Της Θεοδώρας Αγγελοπούλου,
Το Κοινοβούλιο, ως μία από τις τρεις λειτουργίες του δημοκρατικού μας πολιτεύματος και του συνταγματικού μας πλαισίου, απολαμβάνει πλήθος αρμοδιοτήτων για την προαγωγή της έννομης τάξης και τη διασφάλιση του κράτους δικαίου. Τα διαδικαστικά χαρακτηριστικά της Βουλής είναι αυτά που εγκαθιδρύουν τις συνθήκες της δημοκρατικής ομαλότητας, εντός του κράτους, και γι’ αυτόν τον λόγο, παρόλες τις κρίσεις από τις οποίες μπορεί να διέρχεται το πολιτικό του σύστημα, η συνέχεια της διεξαγωγής τους αποδεικνύει τη δημοκρατική του ποιότητα.
Η πρώτη και κύρια αποστολή της αφορά τα νομοθετικά της καθήκοντα, όπως άλλωστε διαφαίνεται και από το γεγονός ότι συνιστά τη νομοθετική εξουσία. Η νομοθετική πρωτοβουλία διεκπεραιώνεται από την Κυβέρνηση μέσω των νομοσχεδίων, είτε από τη Βουλή με τις προτάσεις νόμων. Αφού εισαχθούν για επεξεργασία στις αρμόδιες Κοινοβουλευτικές Επιτροπές, εγκρίνονται, ώστε να περαστούν προς συζήτηση και ψήφιση στην Ολομέλεια, όπως ορίζει το άρθρο 70 παράγραφος 2 του Συντάγματος, εκτός και αν πρόκειται για περιπτώσεις οι οποίες αφορούν, κατ’ αποκλειστικότητα, την Ολομέλεια. Συγκεκριμένα, το άρθρο 72 παράγραφος 1 του Συντάγματος ορίζει ποια νομοσχέδια, βάσει του περιεχομένου τους, ανήκουν στην τελευταία κατηγορία, αναφέροντας, ενδεικτικά, τα νομοσχέδια που οργανώνουν την προστασία ενός ατομικού δικαιώματος ή εκείνα που ερμηνεύουν, αυθεντικά, έναν προηγούμενο νόμο, επί παραδείγματι τον εκλογικό νόμο κ.ά. Επιπρόσθετα, στην Ολομέλεια εμπίπτουν όλοι οι νόμοι για τους οποίους το Σύνταγμα απαιτεί μία ειδική πλειοψηφία, όπως η αμνηστία για τα πολιτικά εγκλήματα ή η αναγνώριση σε διεθνείς οργανισμούς αρμοδιοτήτων που προβλέπονται από το Σύνταγμα.
Η θεσμική αρμοδιότητα της Βουλής θεωρείται η αρχαιότερη ιστορικά, ως προς το σύστημα του κοινοβουλευτισμού, και δεν περιλαμβάνει μόνο την έννοια της παραγωγής των τυπικών νόμων που δεσμεύουν τόσο τους αντιπροσώπους του λαού όσο και τους πολίτες για τη συμπεριφορά τους και τη λειτουργία τους εντός της πολιτείας. Ως ο βωμός του κράτους δικαίου, το Κοινοβούλιο δεν θεσπίζει μόνο κανόνες δικαίου με τη στενή έννοια του όρου, αλλά οι αρμοδιότητές του εμπίπτουν σε ευρύτερες κατηγορίες, οι οποίες συνδέονται με την παραγωγή γενικών και απρόσωπων κανόνων δικαίου, αλλά και καίριες διαδικαστικές αποφάσεις, με τις ανάλογες συνέπειες στον πολιτειακό χαρακτήρα της χώρας.
Αναλυτικότερα, οι αρμοδιότητές της αυτές απαριθμούνται ως εξής:
- Λαμβάνει τον χαρακτήρα της εθνοσυνέλευσης για την αναθεώρηση του Συντάγματος, ψηφίζοντας μόνη της, χωρίς τη συμμετοχή του Προέδρου της Δημοκρατίας ή της Κυβέρνησης, ως διακριτό, αυτοτελές, πολιτειακό όργανο. Το αναθεωρητικό έργο της εκτείνεται σε δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους, δηλαδή δύο διαφορετικές Βουλές, όπως ορίζεται, εκτενώς, στο άρθρο 110 του Συντάγματος και στο άρθρο 119 του Κανονισμού της Βουλής. Η μεταπολιτευτική περίοδος στο πολιτικό μας σύστημα, με συνταγματικό ορόσημο αυτό του 1975, έχει δεχθεί, μέχρι σήμερα, τέσσερις αναθεωρήσεις: το 1986 (Α’ και Β’ Ψήφισμα), το 2001, το 2008 και το 2019.
- Ψηφίζει τον Κανονισμό της Βουλής, χωρίς τη σύμπραξη του Προέδρου της Δημοκρατίας, τον Κανονισμό της και τις τροποποιήσεις που αποφασίζει σε αυτόν, βάσει του άρθρου 65 παρ. 1 του Συντάγματος.
- Ψηφίζει τον προϋπολογισμό, τον απολογισμό και τον γενικό ισολογισμό του Κράτους και της Βουλής, σύμφωνα με το άρθρο 72 παρ. 1 εδ. β΄ Σ., δείχνοντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, την εμπιστοσύνη της στο εκτελεστικό έργο, αποφασίζοντας, έμμεσα, για τη διατήρηση της Κυβέρνησης στο εκτελεστικό πηδάλιο της χώρας.
- Εγκρίνει τα προγράμματα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, κατά το άρθρο 79 παρ. 8 του Συντάγματος.
- Αποφασίζει για τη διενέργεια δημοψηφίσματος (άρθρο 44 παρ. 2 Σ.).
- Αποφασίζει για τη θέση σε εφαρμογή του νόμου που σχετίζεται με την είσοδο του κράτους σε κατάσταση πολιορκίας (άρθρο 48 Σ.).
- Παρέχει τη συγκατάθεσή της για αναστολή των εργασιών της για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τριάντα ημερών ή για επανάληψη της αναστολής των εργασιών κατά την ίδια βουλευτική σύνοδο (άρθρο 40 παρ. 3 Σ.).
- Εκλέγει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, σύμφωνα με το άρθρο 32 του Συντάγματος, και το Προεδρείο της, κατά το άρθρο 65 παρ. 2 του Συντάγματος.
- Τέλος, η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής αποφασίζει για να ορίσει τους επικεφαλής των, εκάστοτε, ανεξαρτήτων αρχών.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα προαναφερθέντα, το Κοινοβούλιο είναι πολλά περισσότερα από την έδρα των εκλεγμένων αντιπροσώπων του λαού. Η συνθετότητα του έργου της είναι, ακριβώς, αυτή που επιφέρει την ευθύνη σε αυτά τα πρόσωπα να αντιμετωπίζουν τα καθήκοντά τους με συνέπεια και αφοσίωση, καθώς οι διεργασίες τους δεν περιορίζονται σε ατομικές επιπτώσεις, αλλά προκαλούν καίριες συνέπειες στους πολίτες και κατ’ επέκταση στο ποιόν της ίδιας της δημοκρατίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Νομοθετική Διαδικασία, hellenicparliament.gr, διαθέσιμο εδώ
