Του Γιώργου Μπακάλη,
Ο τουρισμός στην Ελλάδα αποτελεί αδιαμφισβήτητα αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομικής ευημερίας και ο ανταγωνιστικότερος κλάδος της οικονομίας μας. Στα πλέον πρόσφατα στοιχεία του 2018, η άμεση συνεισφορά του τουρισμού στην ελληνική οικονομία ανέρχεται περίπου στα €21.6 δισ. ή το 11.7% του ΑΕΠ. Αν λάβουμε υπόψη τους πολλαπλασιαστές ΙΟΒΕ και ΚΕΠΕ, η συνολική συνεισφορά κυμαίνεται μεταξύ 25.7%-30.9% του ΑΕΠ.
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έρχεται δεύτερη σε επισκέψεις με 19%, αμέσως πίσω από την Κεντρική Μακεδονία (22.5%), ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των επισκεπτών στην Κεντρική Μακεδονία προέρχεται από γειτονικές χώρες (Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία), λόγω της ευκολίας του οδικού ταξιδιού. Συνεξετάζοντας αυτόν τον παράγοντα μαζί με τις αγορές που προτίμησαν την κάθε Περιφέρεια, συνάγεται εύκολα το συμπέρασμα ότι η θέση του Νοτίου Αιγαίου, με ηγέτιδα τη Ρόδο (γιατί άμα δεν παινέψεις το σπίτι σου…), είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική. Ουσιαστικά, όμως, το Νότιο Αιγαίο ηγείται στα απόλυτα συνολικά έσοδα (28.2% των συνολικών εσόδων, ακολουθεί η Κρήτη με 20%), ενώ αυτά αυξάνονται με αύξοντα ρυθμό ετησίως.
Να μιλήσουμε για τη Ρόδο τότε, που την ξέρω κι αυτή και τον τουρισμό της καλά από μέσα. Το πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι τα νούμερα αυτά δεν αντικατοπτρίζουν στην πράξη τον πραγματικό αντίκτυπο του τουρισμού στην τοπική αγορά. Πώς γίνεται να παρουσιάζεται άνοδος της τουριστικής κίνησης και των καθαρών εσόδων από αυτήν, και ταυτόχρονα οι επιχειρηματίες να διαμαρτύρονται ότι χρονιά με τη χρονιά η σεζόν γίνεται ολοένα και δυσκολότερη; Πάμε, λοιπόν, να δώσουμε στους αριθμούς ερμηνεία.
Τεκμήριο 1ο: Είδος πακέτου διαμονής
Το 46.8% των εισερχομένων τουριστών διοχετεύεται σε πακέτα all inclusive, δηλαδή παροχής πλήρους διατροφής και ποτών (σε κάποια πακέτα συμπεριλαμβάνονται και δραστηριότητες αναψυχής εντός του ξενοδοχείου). Αυτό σημαίνει ότι ο επισκέπτης που έχει ήδη προπληρώσει τα γεύματα και τα ποτά του από τις κουζίνες και τις κάβες του ξενοδοχείου, θα αποφύγει με κάθε τρόπο να καταναλώσει οτιδήποτε εκτός αυτού. Και είναι λογικό. Συνολικά, όπως φαίνεται στο γράφημα, σχεδόν τα 3/4 των επισκεπτών έχουν προπληρώσει για κάποια γεύματα (half board/full board και all inclusive).
Τεκμήριο 2ο: Μέθοδος κράτησης
Παράλληλα, παρατηρούμε ότι τα 3/4 των τουριστών πραγματοποιούν τις κρατήσεις τους μέσω πρακτορείων, τα οποία προωθούν κατά κανόνα πακέτα all inclusive. Είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι τα ξενοδοχεία, προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικά στις συνεργασίες τους με τους ταξιδιωτικούς πράκτορες και λόγω της ανάγκης των πρώτων για κάλυψη βραχυπρόθεσμων οφειλών, έρχονται σε συμφωνίες για all inclusive πακέτα, ώστε να πάρουν τις αναγκαίες προκαταβολές για την αποκατάσταση της ρευστότητάς τους. Άλλωστε, είναι γεγονός ότι οι πράκτορες χρησιμοποιούν ως μοχλό πίεσης τη δύναμη που διαθέτουν να επικεντρωθούν σε διαφορετικούς προορισμούς, δημιουργώντας εύκολα πόλεμο τιμών.
Τεκμήριο 3ο: Κατά κεφαλήν δαπάνη εκτός ξενοδοχείου
Κι έτσι, φτάνουμε στο επίμαχο γράφημα που δείχνει το αναμενόμενο: η ποσότητα, επί της ουσίας, των προπληρωμένων γευμάτων είναι αντιστρόφως ανάλογη προς το επίπεδο χρημάτων που δαπανάται εκτός του ξενοδοχείου σε μεταφορές, εστίαση, εμπορικά καταστήματα κ.ο.κ.
Τι σημαίνει αυτό με απλά λόγια; Η ταβέρνα δίπλα από το ξενοδοχείο δεν έχει πελάτες, η καφετέρια στο τέρμα του δρόμου θα κλείσει, το τουριστικό μίνι μάρκετ στη γωνία δε βγαίνει. Κυρίως πλήττεται ο χώρος της εστίασης. Ωστόσο, παρατηρείται μία γενική απουσία κίνησης και σε καταστήματα εμπορικού ενδιαφέροντος. Προσωπικά (και το τονίζω αυτό), το αποδίδω στη γενικότερη νοοτροπία που διέπει το all inclusive, δηλαδή στο ότι ο επισκέπτης θέλει να έχει ήδη υπολογίσει το κόστος του ταξιδιού του, διαθέτοντας σημαντικά μικρότερο ποσό για αγορές εκτός του ξενοδοχείου, είτε για αναλώσιμα προϊόντα, είτε για σουβενίρ και ψυχαγωγία. Μάλιστα, οι ίδιοι ξενοδόχοι, που προσφέρουν πακέτα all inclusive, διαθέτουν στη μεγάλη πλειονότητά τους καταστήματα τουριστικών ειδών στο εσωτερικό των ξενοδοχείων, εξυπηρετώντας όλες τις ανάγκες των επισκεπτών στα όρια της ιδιοκτησίας τους.
Στο all inclusive, το προϊόν είναι το ξενοδοχείο και όχι ο προορισμός. Σε ένα νησί, που επί χρόνια φιλοξενεί πάνω από 1.000.000 επισκέπτες ετησίως (2017: 1,747,258) για τη θάλασσα, τον ήλιο και τις κάθε είδους φυσικές ομορφιές του, είναι δυνατόν να επιτρέπουμε τακτικές που αποδυναμώνουν την τοπική οικονομία στο σύνολό της; Ενώ, μάλιστα, αποδεδειγμένα ο τουρισμός μπορεί να λειτουργήσει με τέτοιο τρόπο, ώστε και να βγαίνουν κερδισμένες και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, και ταυτόχρονα να αναδεικνύονται τα κάλλη του τόπου; Διότι είναι καθαρά θέμα σοβαρής στρατηγικής σκέψης, να προσελκύσουμε την ποιότητα του επισκέπτη που εμείς θέλουμε. Αυτή τη στιγμή, δυστυχώς επιλέγουμε να υποβαθμίσουμε την ποιότητα του τουριστικού μας προϊόντος, για να ταιριάζει με την ποιότητα του επισκέπτη, αντί να το αναβαθμίσουμε, ώστε να έρθει κι ο «καλός» τουρίστας μαζί του.
Το ερώτημα είναι ένα και το εξής: θέλουμε να θέσουμε επί τάπητος τα προβλήματα του τουρισμού και να συζητήσουμε μία μακροχρόνια στρατηγική που θα ωφελήσει όλους ή να συντηρήσουμε λόμπι που μοιράζονται μια πίτα κομμένη σε λίγα μεγάλα κομμάτια; Όποια απάντηση κι αν επιλέξει να δώσει καθένας, οι δρόμοι αμφότεροι είναι γνωστοί και ευκολονόητοι.
Βιβλιογραφία
Ακριβού, Μ., 2019. Tourism Generis: Η ώρα της κρίσης για τον ελληνικό τουρισμό έφτασε. [Ηλεκτρονικό]
Available at: https://www.dimokratiki.gr/09-08-2019/tourism-generis-i-ora-tis-krisis-gia-ton-elliniko-toyrismo-eftase/?utm_source=dlvr.it&utm_medium=facebook
ΙΝΣΕΤΕ, 2018. ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – ΣΥΝΟΛΙΚΑ: ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ 2005-2017. [Ηλεκτρονικό]
Available at: http://www.insete.gr/Portals/0/statistics/Profil/2018/Incoming%20tourism%20to%20Greece%20total.pdf
ΙΝΣΕΤΕ, 2018. Στατιστικά Στοιχεία Περιφερειών: ΙΝΣΕΤΕ. [Ηλεκτρονικό]
Available at: http://www.insete.gr/el-gr/Dashboard/Στατιστικά/Στατιστικά-Στοιχεία?fbclid=IwAR0MiueUHM_xmElmnyqOdjuvUebC7GMrZy33sl89AjYV1NIzYo0Y_9uSwZo
ΙΝΣΕΤΕ, 2019. Η συμβολή του Τουρισμού στην ελληνική οικονομία το 2018. [Ηλεκτρονικό]
Available at: http://www.insete.gr/Portals/0/meletes-INSETE/01/2019/2019_SymvolhTourismou-2018.pdf
ΙΝΣΕΤΕ, 2019. Ποιος πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση στοιχείων εισερχόμενου τουρισμού ανά Αγορά και ανά Περιφέρεια 2018. [Ηλεκτρονικό]
Available at: http://www.insete.gr/Portals/0/meletes-INSETE/01/2019/2019_Eiserxomenos_Tourismos-2019.pdf
Μανιφάβα, Δ., 2018. Τα ρεκόρ στον τουρισμό δεν βοηθούν το λιανεμπόριο. [Ηλεκτρονικό]
Available at: https://www.kathimerini.gr/981255/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/ta-rekor-ston-toyrismo-den-voh8oyn-to-lianemporio
Σύλλογος Διευθυντών Ξενοδοχείων Ρόδου, ACT, 2019. Rhodes Survey 2018 Presentation. Ρόδος
Γεννηθείς το 1999 στη Ρόδο, είναι φοιτητής του τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει διατελέσει IT Manager σε Οργανισμό για τη στήριξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας και βουλευτής στην ΚΑ’ Σύνοδο της Βουλής των Εφήβων, έχει συμμετάσχει και τιμηθεί σε προσομοιώσεις πολιτικών θεσμών, ενώ έχει κερδίσει με την ομάδα του τον Εθνικό Τελικό του Παγκόσμιου Φοιτητικού Διαγωνισμού Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας «Hult Prize». Είναι, επίσης, πιανίστας και συνθέτης μινιμαλιστικής μουσικής.
