Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Πληθαίνουν με την πάροδο του καιρού οι καταγγελίες προς την Κίνα για γενοκτονία και μαζική καταπάτηση των δικαιωμάτων των Ουιγούρων, μουσουλμανικής μειονότητας με έδρα τις βορειοδυτικές κινεζικές επαρχίες. Το θέμα έχει συνταράξει την παγκόσμια κοινή γνώμη, η οποία σπεύδει συνολικά να αντιδράσει εναντίον των κινεζικών πολιτικών, επιβάλλοντας κυρώσεις σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο.
Η Κίνα για άλλη μία φορά δείχνει το σκληρό της πρόσωπο σε όποιον δεν συμβιβάζεται με τη μάζα. Πλειάδες αναφορών κάνουν λόγο για παραβιάσεις δικαιωμάτων των Ουιγούρων, ανάμεσα στις οποίες βρίσκονται και οι κατηγορίες παράνομης σύλληψης, καταναγκαστικής εργασίας και σεξουαλικών επιθέσεων. Ακόμη, οι κινεζικές αρχές κατηγορούνται για την ανέγερση στρατοπέδων συγκέντρωσης όπου η μουσουλμανική μειονότητα υπόκειται σε βασανιστήρια, με πιο ακραίο παράδειγμα αυτό της στείρωσης, και φιλοκινεζική κατήχηση σε ό,τι αφορά την πολιτική και τη θρησκεία. Τέλος, ειδησεογραφικοί φορείς κάνουν λόγο για καταστροφή τζαμιών, εκκλησιών και πολιτισμικών μνημείων αναφορικά με την περιοχή της Σιντσιάνγκ (ή αλλιώς Τουρκεστάν), για αναγκαστική παρέκκλιση από τα θρησκευτικά πιστεύω (π.χ. υποχρεωτική κατανάλωση χοιρινού ή αλκοόλ) ή δήμευση των μειονοτικών περιουσιών και παραχώρησή τους σε αξιωματούχους του Χαν (Κινέζοι αξιωματούχοι). Γενικότερα, πρόκειται για έναν πολιτισμικό πόλεμο, όπου η μάχη είναι άνιση, αφού μία αρχέγονη μουσουλμανική μειονότητα προσπαθεί αντισταθεί στην οργή της Κομμουνιστικής μητέρας Κίνας.
Ποια είναι όμως η μειονότητα που τα έχει βάλει μαζί της η Κίνα; Οι Ουιγούροι είναι μουσουλμανικό φύλο (πιο συγκεκριμένα πρόκειται για σουνίτες Μουσουλμάνους) με τουρκικές ρίζες. Πρόκειται για πληθυσμό περίπου δέκα με δώδεκα εκατομμυρίων ανθρώπων, οι οποίοι κατοικούν στη βορειοδυτική επαρχία του Σιντσιάνγκ με κέντρο το Λεκανοπέδιο Ταρίμ. Η τελική εικόνα της περιοχής διαμορφώθηκε λίγο μετά το 800 μ.Χ., όταν η πτώση του βασιλείου τους, ή αλλιώς Χανάτου, προκάλεσε τη μετανάστευσή τους από τη Μογγολία στη βόρεια Κίνα.
Με ποιες κατηγορίες όμως η Κίνα καταδιώκει τους Ουιγούρους; Ο κύριος λόγος είναι η διαφορετικότητα της φυλής σε σχέση με τον υπόλοιπο κινεζικό πληθυσμό. Αυτό που παρατηρείται από μεριά της Κίνας είναι η προσπάθεια ενοποίησης όλων των διαφορετικών φωνών με σκοπό την καλύτερη χειραγώγηση της μάζας. Το ίδιο συμβαίνει και με το κράτος της Ταιβάν, η οποία έχει προσπαθήσει επανειλημμένως να διεκδικήσει την ανεξαρτησία της, δίχως όμως οι προσπάθειές της να αποφέρουν καρπούς, αφού η διαφορετικότητα στο κινεζικό έδαφος παύει να υφίσταται υπό το πρόσχημα της «One-China Policy», δηλαδή την κυριαρχία της μητέρας-Κίνας. Κοινό σημείο της Ταιβάν και της Σιντσιάνγκ είναι η μεγάλη οικονομική ανάπτυξή τους-παράμετρος ιδιαίτερα σημαντική και ίσως καθοριστική για το αν η πολιτεία της Κίνας θα τους χαρίσει τη γεωγραφική ή την πολιτιστική αυτοδιάθεση. Η Σιντσιάνγκ συγκεκριμένα παρουσιάζει υψηλό δείκτη ανάπτυξης των ορυκτών και μετάλλων – ενός τομέα που δύναται να αποφέρει ιδιαίτερα υψηλά κέρδη στην οικονομία της Κίνας.
Επί παραδείγματι, σε ό,τι αφορά τη θρησκεία, η πλειονότητα της Κίνας ανήκει στη λεγόμενη κινεζική θρησκεία, η οποία είναι μία ανάμειξη ταοϊσμού, κομφουκιανισμού και βουδισμού. Οι Ουιγούροι, από την άλλη, είναι σουνίτες Μουσουλμάνοι που παρουσιάζουν διαφορετικές συνήθειες εκδήλωσης της πίστης τους από ό,τι οι Κινέζοι. Πιο συγκεκριμένα, μία πολίτης των Ουιγούρων μπορεί να εκδιωχθεί, επειδή θέλησε να προσευχηθεί στον δρόμο, να φορέσει τη μαντήλα ως θρησκευτικό σύμβολο ή να τηρεί τις εθιμοτυπικές παραδόσεις (π.χ. νηστεία). Από την άλλη, πολλοί έχουν εκδιωχθεί και για «εξτρεμισμό», δηλαδή υπεράσπιση κάποιας ακραίας πεποίθησης, σε σχέση πάντα με τον γνώμονα της κινεζικής πολιτείας ως προς το τι θεωρεί εκείνη ακραίο. Προς τούτοις, πολλοί κρατούμενοι έχουν οδηγηθεί σε συνθήκες κράτησης χωρίς ουσιώδη λόγο: είτε γιατί έχουν μακριά γενειάδα είτε λόγω συνομιλιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – πληροφορίες οι οποίες λαμβάνονται μέσα από τα προηγμένα συστήματα χειραγώγησης και ελέγχου που κυκλοφορούν στην κινεζική αγορά (κάμερες αναγνώρισης προσώπων, κακόβουλα λογισμικά παρακολούθησης). Η βασική διαφοροποίηση με την ενοποιημένη Κίνα έγκειται στο δίπτυχο γλώσσα-θρησκεία, που είναι και η βασική αναμορφωτική εκπαίδευση που λαμβάνουν κατά την παραμονή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Παρόλα τα στοιχεία που έχουν έρθει στο φως, η κινεζική κυβέρνηση κάνει λόγο για «fake news» και για προσπάθεια τρίτων κρατών με πρόσχημα αυτό το ψέμα να εισχωρήσουν στις εσωτερικές υποθέσεις της Κίνας. Αντιδράσεις με τη μορφή κυρώσεων υπάρχουν από όλο το φάσμα της υδρογείου, δημιουργώντας την εικόνα μίας συνεργατικής αντιμετώπισης.
Σε αυτό το εγχείρημα, πρωτοπόρος στέκεται η Αμερική, με τον Πρόεδρο Biden να δημιουργεί νόμο που απαγορεύει την εισαγωγή στην Αμερική προϊόντων που κατασκευάζονται στην κινεζική επαρχία της Σιντσιάνγκ – εκτός εάν οι εταιρείες μπορούν να αποδείξουν ότι δεν παρήχθησαν με καταναγκαστική εργασία. Μία ακόμη πρωτοποριακή κίνηση ήρθε από τη γείτονα χώρα, τον Καναδά, του οποίου το δικαστήριο αναγνώρισε και επισήμως τη γενοκτονία των Ουιγούρων, εξαγριώνοντας τους Κινέζους ιθύνοντες. Η Γαλλία, από την άλλη, λειτουργώντας πιο συμφεροντολογικά, λόγω της ανάγκης παραλαβής παρτίδων εμβολίων Covid-19, σε τηλεφωνική επικοινωνία του Emmanuel Macron με τον Κινέζο ομόλογό του, Xi Jinping, αναφέρθηκε στο θέμα επιδερμικά. Αξίζει επίσης να αναφέρουμε πως ο ΟΗΕ από μεριάς του έστειλε διάβημα στην κινεζική κυβέρνηση, με την προσυπογραφή 43 χωρών συνολικά, καλώντας την Κίνα να αναχαιτίσει τις πολιτικές της και να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ενδιαφέρον, βέβαια, στην όλη ιστορία έχει εάν κανείς μελετήσει τη στάση της Τουρκίας επί του θέματος. Δεδομένου του ότι πρόκειται για έναν μουσουλμανικό πληθυσμό, το δέον γενέσθαι θα ήταν ο Πρόεδρος Erdogan καθώς, και η τουρκική κυβέρνηση συλλήβδην, να λάβουν δρακόντεια μέτρα προς την καταπολέμηση της γενοκτονίας, μιας και ο φανατισμός και το σχήμα «ενοποιημένη Τουρκία», αντίστοιχο του «One-China», είναι ένα σύνθημα που έχει εξέλθει πολλάκις από τα χείλη του περιφερειακού ηγέτη. Ουκ ολίγες φορές έχουν ακουστεί φράσεις αναφορικά με την παντοδυναμία του τουρκικού φύλου έναντι των υπολοίπων και για την προστασία της μητέρας-Τουρκίας στους μουσουλμάνους υπηκόους της. Παρόλα αυτά, μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις και τα πορίσματα ερευνών (2021) για τις συνθήκες κράτησης, ο Τούρκος Πρόεδρος όχι μόνο δεν αναγνώρισε τη γενοκτονία των Ουιγούρων, αλλά υπέγραψε και σύμφωνο δικαστικής συνεργασίας με την Κίνα, υποστηρίζοντας εμπράκτως τις πολιτικές της. Η στάση του, βέβαια, αυτή δεν συνάδει με παλαιότερες ρητορικές, όπως το 2009 όπου υποστήριζε ξεκάθαρα πως η Κίνα προχωρά σε διώξεις των Ουιγούρων στην Κεντρική Ασία. Σε αυτό το διάστημα μεσολάβησε το δάνειο ύψους 3,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων που σύναψε η Τουρκία με την Κίνα, το οποίο θεωρείται «μαξιλάρι» μετά την υποτίμηση της τούρκικης λίρας και το οποίο σε καμία περίπτωση δεν θα έθετε σε κίνδυνο ο Τούρκος Πρόεδρος.
Σε όλα τα παραπάνω η Κίνα απάντησε με ήπιας σκληρότητας αντιδράσεις, λειτουργώντας σε θεσμικό και σε διπλωματικό επίπεδο. Αρχικά, επέβαλλε περιοριστικά μέτρα με αδυναμία εισδοχής στη χώρα σε άτομα τα οποία κατηγορεί για εμπλοκή στο κινεζικό γίγνεσθαι. Ακόμη, το Πεκίνο συνέτασσε μία λεπτομερή ανάλυση, όπου περιγράφονται φυλετικά εγκλήματα που διεπράχθησαν από τρίτες χώρες. Συγκεκριμένα, αναφέρεται στην εθνοκάθαρση των Ινδιάνων της Αμερικής, στις φυλετικές διακρίσεις που υπάρχουν στη Βρετανία, καθώς επίσης και στις σφαγές των ευρωπαϊκών χωρών στα χρόνια της αποικιοκρατίας, ενώ σε γενικό βαθμό κάνει νύξεις για φρικτή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες, όπως οι Η.Π.Α. και η Γαλλία.
Σε κάθε περίπτωση, η υδρόγειος έρχεται αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης σε ό,τι αφορά την ομογενοποίηση των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων και την ταυτόχρονη επανεμφάνιση φασιστικών δομών εντοπισμού και χειραγώγησης των πολιτών. Μένει πλέον να δούμε αν οι ισχυροί αυτού του πλανήτη θα μπορέσουν να σταματήσουν τη λαίλαπα που έρχεται ή αν θα επιλέξουν να θυσιάσουν για ακόμη μία φορά τις ελευθερίες μας στον βωμό του κέρδους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι σχέση έχουν η Κίνα, οι Ουιγούροι και η Τουρκία;, DW, διαθέσιμο εδώ
- Σοβαρές οι παραβιάσεις δικαιωμάτων των Ουιγούρων, DW, διαθέσιμο εδώ
- Γιατί εγκατέλειψε ο Ταγίπ Ερντογάν τους Ουιγούρους;, Kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κυρώσεις κατά δέκα Ευρωπαίων επέβαλε το Πεκίνο, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κίνα-ΕΕ, εμβόλια, Ουιγούροι και Μιανμάρ στο τηλεφώνημα Μακρόν – Τζιπίνγκ, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Καναδάς: Το Κοινοβούλιο αναγνώρισε τη γενοκτονία των Ουιγούρων, pontosnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μπάιντεν: Υπέγραψε το νόμο που μπλοκάρει εισαγωγές από την «επαρχία των Ουιγούρων» στην Κίνα, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- OHE: 43 χώρες ζητούν από την Κίνα να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ουιγούρων, Insider.gr, διαθέσιμο εδώ
