Της Μαρίας Κελεπούρη,
Είναι η τύχη που σαν πένα διαγράφει με το μελάνι της την πορεία ζωής ενός ανθρώπου ή είναι οι προσωπικές επιλογές του καθενός; Ίσως πρόκειται για έναν συνδυασμό των δύο. Για εκείνους πάλι που δεν είναι μοιρολάτρες, η πρώτη εκδοχή φαντάζει παρωχημένη, αν όχι μια αυταπάτη που σκοπό έχει να θολώσει τα ίχνη της ευθυνοφοβίας. Στο μυθιστόρημα του Χρίστου Τρίχα Ζωή γεμάτη απουσίες, που κυκλοφορεί από τις Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή, η προσπάθεια διαφυγής από τα αυστηρά όρια του καθήκοντος θεωρείται προσβολή και τιμωρείται.
Σε έναν τέτοιο κόσμο μάς μεταφέρει ο συγγραφέας. Σε έναν κόσμο που, στην ιεραρχία των αξιών, η τιμή βρίσκεται πιο πάνω κι από την ίδια τη ζωή. Όσο σκληρό κι αν είναι αυτό. Μα και οι άνθρωποι αυτής της ιστορίας σκληροί είναι. Όχι γιατί το ήθελαν, αλλά γιατί αυτό τους δίδαξε —ή τους πρόσταξε— η ανάγκη της επιβίωσης. Μια ιστορία, αποτέλεσμα της σύμπραξης του μύθου και της φαντασίας, του ρεαλισμού και του ρομαντικού αποτυπώματος που αφήνει στο διάβα της, της ανθρώπινης δύναμης και του ψυχικού αγώνα.
Ο Χρίστος Τρίχας σπούδασε Eλληνική Φιλολογία και αξιοποίησε τις γνώσεις που αποκόμισε ως διορθωτής σε εφημερίδα και μέσα από τη συνεργασία του με έναν εκδοτικό οίκο ως συντάκτης. Ολοκλήρωσε την καριέρα του ως διευθυντής σε μεγάλη κυπριακή τράπεζα, ενώ πλέον διοργανώνει επιχειρηματικά σεμινάρια με καταξιωμένους επιστήμονες. Στο παρόν μυθιστόρημα μοιράζεται ιστορίες που συντρόφευαν τον παιδικό εαυτό του και έτρεφαν την ακόρεστη φαντασία του για τα όσα συνέβαιναν στο παρελθόν.
Πρόκειται, πράγματι, για έναν κόσμο του παρελθόντος και για ανθρώπους που ζουν υπό τους κανόνες που οι ίδιοι επέβαλαν στους εαυτούς τους. Κανόνες που αποσκοπούν να ελέγξουν το ανεξέλεγκτο των ανθρώπινων παθών, μα, ταυτόχρονα, αυτός ο περιορισμός προκαλεί το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Πάθη και όνειρα που συγκρούονται με τον δρόμο που έχει χαράξει η μοίρα και τα προβλήματα που συνεχώς ανακύπτουν. Και τα όνειρα για το μέλλον δεν πραγματοποιούνται. Δεν μπορούν να ξεπεράσουν αυτήν τη λεπτή γραμμή που διακρίνει τη θέληση από την πράξη. Όχι γιατί δεν έχουν τη δύναμη, αλλά γιατί πάντα απουσιάζει κάτι. Κάποιες φορές θα είναι η ανάγκη για ένα ανθρώπινο στήριγμα κι άλλες η δυσκολία εύρεσης του στόχου στη ζωή.
Τότε, αφήνεσαι σε αυτό που έχει οριστεί για σένα, δίχως, όμως, να το υποτιμάς. Γιατί ακόμη κι αυτό, κάποια στιγμή θα σε προδώσει. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση του Χρίστου. Ένας χαρακτήρας με αντιφάσεις. Η τιμή για εκείνον είναι κάτι που κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αμφισβητήσει. Ο ίδιος, όμως, την καταπατά με την αδιαφορία που δείχνει προς την οικογένειά του. Πώς την ορίζει τελικά; Είναι ένα ζήτημα που εγείρει το βιβλίο, δίχως να δίνει την απάντηση. Διαφορετικοί χαρακτήρες, διαφορετικές ερμηνείες. Ο Χρίστος αφήνει πίσω την οικογένεια που δημιούργησε, γιατί αυτή η επιλογή του ήταν επιπόλαια και δεν θέλει καν να προσπαθήσει. Να προσπαθήσει για εκείνους. Φεύγει, επειδή δεν ικανοποιείται πια και αποζητά νέους ορίζοντες που νομίζει πως θα του φέρουν τη λύτρωση. Ας ήταν μόνο η υλική, γιατί την ψυχική λύτρωση δε θα την έβρισκε ποτέ.
Και εκείνος και όσοι άφησε πίσω συνεχίζουν να παλεύουν. Συνεχίζουν να ζουν. Μια απουσία μπορεί να σημάδεψε ολόκληρη τη ζωή τους, αλλά δεν την καθόρισε. Η απουσία της συντροφιάς και της συναισθηματικής στήριξης για τη γυναίκα του, της πατρικής αγάπης για τον γιο του, της υπευθυνότητας για τον ίδιο. Στους άγραφους νόμους που η ύπαιθρος είχε θεσπίσει, όλοι υποτάσσονταν. Την ανυπακοή διαδέχονταν η πιο σκληρή και ανεπίστρεπτη τιμωρία, ο θάνατος. Όμως, οι αξίες, τις οποίες ο Χρίστος κουβαλούσε και είχε μάθει να σέβεται, δεν αντιπροσώπευαν τους κανόνες κάθε χώρας που ο ίδιος ταξίδεψε κι έτσι κάποια στιγμή ήρθε αντιμέτωπος με τις συνέπειές τους. Δεν το μετάνιωσε ποτέ. Αυτό είχε μάθει και δε θα το αρνούνταν.
Η υψηλή αίσθηση της τιμής που χαρακτηρίζει τον ήρωα αντιπαραβάλλεται με ορισμένες πράξεις του, οι οποίες δεν έχουν συνοχή. Αγωνίζεται να κάνει μια αρχή και τη στιγμή της ακμής απορρίπτει κάθε ευκαιρία που του προσφέρεται, για να καταλήξει πάλι στην αφετηρία. Αυτό είναι το παιχνίδι της ζωής του. Αν θα βγει κερδισμένος, θα το αποφασίσει ο αναγνώστης. Όμως, είναι ενδιαφέρουσα η συνύπαρξη αντιθετικών στοιχείων στο ίδιο πρόσωπο. Αν η βοήθεια που προσφέρει σε αγνώστους ερμηνευτεί ως αποτέλεσμα των ενοχών για την εγκατάλειψη της οικογένειάς του, κι αν η αδυναμία του να κατασταλάξει κάπου, ως αυτοτιμωρία για τα λάθη του, γιατί δεν προσπαθεί να τα διορθώσει, αλλά τα επαναλαμβάνει συνεχώς; Σε ποια όχθη βρίσκεται τελικά; Το αίσθημα του δικαίου που τον διακατέχει αντιτίθεται στις πράξεις του. Επιζητούσε το γλέντι για να γιατρέψει —έστω πρόσκαιρα— τις πληγές του, αλλά φαίνεται πως ήταν ένας βαθιά μοναχικός άνθρωπος, που δεν είχε συμφιλιωθεί με όσα τραύματα κουβαλούσε από την παιδική του ηλικία.
Τελικά, δεν υπάρχει η ανάγκη απόδοσης ενός συγκεκριμένου χαρακτηρισμού σε αυτόν τον ήρωα. Μας δείχνει κάθε του πρόσωπο, χωρίς να φοβάται. Ο ίδιος και όλοι οι άνθρωποι που γνώρισε, αντιπροσωπεύουν την εποχή που έζησαν. Σε αυτό το μυθιστόρημα τα νατουραλιστικά στοιχεία περικλείουν τις κοινωνικές προκαταλήψεις και το ψυχικό σθένος των χαρακτήρων, ανεξάρτητα από το πρόσημο των επιλογών τους, περιβάλλοντάς το με μια πρωτόγονη αίσθηση. Ένας άγριος κόσμος που ανταποκρίνεται στο παρελθόν και ορίζεται από το φιλότιμο και την παλληκαριά. Αυτά τα στοιχεία πλάθουν τους χαρακτήρες, ίσως κάποιες φορές να τους οδηγούν σε λάθη, ορίζουν το κοινωνικό πλαίσιο και διαμορφώνουν έναν συλλογικό, μα ταυτόχρονα πολύ προσωπικό κώδικα ηθικής. Εκείνοι, όμως, που έχουν καθιερώσει αυτόν τον «νόμο» είναι και τα θύματά του.
