Της Μαρίας Πολίτου,
Η αμυντική γραμμή Mareth, μήκους 35 χλμ., δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1930 στη νότια Τυνησία. Οι Γάλλοι κατασκευαστές αποφάσισαν να οχυρώσουν αυτή τη γραμμή, προκειμένου οι κάτοικοι της Τυνησίας να μπορέσουν να προστατευτούν από κάποια, τυχόν, γερμανική ή ιταλική εισβολή μέσω Λιβύης, κάτι που έμοιαζε άκρως πιθανό. Σε όλη τη Βόρεια Αφρική αυτό που ξεχώριζε ήταν η εν λόγω διαχωριστική γραμμή.
Η Mareth line αποτελούταν από μία σειρά οχυρώσεων και περιβαλλόταν από συρματοπλέγματα, με διπλάσια εμπόδια στα μέτωπα και στα πλάγια. Ξεκινούσε από τα ανατολικά και κατέληγε στα δυτικά, περνώντας ανάμεσα από τις περιοχές Medenine και Gabes. Οι κατασκευαστές σκόπευαν, επίσης, μέσω της γραμμής να καταφέρουν να προφυλάξουν την πεδιάδα που βρισκόταν ανάμεσα στους λόφους Matmata και τη θάλασσα. Στο κέντρο της βρισκόταν το ποτάμι Wadi Zigzaou. Αυτό έρρεε σε όλη την πεδιάδα και αποτελούσε την κύρια θέση της γραμμής. Επρόκειτο για ένα σημαντικό αμυντικό έργο, το οποίο περιλάμβανε 26 θέσεις με ισχυρή θωράκιση. Τέρμα της γραμμής ήταν το Mareth, διότι το περίγραμμά της συνέκλινε στα νότια και οδηγούσε προς τη συγκεκριμένη θέση. Εξάλλου, αυτή ήταν και η αιτία της ονομασίας της.
Κατά μήκος της γραμμής έλαβαν χώρα διάφορες μάχες. Όταν μιλάμε για μάχη εκεί, πρέπει όλοι αυτομάτως να σκεφτόμαστε χρονικά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Συγκεκριμένα, τον Αύγουστο του 1942 ο Βρετανός στρατηγός Bernard Montgomery ανέλαβε τη διοίκηση της όγδοης στρατιάς. Αμέσως, αποφάσισε να ξεκινήσει την πρώτη βρετανική επίθεση αξιοποιώντας κάποια τεθωρακισμένα, προκειμένου να οδηγηθεί στη νίκη. Αρχικός στόχος της στρατιάς του Montgomery ήταν το Ελ Αλαμέιν, στο οποίο η βρετανική πλευρά ηττήθηκε. Αυτή η ήττα σηματοδότησε την κορύφωση του πολέμου της Ερήμου.
Την εποχή που διεξαγόταν η μάχη στο Ελ Αλαμέιν, η γραμμή Mareth ουσιαστικά αποστρατικοποιήθηκε, γιατί η Τυνησία ήταν αποικία των Γάλλων και οι Γάλλοι τότε είχαν υπογράψει σύμφωνο με τις δυνάμεις του Άξονα. Ωστόσο, οι αγγλοαμερικανικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στην Αλγερία και σκόπευαν να εισβάλλουν στην Τυνησία. Τότε, η γραμμή άρχισε να προσελκύει το ενδιαφέρον του Άξονα. Από το αντίπαλο στρατόπεδο, οι ιταλογερμανικές δυνάμεις επάνδρωσαν τη γραμμή με σκοπό να αποφευχθεί μία εισβολή.
Στη σύγκρουση που ξεκίνησε στη Βόρεια Αφρική ενεπλάκησαν διάφορες δυνάμεις. Η Ιταλία είχε ως ισχυρό σύμμαχο τη Γερμανία. Στον πόλεμο της Ερήμου κυρίαρχο πρόσωπο ήταν ο Γερμανός διοικητής Erwin Rommel. Έφτασε στη Λιβύη στις 12 Φεβρουαρίου του 1941 και έφερε μαζί του τις μονάδες που επρόκειτο να συγκροτήσουν το γνωστό Deutsches Afrikakorps (DAK). Επρόκειτο για ένα εκστρατευτικό σώμα που διέθετε τα πιο αποτελεσματικά άρματα μάχης και όπλα, τα οποία θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στους αντιπάλους. Ο Rommel είχε σκοπό να καταλάβει την Αίγυπτο. Γεμάτος αυτοπεποίθηση, πέρασε στη χώρα των φαραώ και κέρδισε την πρώτη μάχη στο Ελ Αλαμέιν.
Έπειτα, διέφυγε στην Τυνησία. Ο Χίτλερ διέταξε επειγόντως την κατάληψή της από τα γερμανικά στρατεύματα. Πάραυτα, η Mareth line δυσκόλεψε σημαντικά τη θέση του Rommel και γι’ αυτό ο Γερμανός διοικητής αποφάσισε να χτυπήσει τους Βρετανούς από τα ναρκοπέδια που βρίσκονταν πίσω από τη γραμμή. Οι Ιταλοί και οι Γερμανοί ήθελαν να κερδίσουν τη μάχη, προκειμένου να απωθήσουν την 8η Στρατιά. Ως αναμενόμενο επακόλουθο των κινήσεών του, ο Montgomery επιτέθηκε στη γραμμή, καθώς αυτή θεωρούταν το κλειδί για μία συμμαχική προώθηση. Η μάχη αυτή διήρκησε από τις 16 έως τις 24 Μαρτίου του 1943. Το κύριο βάρος της επίθεσης από την πλευρά των Συμμάχων σήκωσε το ΧΧΧ Σώμα Στρατού, το οποίο θα επικεντρωνόταν σε παράλιες θέσεις. Αρχικά, μπόρεσε να σημειώσει κάποιες επιτυχίες, απωθώντας τους Ιταλο-Γερμανούς πέρα από την αρχική γραμμή άμυνας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα για τους αντιπάλους του Rommel δεν ήταν τα αναμενόμενα.
Μετά από την αρχική αποτυχία οι βρετανικές δυνάμεις επιτέθηκαν ξανά, αλλά τώρα στα πλαίσια της Επιχείρησης Supercharge II. Τελικά, τα στρατεύματα του Άξονα αναδιπλώθηκαν, καθυστερώντας όμως σημαντικά τη συμμαχική προέλαση. Ουσιαστικά, η γραμμή αποτέλεσε πεδίο διαρκών και συνεχών συγκρούσεων, καθώς η γεωγραφική της θέση ήταν ένα ισχυρό εμπόδιο για την κατάληψη της Τυνησίας. Σήμερα, το Μουσείο της μάχης της γραμμής Mareth στο Gabes αποτελεί ένα «μαυσωλείο» αφιερωμένο στη μνήμη των θυμάτων της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ford, Ken (2012), The Mareth line 1943: the end in Africa, Osprey Publishing
- Jackson, Peter (2000), France and the Nazi Menace: Intelligence and policy Making, 1933-1939, Oxford: Oxford University Press
- Kurowski, Franz (2010), Das Africa korps: Erwin Rommel and the Germans in Africa, Mechanicsburg: Stackpole Books
- Μεχτίδης, Αλέξιος (2013), «Η Μάχη του Μάρεθ (Μάρτιος 1943): Η πρώτη επιχείρηση της βρετανικής 8ης στρατιάς στην Τυνησία», Στρατιωτική Ιστορία 197, σελ. 38-49
