Της Αθηνάς Ζαγκώτη,
Οι Ολυμπιακοί αγώνες «γεννήθηκαν» εν έτει 776 π.Χ. στην Αρχαία Ελλάδα. Διεξάγονταν στην Αρχαία Ολυμπία, στο δυτικό τμήμα της Πελοποννήσου. Από τότε, μια παράδοση καθιερώθηκε• οι αγώνες διεξάγονταν κάθε τέσσερα χρόνια στο ίδιο μέρος για δώδεκα αιώνες. Καταργήθηκαν στα 393 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεοδόσιο τον Μέγα, καθώς χαρακτηρίστηκαν ως ειδωλολατρικό έθιμο. Η αξία των αγώνων είναι εμφανής κυρίως από τη στάση που κρατούσε απέναντί τους το κράτος, αλλά και ο λαός, καθώς όλες οι πολεμικές συγκρούσεις διακόπτονταν για χάρη τους.
Οι Ολυμπιακοί αγώνες είχαν διάρκεια πέντε ημερών και αποτελούνταν από διάφορα αγωνίσματα, όπως ρίψη δίσκου, πάλη, αγώνες δρόμου, ακόντιο και αρματοδρομίες. Κατ’ ουσία, επρόκειτο για την πιο γνωστή θρησκευτική γιορτή των Αρχαίων Ελλήνων αφιερωμένη στο δωδεκάθεο και στον μεγαλοπρεπή αρχηγό του, τον Δία. Στην Ολυμπία, μάλιστα, μέσα στον ναό του, υπήρχε και κολοσσιαίο άγαλμα αφιερωμένο σε αυτόν. Ως έπαθλο στους νικητές δινόταν στεφάνι άγριας ελιάς, το οποίο συμβόλιζε τον πλούτο και την ευημερία. Επιπλέον, οι νικητές λάμβαναν και κάποια ποσότητα ελαιόλαδου σε πιθάρι, ως έπαθλο ζωής. Σε αυτούς που κατάφερναν να στεφθούν με επιτυχία τουλάχιστον τρεις φορές, η πολιτεία εξασφάλιζε την ανέγερση αγαλμάτων προς τιμήν τους σε διάφορες πόλεις. Στους Ολυμπιακούς αγώνες συμμετείχαν μονάχα άνδρες. Όποια γυναίκα τολμούσε να παρευρεθεί, τιμωρείτο με θάνατο διά ρίψεως από το Τυπαίο Όρος. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις γυναικών, κυρίως μητέρων κάποιων αθλητών, οι οποίες μεταμφιέζονταν σε άνδρες, για να παρακολουθήσουν τους αγώνες των παιδιών τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας μάνας είναι αυτό της Καλλιπάτειρας.
Η Καλλιπάτειρα ήταν κόρη του «περιοδονίκη» Διαγόρα, του ανθρώπου που κατάφερε να κερδίσει και στους τέσσερις πανελλήνιους αθλητικούς αγώνες (της Ολυμπίας, των Δελφών, της Ισθμίας και της Νεμέας) την ίδια χρονιά. Ολυμπιονίκες ήταν και τα αδέρφια της, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ηρωίδα μας προερχόταν από «αθλητική» οικογένεια. Μεγαλώνοντας και κάνοντας τη δική της οικογένεια, η Καλλιπάτειρα απέκτησε έναν γιο. Κάποια χρόνια αργότερα, χάνοντας τον άνδρα της, μπήκε στη θέση του προπονητή και αναγκάστηκε να προετοιμάσει η ίδια τον γιο της, Πεισίδωρο, για τους Ολυμπιακούς αγώνες. Μη μπορώντας να αντισταθεί στην ανάγκη της να καμαρώσει τον Πεισίδωρο νικητή, ντύθηκε γυμναστής και εισχώρησε στο στάδιο. Πράγματι, ο γιος της κατάφερε να κερδίσει τους αγώνες και εκείνη περήφανη έτρεξε να τον συγχαρεί. Ξάφνου, για κακή της τύχη, έχασε τον μανδύα της, με αποτέλεσμα να αποκαλυφθεί η ταυτότητά της, να συλληφθεί αμέσως και να οδηγηθεί στο δικαστήριο. Ωστόσο, οι δικαστές δε μπορούσαν να θανατώσουν μια γυναίκα που προερχόταν από τόσο ένδοξη «αθλητική» οικογένεια και ήταν μάνα του παρόντος Ολυμπιονίκη. Η ίδια έπεισε τους δικαστές με την ιστορία της και τελικά της αποδόθηκε χάρη. Για να αποφευχθούν τέτοια περιστατικά στο μέλλον, εκδόθηκε νόμος που υποχρέωνε και τους γυμναστές να παρουσιάζονται γυμνοί στους αγώνες. Η Καλλιπάτειρα αποτελεί μέχρι και σήμερα σύμβολο για όλες τις γυναίκες του κόσμου και προτάσσει το δικαίωμα για ίση αντιμετώπισή τους με τους άνδρες.
Όπως αναφέραμε πρωτύτερα, οι Ολυμπιακοί αγώνες καταργήθηκαν από τον Θεοδόσιο τον Μέγα το 393 μ.Χ. Τι συνέβη, λοιπόν, και διεξάγονται σήμερα; Μετά από 1503 χρόνια δύο άνθρωποι συγκεκριμένα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αναβίωσή τους. Ο ένας ήταν ο βαρόνος Pierre de Coubertin (1836-1937) και ο άλλος ήταν ο Έλληνας λόγιος και επιχειρηματίας, Δημήτρης Βικέλας (1835-1908). Ο πρώτος το 1894 συγκάλεσε συνέδριο στο Παρίσι, όπου και συστάθηκε η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή. Με πρόταση του Δ. Βικέλα, ως πόλη έναρξης των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων ορίστηκε η Αθήνα. Για μια μικρή, φτωχή και «απροστάτευτη» χώρα, όπως η Ελλάδα, μια τέτοια ενέργεια ξεσήκωσε τον λαό και τον έθεσε σε καθεστώς εγρήγορσης, προετοιμασίας και ενθουσιασμού. Ο αέρας του πατριωτισμού έπνεε απ’ άκρη σ’ άκρη σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Με μέριμνα του Γεώργιου Αβέρωφ (Έλληνας Βλάχος επιχειρηματίας) ανοικοδομήθηκε το σημερινό Παναθηναϊκό στάδιο, το οποίο βρισκόταν στους πρόποδες του λόφου του Αρδηττού και «ντύθηκε» ολοκληρωτικά με μάρμαρο. Το 1896 στο στάδιο πραγματοποιήθηκαν αρκετά αγωνίσματα, όπως στίβος, άρση βαρών και πάλη• φυσικά δε θα μπορούσαν να λείπουν οι τελετές έναρξης και λήξης. Η διάρκεια των αγώνων αυξήθηκε στις δέκα μέρες και ως επίσημη ημέρα έναρξής τους ορίστηκε η 25η Μαρτίου, ημέρα εθνικής επετείου για τους Έλληνες. Βάσει του νέου ημερολογιακού συστήματος αυτή η μέρα ήταν η 6η του Απρίλη, η οποία, μάλιστα, ονομάστηκε «Ολυμπιακή μέρα».
Με την πάροδο του χρόνου οι Ολυμπιακοί αγώνες απέκτησαν και πάλι ταυτότητα• απέκτησαν δικό τους ύμνο, τους στίχους του οποίου έγραψε ο Έλληνας ποιητής Κωστής Παλαμάς και τον οποίο μελοποίησε ο Σπύρος Σαμαράς. Ο νεοσύστατος ύμνος ακούστηκε για πρώτη φορά στην Ολυμπιάδα του Τόκυο το 1958. Επιπροσθέτως, δημιουργήθηκε και η σημαία των Ολυμπιακών αγώνων, η οποία αποτελείτο από πέντε κύκλους διαφορετικού χρώματος, ενωμένους μεταξύ τους. Το σχήμα αυτό συμβολίζει την ένωση των πέντε ηπείρων του κόσμου.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της Ολυμπιάδας είναι η δάδα φωτιάς. Το στοιχείο αυτό είναι διαχρονικό και προέρχεται από την Αρχαία Ελλάδα. Η φλόγα θεωρούνταν ιερή, άναβε από τις ακτίνες του ήλιου και έκαιγε στον ναό της Ήρας κατά τη διάρκεια των αγώνων. Στη σύγχρονη εποχή το έθιμο αυτό διατηρήθηκε• ανά τέσσερα χρόνια, πριν την έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων, ανάβει νέα φωτιά με τη βοήθεια του ήλιου και τη φωτιά αυτή παραλαμβάνει η χώρα που τους φιλοξενεί και τη μεταφέρει στο στάδιο, όπου πραγματοποιούνται οι τελετές έναρξης και λήξης. Στην τελετή έναρξης της Ολυμπιάδας ένας εκπρόσωπος της χώρας απαγγέλει τον «Ολυμπιακό όρκο» εκ μέρους των αθλητών και των ανθρώπων που συμμετέχουν. Ο όρκος διαβάστηκε για πρώτη φορά και καθιερώθηκε το 1920 στην Ολυμπιάδα του Βελγίου.
Καταληκτικά, οι Ολυμπιακοί αγώνες αποτελούν από τα αρχαία χρόνια αναπόσπαστο και βασικό κομμάτι της πολιτιστικής ανάπτυξης του Ελληνισμού και όχι μόνο. Συνέβαλλαν στην εθνική αφύπνιση του λαού και «έδεσαν» τις Ηπείρους μεταξύ τους. Παράλληλα, μέσα από την Ολυμπιάδα πολλοί άνθρωποι ερωτεύθηκαν τον αθλητισμό και διέπρεψαν στον κλάδο αυτό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- miaelia.com, Η ελιά ως σύμβολο ανά τους αιώνες. Διαθέσιμο εδώ
- sansimera.gr, Η ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων. Διαθέσιμο εδώ
- wefit.gr (2015), Καλλιπάτειρα: η πρώτη γυναίκα που παρακολούθησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Διαθέσιμο εδώ
- hellonet.teithe.gr, Οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Διαθέσιμο εδώ
