον αφορά ιδιαίτερα τη συνεργασία πολεμικού ναυτικού και αεροπορίας.
Τα επόμενα χρόνια οι προσπάθειες των Γερμανών να ανανεώσουν την επίθεση απέτυχαν και τα U-boat αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στην ξηρά. Από την άλλη μεριά, η δύναμη των Συμμάχων γινόταν ολοένα και μεγαλύτερη, καθώς προετοιμάζονταν για την επιχείρηση Overlord, με την οποία, τελικά, νίκησαν τον πόλεμο. Καθοριστικός παράγοντας υπήρξε η αύξηση των ρυθμών ναυπήγησης στις ΗΠΑ. Ύστερα, με τη λήξη του πολέμου και την ολοκληρωτική ήττα των Γερμανών, όσα γερμανικά πλοία απέμειναν, δόθηκαν στους Συμμάχους. Έτσι, οι Σύμμαχοι απέκτησαν αδιαμφισβήτητο έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων του Ατλαντικού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Watson, Bruce (2006), Atlantic convoys and Nazi raiders: the deadly voyage of HMS Jervis Bay, Westport: Greenwood Publishing Group
- Μαγκλίνης, Ηλίας (2021), Σκεπασμένοι από την αιώνια θάλασσα, ειδική έκδοση από την εφημερίδα Η Καθημερινή
- Parker, Alastair (1997), Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης, Εκδόσεις Επιλογή/Θύραθεν
- Read, Simon (2021), Η μάχη του Ατλαντικού και η ήττα του Γερμανικού στόλου, μτφρ. Δημήτριος Σταυρόπουλος, Αθήνα: Εκδόσεις Ψυχογιός
