Της Στέλλας Πετρακάκη,
Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών στο ουκρανικό έδαφος έχουν πυροδοτήσει, όσο ποτέ άλλοτε, την ανάγκη να υπενθυμίσει η Ευρώπη την ενότητά της και τη συμπαράστασή της τόσο πνευματικά όσο και πρακτικά στη χώρα. Διαπραγματεύσεις επί διαπραγματεύσεων φέρνουν στο προσκήνιο ένα φλέγον θέμα που συζητήθηκε έντονα με τον ερχομό του νέου έτους, θέμα που μετράει την προέλευσή του από την ίδρυση ακόμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφορά, όπως έγινε προφανές, το όραμα της Γερμανίας του Olaf Scholz για μια Ομοσπονδιακή Ευρώπη. Είναι, ωστόσο, μια ρεαλιστική οπτική;
Ήδη από την ιδρυτική Συνθήκη της Ρώμης, το 1957, φαίνεται να υπάρχει το ενδεχόμενο βούλησης για όλο και στενότερη ένωση των ευρωπαϊκών λαών, στη συνεργασία τους και, γενικότερα, στη συνύπαρξή τους στη Γηραιά Ήπειρο. Με την ανάληψη της Καγκελαρίας από τον Olaf Scholz, τόσο οι Σοσιαλδημοκράτες όσο και οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι της Γερμανίας στηρίζουν ανοιχτά τη δημιουργία ομοσπονδιακού ευρωπαϊκού κράτους, ως μετεξέλιξη της Ε.Ε., όπως φαίνεται στην προγραμματική συμφωνία, συγκεκριμένα στη σελίδα 131, που υπογράφτηκε από τα τρία κόμματα.
Στη συνέχεια, μια ακόμα συμφωνία που φέρνει στο προσκήνιο την όλο και στενότερη ένωση των λαών της Ευρώπης είναι η Συνθήκη της Λισαβώνας, το 2009. Παρά ταύτα, 11 χρόνια αργότερα, το 2020, η Μ. Βρετανία απορρίπτει ανεπιστρεπτί την ιδέα του ομοσπονδιακού οράματος, με την έξοδό της από την Ε.Ε.. Δεν αποτέλεσε, βέβαια, και τεράστια έκπληξη, καθώς η Μ. Βρετανία χαρακτηριζόταν από ευρωσκεπτικισμό, από την ίδρυσή της ακόμα. Ένταξη και αποχώρηση, όλα μέσα σε μια εξηκονταετία σχεδόν, με αρκετή αποφασιστικότητα, χαρακτηριστικό που δεν λείπει από την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της Μ. Βρετανίας. Παρόμοιους ενδοιασμούς, επιπρόσθετα, είχε, και συνεχίζει να έχει, ο Πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Mark Rutte, ο οποίος το 2018 χαρακτήρισε τρομακτική, στο άκουσμα, την ολοένα και στενότερη ένωση των ευρωπαϊκών λαών. Σε όμοιο κλίμα τάσσεται και ο Donald Tusk, πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Είναι, επίσης, αρκετά παράδοξο το γεγονός πως η Γαλλία και η Ολλανδία, δύο χώρες που έχουν ξεχωρίσει για την φιλοευρωπαϊκή τους προσέγγιση, απορρίπτουν πολύ ξεκάθαρα την ύπαρξη Ευρωπαϊκού Συντάγματος, και μάλιστα σε δημοψήφισμα. Ειδικότερα, οι δηλώσεις των δύο χωρών εμπεριέχονται στο συμπέρασμα πως περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν φαίνεται να είναι απαραίτητη και, πλέον, δεν κατατάσσεται πρώτη στην ιεραρχία των αναγκών των λαών στην Ευρώπη. Δεν λείπει, φυσικά, και παρόμοια προσέγγιση από την Ουγγαρία και την Πολωνία. Παρατηρώντας, ωστόσο, και τις αμφιλεγόμενες τάσεις στην Ευρώπη, η άποψη του ιδρυτή της φιλοευρωπαϊκής κίνησης Puls, Daniel Renter, εμπεριέχει διττή σημασία, ο οποίος μέσα από δηλώσεις του αφήνει να εννοηθεί πως επιλεκτικά συμφέρει την Ευρώπη το όραμα της ομοσπονδίωσης.
Ύστερα από πολλές συζητήσεις, αρκετές έρευνες και μελέτες, καθώς και πολλών ειδών δηλώσεις, από αρχηγούς κρατών της Ε.Ε., ένα συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί, βάσει των μέχρι τώρα δεδομένων, είναι πως σε ορισμένους τομείς την Ευρώπη την συμφέρει, στην πλειοψηφία της, η όλο και στενότερη συνεργασία μεταξύ των χωρών της Ένωσης. Τι συμβαίνει, όμως, όταν η ζυγαριά βαραίνει στον οικονομικό τομέα; Εκεί είναι που η συνεργασία χωλαίνει και η Ευρώπη φοβάται πως σε περίπτωση ομοσπονδιακού κράτους, δεν θα ονομάζεται, πλέον, Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά Ένωση Χρέους, καθώς οι πλουσιότερες χώρες θα πρέπει να χρηματοδοτούν τις χώρες που δεν έχουν την ικανότητα να είναι αυτάρκεις.
Ο κόσμος, ύστερα από τα πλήγματα των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, είδε μια Ευρώπη να αναγεννάται από τις στάχτες της και να προοδεύει στους περισσότερους τομείς. Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν έχει επέλθει ακόμα, και το όραμα ομοσπονδίωσης της Γηραιάς Ηπείρου είναι στα σκαριά, τουλάχιστον από την πλευρά της Γερμανίας. Εκ πρώτης όψεως, δεν συμφέρει την πλειοψηφία των χωρών της αυτή η σκέψη, δεν λείπουν, όμως, ούτε και θα λείψουν, συζητήσεις ξανά επί του θέματος. Στόχος η ευνοϊκή συνύπαρξη των χωρών της Ε.Ε., τόσο συνεργατικά όσο και αυτοτελειακά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Deutsche Welle: Ομοσπονδιακή Ευρώπη θέλει η Γερμανία του Σολτς», CNN.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Ομοσπονδιακή Ευρώπη θέλει η Γερμανία του Σολτς», Capital.gr, διαθέσιμο εδώ
- “Germany’s goal of a European federal state proves elusive”, DW.com, διαθέσιμο εδώ
- “German government will push for a European federation”, Euractiv.com, διαθέσιμο εδώ
- “The European Union’s federal dilemma”, Gisreportsonline.com, διαθέσιμο εδώ
