Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Για πολλούς από εμάς, η τρομοκρατία είναι μια έννοια γενική που συχνά δυσκολευόμαστε να προσδιορίσουμε το νόημά της, ακριβώς γιατί το εύρος της είναι ιδιαίτερα ευρύ. Επίσης, μπορεί να πιστεύουμε πως οι υπερεθνικοί οργανισμοί έχουν καταφέρει να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους φαινόμενα. Δυστυχώς όμως, η τρομοκρατία κάθε άλλο παρά παρελθόν αποτελεί για τη Δύση που μπορεί προς το παρόν να είναι ασφαλής, όμως καλείται να συνδράμει τις χώρες που βάλλονται από αυτή τη μάστιγα.
Προτού αναλύσουμε τις πιο ενεργές τρομοκρατικές οργανώσεις του σήμερα, καλό θα ήταν να δούμε τι ορίζει η διεθνής βιβλιογραφία ως τρομοκρατία και τι προεκτάσεις επιδέχεται η έννοια. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή γραμμή, ως τρομοκρατικοί σκοποί περιγράφονται αρχικά ο σοβαρός εκφοβισμός ενός πληθυσμού ή ο αθέμιτος εξαναγκασμός κάποιας κυβέρνησης ή διεθνούς οργανισμού να εκτελέσει ή να παραλείψει οποιαδήποτε πράξη. Επίσης, ως τρομοκρατική ενέργεια λαμβάνεται υπόψιν η σοβαρή αποσταθεροποίηση ή καταστροφή των θεμελιωδών πολιτικών, συνταγματικών, οικονομικών ή κοινωνικών δομών μιας χώρας ή ενός διεθνούς οργανισμού. Από την άλλη, το αμερικανικό State Department, ορίζει με πιο απλά λόγια πως τρομοκρατία είναι η άσκηση ή η απειλή άσκησης βίας εναντίον άμαχων, ανυπεράσπιστων πολιτών για την επίτευξη ενός πολιτικού στόχου.
Τέλος, ένας ορισμός του 1988 από τους ακαδημαϊκούς Schmid και Jongman με ευρεία απήχηση και αποδοχή έχει ως εξής: «Η τρομοκρατία είναι μια μέθοδος επαναλαμβανόμενων πράξεων βίας, στην οποία εμπλέκονται σχετικά κρυφά άτομα, ομάδες ή κρατικοί δρώντες, λόγω ιδιοσυγκρασίας, εγκληματικών ή πολιτικών λόγων, και που, σε αντίθεση με τη δολοφονία, οι άμεσοι στόχοι της βίας δεν αποτελούν και τον απώτερο σκοπό αυτής».
Έχοντας λοιπόν προσεγγίσει τον ορισμό του φαινομένου, πάμε να τον αναγάγουμε στο σήμερα. Στις 17 Φεβρουαρίου 2022 εξήλθε νέα αναγγελία από τη Hezbollah προς την παγκόσμια κοινότητα για δυνατότητα κατασκευής πυραύλων και παρακολούθησης του εναερίου χώρου του Λιβάνου μέσω drones. Ποια είναι όμως η Hezbollah και πόσο σημαντική είναι η επιρροή της στο διεθνές παιχνίδι;
Η ομάδα ιδρύθηκε το 1982 από τους «Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης», ενός τμήματος του ιρανικού στρατού και στηρίζεται οικονομικά από το ίδιο το Ιράν, ενώ πολιτική στήριξη της παρέχει και η Συρία. Εκτός από στρατό διαθέτει και πολιτικό σώμα, δημοκρατικά εκλεγμένο από τον λιβανέζικο λαό από το 1985. Γι’ αυτόν τον λόγο, η πολιτική συνιστώσα της οργάνωσης δεν εκλαμβάνεται ως τρομοκρατική ομάδα από πολλές χώρες, όπως η Αμερική και η Αυστραλία, αλλά παρομοίως και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ιδεολογία της περιστρέφεται γύρω από τον σιιτικό ισλαμισμό, ενώ τα μέλη της οφείλουν να κηρύσσουν με κάθε μέσο τα «πιστεύω» της ομάδας. Αν και οι βιαιότητες της έχουν συνταράξει τα διεθνή δεδομένα, παραμένει η πιο ισχυρή ομάδα του Λιβάνου λόγω της βαριάς οπλισμένης της πολιτοφυλακής, ενώ λαμβάνει και υψηλή χρηματοδότηση από τον σιιτικό πληθυσμό της χώρας.
Πολιτικά παραμένει ενεργή με γεγονότα που «στρεσάρουν» την πολιτική ατζέντα. Συγκεκριμένα, το 2005 η παραστρατιωτική οργάνωση προχώρησε στη δολοφονία του Rafic al-Hariri και στην απομάκρυνση των Συριακών στρατευμάτων από τον Λίβανο. Ένας συνασπισμός αντι-συριακών φατριών ανέλαβε την εξουσία μετά από τις εκλογές, παραχωρώντας στη Hezbollah 14 έδρες στο κοινοβούλιο των 128 εδρών. Το 2011, ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας κορυφώνει την πολιτική αστάθεια στον Λίβανο. Τον Ιανουάριο του ίδιου χρόνου η πρώτη κυβέρνηση του Saad al-Hariri, υιού του Rafic al-Hariri, ανατράπηκε όταν η Hezbollah και οι σύμμαχοί της παραιτήθηκαν από το δικαστήριο που υποστηρίζεται από το Ηνωμένο Βασίλειο. Έξι μήνες αργότερα, ο Πρωθυπουργός, Najib Mikati, έβγαλε δημόσια ανακοίνωση για την κυβέρνηση που κυριαρχείται από τη Hezbollah και τους συμμάχους της.
Φυσικά, δεν θα μπορούσαν να απουσιάσουν οι… «εκλεκτοί των εκλεκτών», που δεν είναι άλλοι από τους περιβόητους Ταλιμπάν, οι οποίοι στις 15 Αυγούστου 2021 ανακατέλαβαν το Αφγανιστάν επαναφέροντας τον θρησκευτικό νόμο. Οι Ταλιμπάν ιδρύθηκαν το 1994, ενώ κυβέρνησαν το Αφγανιστάν από το 1996 έως και το 2001 όπου και εκδιώχθηκαν από τη χώρα μετά την παρέμβαση των αμερικανικών δυνάμεων. Δυστυχώς, η χρονιά του 2021 είχε την τιμητική της για τους Ταλιμπάν, καθώς έπειτα από μία τετράμηνη προσπάθεια κατάφεραν να ανακαταλάβουν το κοινοβούλιο και να θέσουν υπό τον έλεγχό τους ξανά το Αφγανιστάν. Οι εικόνες που κυκλοφόρησαν στα μέσα ενημέρωσης έκαναν τον γύρο του διαδικτύου εγείροντας προβληματισμό και θλίψη.
Πέρα από τη λανθασμένη οικονομική διαχείριση που έχει οδηγήσει στη δυσχέρεια ολόκληρη τη χώρα, οι Ταλιμπάν επιδεικνύουν τη δύναμή τους και στο πολιτικό προσκήνιο, προωθώντας τον διαχωρισμό. Πιο πρόσφατο παράδειγμα αυθαιρεσίας αποτελεί η απόφαση της κυβέρνησης να αναστείλει τη λειτουργία των σχολείων θηλέων, απορρίπτοντας από τους κόλπους της εκπαίδευσης μυριάδες κοριτσιών που βρίσκονταν στα κρατικά σχολεία.
Σχετικά με τα παγκόσμια δεδομένα περί τρομοκρατίας θα μπορούσαμε να πούμε πως με την πρόοδο των νέων τεχνολογιών, η τρομοκρατία πραγματοποιείται και μέσω διαδικτύου ή με την χρήση drones, καμερών ή με την παρακολούθηση των κρατικών υπηρεσιών, μέσω της χρήσης κακόβουλων λογισμικών. Στοιχεία του Παγκόσμιου Δείκτη Τρομοκρατίας (Global Terrorism Index) υποδεικνύουν πως το 2021 τα θύματα από τη δράση των τρομοκρατικών οργανώσεων μειώθηκαν κατά 1,1%, αν και οι επιθέσεις ήταν πολλές (5.226 στο σύνολό τους).
Επίσης, το σημείο που βρίσκεται ο δείκτης θεωρείται αρκετά υψηλό αν και στα δύο τρίτα των κρατών σε όλο τον πλανήτη δεν παρουσιάστηκαν επιθέσεις. Κι αυτό γιατί πραγματοποιούνται σε αναπτυσσόμενες χώρες με ελάχιστες (αν όχι ανύπαρκτες) άμυνες, ενώ πολλές φορές, ακόμη και οι παγκόσμιας φήμης ειδησεογραφικοί φορείς, εθελοτυφλούν. Ο ΟΗΕ συλλέγει συνεχώς νέα δεδομένα που συνεισφέρουν στην αποκόμιση μιας πιο ξεκάθαρης εικόνας, όμως οι έρευνες που πραγματοποιούνται χρειάζονται μήνες, αν όχι χρόνια, για να ολοκληρωθούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Afghanistan: Taliban backtrack on reopening high schools for girls, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Global Terrorism Index 2022, Relief Web, διαθέσιμο εδώ
- Ορίζοντας Την Τρομοκρατία, Power Politics, διαθέσιμο εδώ
- Χεζμπολάχ: Έχουμε τη δυνατότητα για πυραύλους ακριβείας και drones, ERT News, διαθέσιμο εδώ
- What Is Hezbollah?, CFR, διαθέσιμο εδώ
