Της Βασιλικής Βλαχογιάννη,
Οι Σταυροφορίες αποτελούν ένα μεγάλο κεφάλαιο στη μακρά ιστορία του Μεσαίωνα. Διάφοροι χριστιανικοί «ιεροί πόλεμοι» διεξάγονταν καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου και αφορούσαν διάφορες περιοχές της ευρωπαϊκής ηπείρου και όχι μόνο. Οι πιο γνωστές σταυροφορίες, οι οποίες προσανατολίζονταν στους Αγίους Τόπους, ήταν οκτώ, ξεκίνησαν το 1095 και ολοκληρώθηκαν το 1291, με την εξάλειψη των τελευταίων προπυργίων σταυροφορικής αντίστασης από τα μαμελουκικά στρατεύματα της Αιγύπτου στα παράλια της Παλαιστίνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ονομασία προήλθε από τις στολές των πολεμιστών, που έφεραν πάνω τους το σύμβολο του σταυρού. Επιπρόσθετα, τα κίνητρα των εν λόγω εκστρατειών ποικίλλουν, ανάλογα με την κοινωνική ομάδα την οποία εξετάζουμε, καθώς και τη χρονική περίοδο. Κάτι που φαινομενικά ξεκίνησε ως ιερός σκοπός, για την απελευθέρωση των χριστιανικών προσκυνημάτων από τους άπιστους, στη συνέχεια, θυσιάστηκε στον βωμό του συμφέροντος τόσο από την παπική εκκλησία, που αποτέλεσε και τον πρωτεργάτη της οργάνωσης των Σταυροφοριών, όσο και από τις διάφορες πολιτικές προσωπικότητες, τους ιππότες, αλλά και τον απλό λαό.
Θα εστιάσουμε στην έβδομη Σταυροφορία, η οποία κηρύχθηκε επισήμως από τον Πάπα Ιννοκέντιο Δ’ το 1245 σε μία σύνοδο στη Λυών της Γαλλίας, έπειτα από την έκκληση για βοήθεια των Χριστιανών της Λατινικής Ανατολής, οι οποίοι υπέφεραν από τις εχθροπραξίες των αλλόθρησκων σε συνέχεια της παταγώδους αποτυχίας της πέμπτης Σταυροφορίας. Ηγετική θέση ανέλαβε ο βασιλιάς της Γαλλίας, Λουδοβίκος Θ΄, ο οποίος, σύμφωνα με λαϊκές δοξασίες, ήταν βαριά άρρωστος από ελονοσία, πριν αναλάβει την ηγεσία της εκστρατείας. Είχε υποσχεθεί να ξεκινήσει μία σταυροφορία, αν γινόταν καλά. Και πράγματι έτσι έγινε.
Έχοντας συλλέξει μεγάλο κεφάλαιο, έπειτα από την επιβολή φόρων και την είσπραξη δωρεών, ο Λουδοβίκος ξεκινά από το Παρίσι στις 12 Αυγούστου του 1248 με περίπου 10.000 άνδρες, αποπλέει στις 25 του ίδιου μήνα, κατόπιν συμφωνίας με τη Γένουα και τη Μασσαλία για την προμήθεια των απαιτούμενων πλοίων, και στρατοπεδεύει στην Κύπρο για εννέα μήνες, προκειμένου να ανεφοδιαστεί και να επισκευάσει τα απαραίτητα. Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα, στις αρχές Ιουνίου του 1249, ο σταυροφορικός στρατός αποβιβάστηκε στη Δαμιέτα, την οποία και κατέλαβε με μεγάλη ευκολία, αναγκάζοντας τα αντίπαλα στρατεύματα να τραπούν σε φυγή.
Ο βαριά άρρωστος από φυματίωση σουλτάνος Ayub είχε αναθέσει την ηγεσία του στρατεύματος στον ηλικιωμένο βεζίρη του, Fahr ed-Din. Μερικούς μήνες αργότερα, όταν η στάθμη των νερών του Νείλου είχε υποχωρήσει, είχε έρθει ο καιρός πλέον οι σταυροφόροι να βαδίσουν προς το Κάιρο. Εντωμεταξύ, έφτασαν και ενισχύσεις από την πατρίδα. Τότε, όμως, ξέσπασε μία διαμάχη. Μία μερίδα βαρόνων υποστήριξε πως θα ήταν καλύτερο να καταληφθεί πρώτα η Αλεξάνδρεια. Ωστόσο, ο αδελφός του βασιλιά, Ροβέρτος, διαφώνησε και μαζί με αυτόν και ο ίδιος ο Λουδοβίκος.
Έτσι, ο Γάλλος βασιλιάς αποφάσισε να στρατοπεδεύσει απέναντι από το στρατόπεδο των μουσουλμάνων κοντά στη Μανσούρα. Φαίνεται ότι η «τύχη» ήταν με το μέρος των σταυροφόρων, καθώς μάλιστα στις 23 Νοεμβρίου πέθανε και ο σουλτάνος Ayub. Κατά τη διάρκεια της πορείας, οι Μουσουλμάνοι παρενοχλούσαν το στράτευμα. Στις 21 Δεκεμβρίου, οι Σταυροφόροι κατάφεραν τελικά να στρατοπεδεύσουν απέναντι από τη Μανσούρα. Ακολούθησαν έξι εβδομάδες στασιμότητας, που φαίνεται ότι οδηγούσαν σε αδιέξοδο. Στις αρχές Φεβρουαρίου του 1250 ένας Κόπτης υποσχέθηκε να αποκαλύψει στους σταυροφόρους ένα πέρασμα έναντι αμοιβής 500 υπερπύρων. Οι Δυτικοί άρχισαν να διέρχονται από αυτό, ωστόσο, ένα μοιραίο στρατηγικό λάθος – συγκεκριμένα, ο παρορμητισμός του αδελφού του Λουδοβίκου – τους στοίχισε τη νίκη και οδήγησε στην πανωλεθρία, αναγκάζοντας τον Λουδοβίκο να διατάξει υποχώρηση.
Ο ίδιος αιχμαλωτίστηκε, αλλά αφέθηκε ελεύθερος έναντι ενός υπέρογκου χρηματικού ποσού. Μετά την απελευθέρωσή του παρέμεινε για ακόμη τέσσερα χρόνια στη Μέση Ανατολή, πριν γυρίσει στη Γαλλία για να οργανώσει και την 8η Σταυροφορία, της οποίας εξίσου ηγήθηκε.
Συμπερασματικά, αν και η 7η σταυροφορία εύλογα μπορεί να χαρακτηριστεί ως παταγώδης στρατιωτική αποτυχία, οι Σταυροφορίες, εν γένει, είχαν και ορισμένα θετικά για την ανθρωπότητα επακόλουθα. Κατά τη διάρκεια αυτών των εκστρατειών, παρατηρήθηκε μία πολιτισμική ώσμωση που είχε τεράστιο αντίκτυπο για τη Δυτική Ευρώπη και σε λιγότερο βαθμό για τους λαούς της Μέσης Ανατολής. Εμπλουτίστηκαν οι γνώσεις των ανθρώπων, οι οποίοι και καλλιεργήθηκαν πνευματικά έτι περαιτέρω. Τέλος, αναπτύχθηκαν οι τέχνες και σημειώθηκαν νέες πνευματικές κατακτήσεις, μέχρι τότε άγνωστες στην Ευρώπη. Αυτές εισήχθησαν στην ευρωπαϊκή κουλτούρα και την ανανέωσαν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Britannica, Seventh Crusade. Διαθέσιμο εδώ
- Cartwright, Mark (2018), Σταυροφορίες: Αίτια και επιδιώξεις, www.worldhistory.org. Διαθέσιμο εδώ
- Runciman, Steven (2006), Η Ιστορία των Σταυροφοριών, τ. 3, μτφρ. Άγγυ Βλαβιανού, Αθήνα.
