Της Φωτεινής Παπαγιαννοπούλου,
Ιούνιος 1822: Η ελληνική επανάσταση από την άλωση της Τριπολιτσάς και την αρχική επιτυχία περνάει σε ένα μεταβατικό στάδιο, όπου κυριαρχούν οι έριδες για την εξουσία και ένα πισωγύρισμα. Ο Σουλτάνος στέλνει τον Μαχμούτ Πασά της Λάρισας, γνωστό και ως Δράμαλη, με ένα στράτευμα άνω των 30.000 ανδρών, να καταπνίξει την επανάσταση των «ραγιάδων» στο αίμα. Ο τελευταίος δεν ακούει τις συμβουλές των αξιωματικών του και επιθυμεί να διατηρήσει τον στρατό του ως μία ενιαία, άκαμπτη μονάδα. Στις 6 Ιουνίου φτάνει στον Ακροκόρινθο, χωρίς να χάσει ούτε μια κούτα μολύβι. Όταν έφτασε στον Ακροκόρινθο, παντρεύτηκε και τη χήρα του Κιαμίλ Μπέη.
Οι Έλληνες, από την άλλη, βρίσκονται σε πανικό. Ο επικρατήσας στην εσωτερική διαμάχη και προ πάντων ανιδιοτελής και φιλόπατρις Κωλέττης ψάχνει τον «αδικαιολογήτως απόντα» Κολοκοτρώνη. Μα ο γέρος του Μοριά δεν έφυγε ποτέ. Από την Τριπολιτσά στέλνει μαντατοφόρους για στρατολόγηση και καταφέρνει να συγκεντρώσει περισσότερους από 10.000 άνδρες. Στέλνει τον Πλαπούτα στη Νεμέα να ανακόψει την προέλαση του Δράμαλη. Δε θέλει παραπάνω άνδρες στην υπεράσπιση. Ξέρει ότι θα κερδίσει. Είναι γεννημένος για να κερδίσει αυτήν τη μάχη, αυτήν την επανάσταση. Καίει όλα τα σπαρτά στον δρόμο του Δράμαλη και κόβει το νερό στο Άργος, ενώ οχυρώνει το Κιβέρι. Επιπλέον, στέλνει και μια χούφτα άντρες να οχυρώσουν το κάστρο του Άργους.
Ο Δράμαλης συνεχίζει την κάθοδο, χωρίς να πέσει τουφεκιά. Και φτάνει επιτέλους στο Άργος. Διψάει. Πεινάει. Δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει. Πολιορκεί την ολιγάριθμη φρουρά. Επί 12 μέρες σφυροκοπά, ενώ πλαγιοκοπείται από τις ενισχύσεις, που έχει στείλει ο Κολοκοτρώνης στην ευρύτερη περιοχή του Άργους, και υφίσταται απώλειες. Τη δωδέκατη νύχτα οι Έλληνες εκκενώνουν το κάστρο με τη βοήθεια αυτών των ενισχύσεων. Οι Τούρκοι εξακολουθούν να πεινάνε, να διψούν. Έχουν μια ευκαιρία να καταλάβουν το Κεφαλάρι, προκειμένου να πιούν επιτέλους λίγο νερό. Οι υπερασπιστές του, όμως, δεν το παραδίδουν. Κερδίζουν πανηγυρικά. Το ημερολόγιο γράφει 24 Ιουλίου.
Αυτό αρκεί για την πολιτική ηγεσία, αλλά όχι και για τον Κολοκοτρώνη. Στέλνει 1500 άντρες στη Νεμέα μαζί με μουλάρια, που «φορούν» κόκκινες κουβέρτες, για να ξεγελάσει τους Οθωμανούς. Ο Δράμαλης πρέπει να περάσει από τα Δερβενάκια, όπου 800 άντρες ταμπουρώνονται, για να ανακόψουν την πορεία των εισβολέων. Στις 26 Ιουλίου ο Δράμαλης μπαίνει στα στενά. Οι Έλληνες αποφασίζουν να δράσουν, μόνο όταν τα στενά έχουν γεμίσει από τη στρατιά του Μαχμούτ Πασά. Και μετά από το τέχνασμα της «παράδοσης» του Κολοκοτρώνη, η σύγκρουση ξεκινά.
Πρώτα τυφεκισμοί και έπειτα μάχες σώμα με σώμα. Επικρατεί χάος και πανικός. Ο δύσκαμπτος στρατός του Δράμαλη έρχεται αντιμέτωπος με το μεγαλύτερο μειονέκτημα: την αδυναμία υποχώρησης. Είναι αδύνατο να πολεμήσει σε διάταξη. Είναι αδύνατο να ελιχθεί. Το μόνο που μπορούν να κάνουν οι άνδρες του είναι να μείνουν ακίνητοι, μέχρι να έρθει η ώρα τους.
Όσοι καταφέρνουν να ξεφύγουν, δοκιμάζουν μια διέξοδο μέσω του Αγιονορίου. Ο Κολοκοτρώνης και πάλι αρνείται να πιαστεί απροετοίμαστος. Ο Παπαφλέσσας και ο Νικηταράς το υπερασπίζονται λυσσαλέα από το πρωινό. Οι «ραγιάδες» τόλμησαν να σηκώσουν ανάστημα και να διεκδικήσουν την ελευθερία τους. Δε μπορούσαν άλλο να σκύβουν το κεφάλι. Το ζούσαν για 400 χρόνια. Είχε έρθει η ώρα να «μιλήσουν» τα όπλα. Ένα βόλι χτυπάει μια κινητή αποθήκη πυρίτιδας πάνω σε μια καμήλα. Ο πανικός που έζησαν οι Τούρκοι την προηγούμενη μέρα στα Δερβενάκια αναβιώνει και οι Γραικοί αναθαρρεύουν. Ο Νικηταράς σπάει 3 σπαθιά. Σφάζει χωρίς σταματημό, συνεχίζει την καταδίωξη, όταν οι υπόλοιποι έχουν σταματήσει και αποκαλείται «Τουρκοφάγος».
Οι Έλληνες ολοκληρώνουν τον θρίαμβο των Δερβενακίων και ο Δράμαλης, αποδεκατισμένος και με το ηθικό στα τάρταρα, υποχωρεί στη Ρούμελη. Μα οι στρατιώτες του δεν επιθυμούν να πολεμήσουν πλέον και λιποτακτούν. Δεν υπάρχει πλέον γυρισμός. Ο Πασάς απέτυχε και αναγκάστηκε να υποταχθεί στην ανωτερότητα και στρατηγική ευφυία του Κολοκοτρώνη. Ακόμα και διχασμένοι, οι Έλληνες βρήκαν τον τρόπο να υπερκεράσουν τον κίνδυνο μέχρι τον επόμενο, μέχρι να συνειδητοποιήσουν όλοι και πλήρως τον σκοπό, για τον οποίο αγωνίζονται. Το είπε και ο Ανδρέας Κάλβος άλλωστε: «Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Madata.gr, Η μάχη του 1821 που άλλαξε τις ισορροπίες. Διαθέσιμο εδώ.
- Zougla.gr (2018), Η Μάχη του Αγιονορίου. Διαθέσιμο εδώ.
- Κολοκοτρώνης, Θεόδωρος (2020), Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836, Εισαγωγή-σχόλια: Μιχαηλίδης, Ιάκωβος, Αθήνα: Εφημερίδα “Η Καθημερινή”.
