Της Δήμητρας Κουρούπη,
Ο διπλωματικός κυκεώνας που υφήρπε με τον μανδύα της ενεργειακής κρίσης, με βασικούς πόλους αυτούς της Ρωσίας, της Γερμανίας και των Η.Π.Α., οδήγησε την Πέμπτη, 24 Φεβρουαρίου, στο απευκταίο. Ο Ρώσος Πρόεδρος, Vladimir Putin, στις 5:00 π.μ. ώρα Ελλάδος ανακοίνωσε με διάγγελμα την στρατιωτική εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στο έδαφος της Ουκρανίας.
Οι εκατέρωθεν δηλώσεις των τελευταίων ημερών διαδράματισαν ένα διπλωματικό «φλιπεράκι», με τα σενάρια μιας βέβαιης ρωσικής επίθεσης να διαδέχονται άλλα ευοίωνα, και με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να βρίσκονται σε τεντωμένο σκοινί και, ταυτόχρονα, στα θολά νερά της παραπληροφόρησης των ρωσικών μέσων ενημέρωσης. Η συνολική επισκόπηση των γεγονότων δίνει απαντήσεις τόσο για τις περιστάσεις της εισβολής όσο και για τον ρόλο του ενεργειακού ζητήματος επί των εξελίξεων.
Την Τετάρτη 16 Φεβρουαρίου ανακοινώθηκε, από το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας, η αποχώρηση ρωσικών στρατευμάτων από τη χερσόνησο της Κριμαίας, μετά την περάτωση στρατιωτικών γυμνάσιων και την ανακατεύθυνσή τους προς τις μόνιμες βάσεις τους. Την ίδια μέρα, και παρά τη μειωμένη ροή προμήθειας αερίου μέσω Ουκρανίας, επήλθε νέα πτώση της τάξεως του 9% στην τιμή του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου. Ωστόσο, η μετάδοση νυχτερινών πλάνων από την πορεία των τανκς στα στενά Κερτς προς το ρωσικό έδαφος δεν κατόρθωσε να πείσει τις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις για την απομάκρυνση, έστω φαινομενικά, της προοπτικής ενδεχόμενης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Επιφυλάξεις εξέφρασε τόσο ο Βρετανός Υπουργός Άμυνας, Ben Wallace, ο οποίος αναφερόμενος στην φερόμενη ως απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων δήλωσε ότι «δεν έχει δει αποδείξεις», όσο και ο ίδιος ο Boris Johnson. Συγκεκριμένα ο Βρετανός Πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε ενδείξεις διπλωματικών ανοιγμάτων και νέο διαπραγματευτικό έδαφος, αλλά ταυτόχρονα επισήμανε την αδήριτη ανάγκη αποκλιμάκωσης της κρίσης, διαμέσου της εντελούς απόσυρσης των ρωσικών στρατευμάτων, ενώ χαρακτήρισε ως αποθαρρυντικές τις διαδικασίες δημιουργίας ρωσικών νοσοκομείων εκστρατείας στα σύνορα Ουκρανίας και Λευκορωσίας.
Λίγες μέρες αργότερα, στις 21 Φεβρουαρίου, ο Ρώσος Πρόεδρος απηύθυνε διάγγελμα στον ρωσικό λαό, το οποίο μεταδόθηκε τηλεοπτικά στις ευρωπαϊκές χώρες. Ο Vladimir Putin επιχείρησε μία ιστορική αποδόμηση του ουκρανικού κράτους, ενώ ανακοίνωσε την υπογραφή της ανεξαρτησίας του Donbas, κίνηση η οποία ερμηνεύεται από την Ευρώπη ως ξεκάθαρο προοίμιο ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Το διάγγελμα ακολούθησε άμεση άνοδος της τάξεως του 2,8% στην τιμή του πετρελαίου (δολάρια ανά βαρέλι) και της τάξεως του 11% στην τιμή του φυσικού αερίου.
Το διάγγελμα έθεσε σε επιφυλακή την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την Πρόεδρο της Κομισιόν, Ursula Von Der Leyen, να χαρακτηρίζει την απόφαση της Ρωσίας «παράνομη και απαράδεκτη», αλλά και παραβιάζουσα το διεθνές δίκαιο, και να προειδοποιεί για αποκοπή της Ρωσίας από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και για ενωσιακό «εμπάργκο» κατά της Ρωσίας σε σημαντικά εισαγόμενα αγαθά. Ωστόσο, προέταξε τη διπλωματική οδό, επιφυλάσσοντας τις ως άνω κυρώσεις μόνο για την περίπτωση ρωσικής εισβολής στο ουκρανικό έδαφος, παρά τις εκκλήσεις του Ουκρανού Προέδρου Zelenskyy για άμεση επιβολή κυρώσεων. Το πακέτο ευρωπαϊκών κυρώσεων που ανακοινώθηκε περιλάμβανε, σε πρώτο στάδιο, κυρίως, την απαγόρευση του εμπορίου μεταξύ της Ένωσης και των αυτονομημένων περιοχών, αλλά και μέτρα κατά τραπεζών που χρηματοδοτούν τον ρωσικό στρατιωτικό μηχανισμό.
Ανάλογη κλιμάκωση κυρώσεων επαπείλησε κατά της Ρωσίας και των ρωσικών τραπεζών και ο Boris Johnson, για την περίπτωση ρωσικής εισβολής, ωστόσο η Βρετανίδα Υπουργός Εξωτερικών, Liz Truss, επιφυλάχθηκε απέναντι στις ασαφείς και ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες που έχουν για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, επικρίνοντας και τα fake news που διακινούνται από ρωσικές ιστοσελίδες ενημέρωσης.
Στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Donbas, ήτοι της «Λαϊκής Δημοκρατίας Donetsk και Luhansk», απάντησε και η Γερμανία, χρησιμοποιώντας το κύριο διπλωματικό της «όπλο» και συγκεκριμένα τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2. O Γερμανός καγκελάριος, Olaf Scholz, ανακοίνωσε, εκ νέου, την αναστολή πιστοποίησης του αγωγού, η οποία είναι η αναγκαία διαδικασία για την θέση του σε λειτουργία, επιβεβαιώνοντας τη διαπραγματευτική λειτουργία του αγωγού και τις διπλωματικές αναμοχλεύσεις που υποβόσκουν πίσω από την ενεργειακή κρίση. Και ενώ η Κομισιόν επιδοκίμασε τη γερμανική κυβέρνηση και καθησύχασε ότι το «πάγωμα» του αγωγού δεν θα επηρεάσει την ευρωπαϊκή προμήθεια του φυσικού αερίου και συνακόλουθα ούτε τις τιμές, ο πρώην Πρωθυπουργός της Ρωσίας, Dimitry Medvedev, σχολίασε καυστικά την απόφαση του Γερμανού καγκελαρίου, αναφέροντας χαρακτηριστικά «Καλώς ήρθατε στον γενναίο νέο κόσμο, όπου οι Ευρωπαίοι σύντομα θα πληρώνουν 2.000 ευρώ ανά 1000 κυβικά μέτρα φυσικού αερίου». Η πρόβλεψη αυτή έμελλε να επιβεβαιωθεί λίγες ώρες μετά την ρωσική εισβολή, καθώς σημειώθηκε αύξηση 57% στην τιμή του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου, φθάνοντας τα 1512 ευρώ ανά 1000 κυβικά μέτρα.
Τη μοιραία εισβολή ανακοίνωσε την Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου, στις 5:00 π.μ. ώρα Ελλάδος, ο Vladimir Putin κάνοντας λόγο για «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στο ουκρανικό έδαφος, επικαλούμενος και το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο κατοχυρώνει το δικαίωμα νόμιμης άμυνας, εννοώντας ενδεχομένως ότι ασκεί το δικαίωμα αυτό εκ μέρους των αυτονομημένων φιλορώσων της Ουκρανίας. Η ανακοίνωση αυτή πυροδότησε καταιγισμό απαντήσεων από τους Ευρωπαίους ηγέτες, με την Ursula Von Der Leyen να σπεύδει να καταδικάσει την «αδικαιολόγητη» ρωσική επίθεση ως κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και να προειδοποιεί για δριμείες κυρώσεις εις βάρος του ρωσικού κράτους.
Στη συνέχεια, ο Γερμανός Καγκελάριος και η Γερμανίδα Υπουργός Εξωτερικών, Annalena Baerbock, επιβεβαίωσαν επικείμενη επιβολή ολοκληρωμένου σκληρού πακέτου κυρώσεων κατά της Ρωσίας, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ, ακολούθως, καταδίκασαν απερίφραστα την ρωσική εισβολή και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες, μεταξύ των οποίων ο Έλληνας Πρωθυπουργός και ο Γάλλος Πρόεδρος, Emmanuel Macron, ο οποίος έδωσε διάγγελμα μπροστά στο τρίπτυχο της γαλλικής, της ουκρανικής και της ενωσιακής σημαίας.
Την ίδια ώρα, ανταποκριτές μετέδωσαν τις πρώτες εκρήξεις στο Donetsk, την Mariupol, το Kharkiv, την Odessa και την ουκρανική πρωτεύουσα. Συγκλονιστικά πλάνα Ουκρανών πολιτών, συνωστισμένων στα πολεμικά καταφύγια, καθώς και βομβαρδισμοί αμάχων, ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο, μέσω των κοινωνικών δικτύων. Οι ρωσικές δυνάμεις επιχειρούν εναέρια από βορρά, νότο και ανατολή, και όχι μόνο στις αυτονομημένες περιοχές του Donbass, όπως προφασίστηκε ο Ρώσος Πρόεδρος στην ανακοίνωσή του. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούν τους ομογενείς τους και τους διπλωματικούς υπαλλήλους να εγκαταλείψουν την Ουκρανία, ενώ οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Σλοβακία και η Ρουμανία προετοιμάζουν υποδομές υποδοχής προσφύγων. Μέχρι δε το απόγευμα της Πέμπτης, περισσότεροι από 4.000 άμαχοι πέρασαν τα σύνορα από την Ουκρανία στη Μολδαβία, προς αναζήτηση καταφυγίου.
Η ανησυχία για τις περαιτέρω εξελίξεις εντείνεται δραματικά, ενόσω και ο Putin εξαπολύει κατά των ευρωπαϊκών κρατών απειλές για «συνέπειες που δεν έχουμε δει ποτέ στην ιστορία». Αναμένονται, πάντως, και οι ανακοινώσεις της έκτακτης Συνόδου Κορυφής των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συγκάλεσε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Charles Michel.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- UK has not seen evidence of Russian withdrawal from Ukraine’s border-defense minister, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Ουκρανία-LIVE: Διάγγελμα Πούτιν για την ανεξαρτησία του Ντονμπάς, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
- Von der Leyen: Russia set to lose financial markets access if it attacks Ukraine, Politico eu, διαθέσιμο εδώ
- Oυκρανική κρίση: Βρετανική προειδοποίηση για ρωσική εισβολή ακόμη και στο Κίεβο, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
- Press statement by the President von der Leyen on the EU’s response to the Russian aggresion against Ukraine, διαθέσιμο εδώ
