Της Δήμητρας Καλυκάκη,
Ο πολιτισμός των Ίνκας αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους της αρχαίας αμερικανικής ηπείρου, γι’ αυτό οι ιστορικές πληροφορίες είναι δυσεύρετες και οι περισσότερες είναι αντλημένες από τις μυθικές ιστορίες που δημιούργησε ο ίδιος ο λαός. Συγκεκριμένα, στο θρησκευτικό στοιχείο του πολιτισμού εντοπίζονται πολλαπλές θεϊκές προσωπικότητες, που λατρεύονταν και λάμβαναν τιμές. Μέσα από μια αναδρομή στην πλούσια θεολογική κουλτούρα των Ίνκας ξεχωρίζουν κάποιες επιβλητικές μορφές:
Viracocha ο θεός της δημιουργίας
Ο θεός Viracocha (ονομάζεται Wiraqoca ή Huiracocha) θεωρείται ο θεός που δημιούργησε τη γη, τον ωκεανό, τον ήλιο και τη σελήνη στη λίμνη Tititaca. Λατρευόταν από τους προ–ίνκας κατοίκους του Περού, ενώ άργησε να μπει στο πάνθεο (πηγές αναφέρουν πως η εισαγωγή του συμπίπτει χρονικά με τη βασιλεία του Viracocha, που πήρε το όνομά του από αυτόν), καθώς και στα φεστιβάλ λατρείας που οργάνωνε ο λαός. Λέγεται, πως ο θεός έστειλε μια πλημμύρα στη χώρα που σκότωσε όλους τους ανθρώπους εκτός από δύο: έναν άντρα με το όνομα Manco Capac και μια γυναικά που ονομαζόταν Mama Ocllo. Σε πολλά κείμενα τα δύο εναπομείναντα άτομα αναφέρονται ως οι ιδρυτές του πολιτισμού Inca. O Viracocha θεωρείται, επίσης, ο θεός που δίδαξε στους ανθρώπους τις τέχνες και τους άφησε να γνωρίσουν τον πολιτισμό προσφέροντας φαγητό, μουσική, τραγούδια και ρούχα. Περιγράφεται κάποιες φορές σαν ένας γέρος, ψηλός άντρας με μια μακριά ρόμπα, ένα μπαστούνι στο χέρι, ενώ σκιαγραφούταν στο πρόσωπο με γένια, σύμβολο των θεών του νερού. Κατά γενική ομολογία, οι Ίνκας πίστευαν πως ο θεός της δημιουργίας ήταν ένα απομακρυσμένο πλάσμα που άφηνε την καθημερινή εργασία του κόσμου στην επιτήρηση άλλων θεοτήτων που είχε δημιουργήσει. Λατρεύτηκε ενεργά από τους ευγενείς, κυρίως σε περιόδους κρίσης.
Inti, ο θεός του ήλιου
Ο Inti, ήταν μια κεντρική φιγούρα στο επίσημο σύστημα θρησκείας των Ίνκας. Γιος του Viracocha, ονομαζόταν αλλιώς Apu–punchau και θεωρείτο πρόγονος των Ίνκας. Ήταν ο επικεφαλής της κρατικής λατρείας και ο δοξασμός του επιβλήθηκε σε όλη την αυτοκρατορία. Θεωρείται υπεύθυνος για τη διδασκαλία των τεχνών του πολιτισμού, όπως η γεωργία (φέρνει το φως, τη ζεστασιά και τον ήλιο, που είναι απαραίτητα στοιχεία για την ανάπτυξή της), η θρησκεία, η κλωστοϋφαντουργία και η οργάνωση στην κοινωνία. Συνήθως, παριστάνεται με ανθρώπινη μορφή, το πρόσωπό του απεικονίζεσαι ως ένας χρυσός δίσκος από τον οποίο εκτείνονταν οι ακτίνες και οι φλόγες. Μεταξύ του λαού Quechua του 2ου αιώνα, ο Inti περιστασιακά συγχέεται με τον Χριστό ή τον θεό. Το Inti–raymi ήταν μια από τις γιορτές του κύκλου raymi, ή ένα «φεστιβάλ». Πραγματοποιήθηκε πρώτη φορά τον Ιούνιο (μετά την ισπανική κατάκτηση, τον Μάιο ή τον Ιούνιο, για να συμπέσει με τη γιορτή του Corpus Christi), για να τιμήσουν τον θεό Ήλιο, τον οποίον γιόρταζαν με θυσίες ζώων και τελετουργικούς χορούς. Τέλος, το κέντρο λατρείας του ήταν η πόλη Cuzco, όπου βρισκόταν ένας μεγαλοπρεπής ναός αφιερωμένος σε εκείνον. Ο χρυσός ήταν συνυφασμένος με τον ιδρώτα του ήλιου, γι΄ αυτό τα τείχη του ναού ήταν καλυμμένα με αυτόν.
Mama Quilla
Η Mama Quilla (Mama-Kilya), σύζυγος του θεού Ήλιου, ήταν η Μητέρα της Σελήνης και η ρυθμίστρια των εμμηνορροϊκών κύκλων των γυναικών. Η αύξηση και η μείωση του φεγγαριού χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των μηνιαίων κύκλων, από τους οποίους ορίστηκαν οι χρονικές περίοδοι για τα φεστιβάλ των Ίνκας. Θεωρείται υπερασπιστής των γυναικών. Στο Κούσκο του Περού, την πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας των Ίνκας, είχε τον δικό της ναό με ιέρειες, που της ήταν αφιερωμένες. Κάποιες μυθολογικές ιστορίες – ερμηνείες, που πίστευαν οι Ίνκας ήταν πως κάποτε μια αλεπού ερωτεύτηκε παράφορα το φεγγάρι και ανέβηκε μέχρι τον ουρανό για να μπορέσει να βρεθεί κοντά της. Όμως, όταν πέτυχε τον στόχο του, εκείνη τον αγκάλιασε τόσο σφιχτά με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν οι μαύρες τρύπες που φαίνονται πάνω στο φεγγάρι. Ακόμη, οι Ίνκας φοβόντουσαν τις σεληνιακές εκλείψεις, διότι θεωρούσαν πως ένα άγριο ζώο προσπαθεί να επιτεθεί στη Mama Quilla. Τότε, άρχιζαν να φωνάζουν, να σημαδεύουν με τα όπλα στην προσπάθειά τους να τρομοκρατήσουν το ζώο. Πίστευαν πως εάν το ζώο νικούσε, θα κέρδιζε το φεγγάρι και ο κόσμος θα βυθιζόταν στο σκοτάδι. Θεωρούσαν, επίσης, ότι η Μητέρα Σελήνη έκλαιγε ασημένια δάκρυα.
Ilyapa ο θεός του καιρού
Ο θεός πυροβολεί έριξε μια σφεντόνα σε μια γλάστρα με νερό, που μετέφερε ο Γαλαξίας και η οποία τυχαίνει να είναι αδερφή του. Το νερό που χύθηκε από την κανάτα είναι η βροχή, ενώ το ράγισμα των πιατικών είναι αυτό που παράγει τις βροντές και τους κατακλυσμούς. Έτσι, κατάφερε να ελέγχει τα κλιματικά στοιχεία και θεωρείται ο θεός των μετεωρολογικών φαινομένων. Συμβολίζεται ως άνθρωπος με φωτεινά ρούχα που κρατάει στο ένα χέρι μια κανάτα και στο άλλο μια σφεντόνα. Ένα ρητό λέει, πως σε περιόδους τρομερής ξηρασίας, μπορείς να δέσεις ένα μαύρο σκυλί απέξω που θα διψάσει. Ο θεός θα λυπηθεί το πλάσμα και θα στείλει άφθονη βροχή.
Mama Cocha η θεά της θάλασσας
Η θεά θεωρείται η προστάτιδα των ναυτικών και των ψαράδων και χαρακτηρίζεται ως η πηγή της ζωής. Είχε την ευθύνη να διασφαλίσει ότι υπήρχαν αρκετά ψάρια στη θάλασσα. Βοήθησε στην αποτροπή των καταιγίδων και προσευχόταν για να ηρεμήσουν τα νερά. Αυτή η θεά ήταν η σύζυγος και η αδελφή της δημιουργού Viracocha, με την οποία γεννήθηκε η Inti και η Mama Kilya
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Murphy, John (2015), Gods and Goddesses of the Inca, Maya, and the Aztec Civilizations, New York: Britannica Educational Publishing, Rosen Publishing Group, Inc
- Favre, Henry (2000), Οι Ίνκας (LES INCAS – QUE SAIS JE?), Αθήνα: Εκδόσεις Καρδαμίτσα
