Της Εβελίνας Στεφανάκη,
Είναι γεγονός ότι τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, και ιδιαίτερα τα ελληνικά, έρχονται διαρκώς αντιμέτωπα με μια σειρά προβλημάτων, τα οποία δεν επιλύονται σχεδόν ποτέ. Αντιθέτως, διαιωνίζονται και πολλαπλασιάζονται. Ίσως κατά καιρούς να γίνονται κάποιες προσπάθειες βελτίωσης, παρόλα αυτά, τα προβλήματα είναι τόσο βαθιά ριζωμένα, που χρειάζεται μια συθέμελη αλλαγή για να διορθωθεί η κατάσταση.
Ας ξεκινήσουμε, όμως, από τα βασικά. Πρώτα απ’ όλα, πόσο ορθή είναι η διαδικασία εισαγωγής στα ελληνικά πανεπιστήμια; Αν σκεφτεί κανείς ότι, επί δύο ολόκληρα χρόνια, τα παιδιά προετοιμάζονται για την εισαγωγή τους στην ανώτατη εκπαίδευση, αποστηθίζοντας τεράστια κείμενα, που μετά το πέρας των εξετάσεων ούτε που θυμούνται, αντιλαμβάνεται ότι οι βάσεις που τίθενται δεν είναι και τόσο καλές για να χτίσεις πάνω τους. Πρόβλημα νούμερο ένα, λοιπόν: οι ελλιπείς βάσεις. Βέβαια, αυτό θα μπορούσε να μην συγκαταλέγεται στα προβλήματα των ελληνικών πανεπιστημίων, από την άποψη ότι δεν οφείλονται σε εκείνα οι ελλείψεις. Σίγουρα, όμως, το συγκεκριμένο πρόβλημα συντελεί στη δημιουργία άλλων ζητημάτων. Μπαίνοντας, λοιπόν, με σχεδόν μηδενικό υπόβαθρο στις σχολές, οι φοιτητές προφανώς δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις ακαδημαϊκές πια απαιτήσεις, αφού πολλά από αυτά που ήταν προαπαιτούμενα για τη σχολή μετά βίας είχαν διδαχθεί. Επομένως, απαιτείται διπλή προσπάθεια. Και κάπως έτσι, ο μέσος όρος αποφοίτησης αυξάνεται.
Πρόβλημα νούμερο δύο: έλλειψη ακαδημαϊκού προσωπικού. Μιας και λέγαμε για την προβληματική εισαγωγή στα ΑΕΙ, ένα άλλο επακόλουθό της είναι ο μεγάλος αριθμός εισαχθέντων στις σχολές κάθε χρόνο. Ενώ, λοιπόν, ο αριθμός των φοιτητών διαρκώς αυξάνεται, αφού το σύστημα επιτρέπει να μπει κανείς σε μια σχολή με ελάχιστα μόρια, ο αριθμός των καθηγητών παραμένει ο ίδιος. Πόσο μεταδοτικός να είναι πια ένας καθηγητής για να κρατήσει το ενδιαφέρον 200+ ατόμων μέσα σε ένα αμφιθέατρο; Μάλλον τα πανεπιστήμια χρειάζονται περισσότερους καθηγητές και πιο ολιγομελή τμήματα, για να λειτουργήσουν σωστά.
Πρόβλημα νούμερο τρία: απαρχαιωμένες εγκαταστάσεις. Αν επιχειρήσει κανείς να κάνει μια βόλτα στα ελληνικά πανεπιστήμια, και συγκεκριμένα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, θα καταλάβει πόσο πίσω είμαστε. Φυσικά, δεν αναφέρομαι σε καινούριες πανεπιστημιακές μονάδες, αλλά στα κτίρια που είναι διατηρητέα. Τα περισσότερα αμφιθέατρα δεν διαθέτουν μικροφωνικές εγκαταστάσεις ή προβολείς για να διευκολύνεται η εκπαιδευτική διαδικασία. Αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Το βασικό πρόβλημα είναι πως τα περισσότερα είναι κακοσυντηρημένα, χωρίς θέρμανση ή κλιματισμό, με σπασμένα έδρανα και μικρή χωρητικότητα. Απουσιάζουν, δηλαδή, οι στοιχειώδεις προδιαγραφές ασφάλειας και υγιεινής.
Πρόβλημα νούμερο τέσσερα: έλλειψη αυτοτέλειας των ΑΕΙ. Τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν μπορούν να διαχειριστούν κατά βούληση τις χρηματοδοτήσεις που λαμβάνουν. Οι πόροι και τα έσοδά τους κατανέμονται στα τμήματα κατά βούληση του Υπουργού Παιδείας. Κάποια πανεπιστήμια, επίσης, διαθέτουν σημαντική ακίνητη περιουσία, την οποία θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν για να βελτιώσουν τις υποδομές τους. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν προβλέπεται από τον νόμο και δεν ανήκει στη δικαιοδοσία τους.
Πώς θα μπορούσαν να επιλυθούν, επομένως, τα παραπάνω προβλήματα; Όπως είπαμε και πριν, αυτό που χρειάζεται είναι μια ριζική αλλαγή. Φυσικά, τα ζητήματα που χρήζουν επίλυσης δεν είναι μόνο αυτά. Για να διορθωθεί, όμως, η κατάσταση, χρειάζεται να γίνουν τα αυτονόητα. Αρχικά, καλύτερη προετοιμασία των μαθητών για την είσοδο στα ΑΕΙ. Είναι αποδεδειγμένο πια ότι η στείρα γνώση δεν οδήγησε πουθενά, επομένως ας γίνει κάτι πιο ουσιαστικό. Μια καλή ιδέα θα ήταν να προσληφθεί περισσότερο πανεπιστημιακό προσωπικό. Περισσότεροι καθηγητές και πιο ολιγομελή τμήματα ισούται με αποτελεσματικότερο μάθημα. Επίσης, η σωστή συντήρηση των ήδη υπαρχόντων εγκαταστάσεων, θα βοηθούσε τα πράγματα. Νομίζω όλοι προτιμάμε να κάνουμε μάθημα χωρίς να χρειαζόμαστε δύο μπουφάν και τρεις ζακέτες. Όπως επίσης προτιμάμε να καθόμαστε σε έδρανα και όχι στα σκαλοπάτια του αμφιθεάτρου. Και εννοείται, η διαχείριση των πόρων σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες κάθε ιδρύματος θα ήταν πιο αποτελεσματική. Προφανώς, τα παραπάνω δεν είναι ούτε τα μισά από αυτά που χρειάζεται να γίνουν ώστε να πλησιάσουμε άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, αλλά τουλάχιστον ας διορθώσουμε ό,τι μπορούμε. Για να λέμε και τα καλά, βέβαια, αρκετά ελληνικά πανεπιστήμια βρίσκονται υψηλά στην παγκόσμια κατάταξη, με σημαντικές διακρίσεις και βραβεύσεις. Παρόλα αυτά, η αλλαγή, εξακολουθεί να είναι απαραίτητη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Θέματα υλικοτεχνικής υποδομής των ελληνικών πανεπιστημίων: Μια σύντομη επισκόπηση, Νικόλαος Β. Σύψας, Απρίλιος 2006, eliamep.gr, διαθέσιμο εδώ
