Του Τάσου Μοσχονά,
(Συν)εξάρτηση. Πώς είναι, άραγε, να ζεις με έναν άνθρωπο παγιδευμένο και εξαρτημένο από τα ναρκωτικά; Και πώς η εξάρτηση αυτή επηρεάζει τους εγγύς του, την οικογένεια, τους φίλους, αλλά και την κοινωνία εν γένει; Με το ζήτημα αυτό καταπιάνεται το νέο βιβλίο της Μαρίας Μαυρικάκη, από τις Εκδόσεις Πατάκη.
Το Εξαρτάται αποτελεί ένα βιβλίο βαθιά εξομολογητικό, που κρύβει πίσω του στιγμές χαράς, οδύνης, αλλά και μπόλικη ροκ μουσική. Πίσω απ’ όλα, όμως, αποτελεί μια κατάθεση ψυχής της συγγραφέως Μαρίας Μαυρικάκη για μια ανθρώπινη σχέση, που για χρόνια δοκιμαζόταν από τον εφιάλτη των ναρκωτικών. Ποια είναι, άραγε, η ιδανική στάση φίλων και οικογένειας απέναντι σε ένα αγαπημένο τους πρόσωπο που δοκιμάζεται; Aπέναντι στην αστάθεια, στο μεταίχμιο ζωής και της πιθανής επέλευσης ενός επικείμενου θανάτου;
H Μαρία Μαυρικάκη, έχοντας για χρόνια παρουσία στον χώρο του βιβλίου, μέσω χρονογραφημάτων και επιφυλλίδων σε περιοδικά και ηλεκτρονικές εφημερίδες, αλλά και μέσω μυθιστορημάτων, επιλέγει για το νέο της βιβλίο μια ιδιαίτερη μυθιστοριογραφία. Μια που επουλώνει πληγές, καλείται να γεμίσει κενά και ερωτηματικά, συμπληρώνει και, εν τέλει, οδηγεί σε μια ιδιότυπη κάθαρση. Ζώντας για χρόνια από κοντά την εξάρτηση του αδερφού της από ναρκωτικές ουσίες, η γραφή της σπάει κόκκαλα, αφήνει πίσω υπεκφυγές και ωραιοποιήσεις και επικεντρώνεται άμεσα στην πραγματικότητα ενός ανθρώπου που δοκιμάζεται, στην καθημερινότητά του και στην προσπάθεια τόσο του ίδιου όσο και των κοντινών του ατόμων να διαχειριστούν την κατάσταση και να βρουν κάποιου είδους διαφυγή.
Για τον λόγο αυτόν, για την αφήγηση της ιστορίας επιλέγονται επτά διαφορετικές οπτικές γωνίες. Μέσω 40 συντόμων κεφαλαίων, τα έξι κοντινά άτομα (φίλοι, εραστές, αλλά και η αδερφή του ήρωα), αλλά και ο ήρωας Άκης, που ταλανίζεται από τον εφιάλτη της εξάρτησης, αναπτύσσουν τη δική τους αλήθεια και συνάμα χαράσσουν την πορεία, τα όνειρα και τις απογοητεύσεις μιας ολόκληρης εποχής. Ο αγώνας της κάθε πλευράς, οι ενοχές, οι χαρές και οι λύπες, όλα βρίσκονται σε συνεκτική σχέση πλάθοντας ένα προφίλ της χώρας μας από το 1970 μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν, της κουλτούρας αλλά και των ατόμων της. Η μουσική, οι εικόνες, οι μεγάλες συναυλίες βρίσκονται σε άμεσο συσχετισμό με περιγραφές των θεραπευτικών δομών απεξάρτησης της χώρας μας και τη σκληρή καθημερινότητα της εξάρτησης. Με έναν λόγο άμεσο, η συγγραφέας επιδιώκει να μην επιλέξει το δρόμο της υπεκφυγής, να μην σπρώξει την αλήθεια κάτω από το χαλί. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, όσοι βιώνουν την εξάρτηση από κοντά συχνά αποφεύγουν κάθε αναφορά σε αυτή. Όχι όμως τώρα.
Ο δρόμος της συγγραφέως αναδεικνύει έναν γενικότερο προβληματισμό για το ζήτημα των εθισμών, που συναντώνται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε περίπτωση, αλλά αντιμετωπίζονται σχεδόν με τον ίδιο όσον αφορά την ανθρώπινη ψυχή. Η ιστορία της πολυετούς εξάρτησης του Άκη, η στωϊκή αντιμετώπιση της αδερφής του, Ρίας, αλλά και οι μικρές αλλά καίριες παρεμβάσεις κοντινών του ατόμων συνθέτουν ένα ανάγνωσμα σύντομο, μα ιδιαίτερα πλούσιο σε αναφορές και συναισθήματα. Η ψυχολογία των εθισμών, δε, και η πραγματικότητα της εξάρτησης τίθενται στο προσκήνιο και αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη ευαισθησία.
Το μυθιστόρημα της Μαρίας Μαυρικάκη συγκινεί, γιατί προσιδιάζει σε μια πανανθρώπινη ιδέα, πέραν των χρονικών περιορισμών και των ορίων της ανθρώπινης ζωής. Της αγάπης, παρά τη στεναχώρια, της ελπίδας, της χαράς και της κάθαρσης, παρά τη νοσταλγία και τον πόνο του θανάτου. Γιατί παρά ένα φαινομενικά αναπόφευκτο τέλος και τις εκάστοτε απογοητεύσεις και τελματώσεις, εν τέλει, μια μακροσκοπική θεώρηση, μια εκ βαθέων ενδοσκόπηση με άξονα το τι ζήσαμε πραγματικά, το τι ζήσαμε πλήρως (με τις όποιες προσθαφαιρέσεις του χρόνου και των παιχνιδιών της μνήμης, για να καλύψουμε τυχόν κενά) ίσως φέρει μια ειρήνη στα ανεξήγητα και στα πονεμένα, στο χρόνιο άλγος των δεύτερων σκέψεων για πράγματα που νομίζαμε πως ίσως θα κάναμε διαφορετικά, αν είχαμε την επιλογή.
