Του Νικόλαου Παχή,
Στις 7 Απριλίου 1947, έλαβε χώρα το ιδρυτικό συνέδριο του Αραβικού Κόμματος Αναγέννησης (κοινώς γνωστό ως Κόμμα Μπάαθ), με επικεφαλής τους Σύριους Mishel Aflaq (Μισέλ Αφλάκ) και Salah al-Din al-Bitar (Σαλάχ αλ-Ντιν Μπιτάρ), οι οποίοι είχαν ήδη ξεκινήσει την διαδικασία ίδρυσης το 1942-1943. Το κόμμα αυτό ευαγγελιζόταν την απελευθέρωση των Αράβων από τον ξένο ζυγό, την ένωσή τους σε ένα και μοναδικό κράτος και την διακυβέρνησή τους σε σοσιαλιστικά πλαίσια (στην ουσία εννοούσαν κοινωνική δικαιοσύνη και όχι τον σοσιαλισμό που επικρατούσε στην τότε κραταιά ΕΣΣΔ και στα κράτη-δορυφόρους της). Εντός της Συρίας, τα περισσότερα μέλη, κατά τα πρώτα χρόνια, ήταν της αίρεσης των Αλαουιτών, οι οποίοι μέχρι και σήμερα συνιστούν ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού της, με κυριότερο εκπρόσωπό τους τον μετέπειτα πρόεδρο της χώρας Hafiz al-Assad (Χαφίζ αλ-Άσαντ). Το 1953 συγχωνεύθηκε με το Σοσιαλιστικό Κόμμα Συρίας και έτσι μετονομάστηκε σε Αραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Αναγέννησης.
Το 1959, με πρωτοβουλία του προέδρου της Αιγύπτου Gamal Abdel Nasser (Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσσερ), προκύπτει η ένωση της Συρίας με την Αίγυπτο στην Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία, αποτελώντας μια σοβαρή πρόκληση για το Μπάαθ, στην οποία όμως δεν κατόρθωσε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, με συνέπεια στις 28 Σεπτεμβρίου 1961 να γίνει στρατιωτικό πραξικόπημα με την συμμετοχή και μη μπααθιστών αξιωματικών, το οποίο οδήγησε στην οριστική διάλυση της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας. Το Μπάαθ κατέλαβε και επίσημα την εξουσία στην Συρία το 1963, οπότε και έγινε η διαίρεση ανάμεσα στους «προοδευτικούς» και τους «εθνικιστές», οι οποίοι είχαν την υποστήριξη του στρατού κατά κύριο λόγο.
Το 1970, ο Hafiz al-Assad κατέλαβε με αναίμακτο πραξικόπημα την εξουσία, λόγω της δυσαρέσκειάς του για τους χειρισμούς του κόμματος, στον Πόλεμο των Έξι Ημερών κατά του Ισραήλ που κατέληξε σε ήττα, και πληροφοριών που έλαβε περί αποπομπής του από την κυβέρνηση. Παρέμεινε στην εξουσία μέχρι και το 2000, οπότε και πέθανε και τον διαδέχθηκε ο γιος του Bashar al-Assad (Μπασάρ αλ-Άσαντ), ο οποίος κρατά την εξουσία έως σήμερα, παρά το γεγονός ότι εδώ και μία δεκαετία η Συρία βρίσκεται στη δίνη ενός πολύ αιματηρού εμφυλίου πολέμου.
Στο γειτονικό Ιράκ η ιδεολογία του Μπάαθ διαδόθηκε από την μειονότητα των Σιιτών, οι οποίοι με επικεφαλής τον Abd al-Karim Qasim (Αμπντ αλ-Καρίμ Κασέμ), εξεδίωξαν την μοναρχία το 1958 και κατέλαβαν την εξουσία. Στη συνέχεια όμως, ο Qasim απομόνωσε τους μπααθιστές, με σκοπό την εδραίωση της εξουσίας του. Αυτό οδήγησε στην απόπειρα δολοφονίας του το 1959, από τους τελευταίους με την συμμετοχή ενός απλού αντάρτη σε αυτή να μένει στην ιστορία. Το όνομα αυτού; Saddam Hussein. Στις 8 Φεβρουαρίου 1963, οι μπααθιστές ανέτρεψαν τον Qasim και ανήλθαν πρόσκαιρα στην εξουσία (λέγεται ότι στο πραξικόπημα είχαν ενεργό ρόλο οι ΗΠΑ). Στις 31 Ιουλίου 1968, το Μπάαθ κατέλαβε και επίσημα την εξουσία με επικεφαλής τον Στρατηγό Ahmed Hassan al-Bakr (Αχμάντ Χασάν αλ-Μπακρ), ο οποίος διαδέχθηκε τον Tariq Aziz (Ταρίκ Αζίζ), που λέγεται ότι ήταν απλώς υποχείριο του Nasser, με τον Saddam να είναι το No. 2 στην ιεραρχία.
Το 1979, ο Saddam έγινε ο απόλυτος κυρίαρχος του Ιράκ, επιβάλλοντας την εξουσία του με σιδηρά πυγμή (ίδρυση μυστικής αστυνομίας, εξολόθρευση κάθε αντιπάλου στο εσωτερικό). Ως αντικειμενικό σκοπό του είχε την αντικατάσταση της Αιγύπτου, στην πρωτοκαθεδρία του Αραβικού Κόσμου και την ηγεμονία στον Περσικό Κόλπο. Για να το πετύχει, ξεκίνησε πόλεμο με το γειτονικό Ιράν το 1980, που κράτησε με διακοπές έως το 1988, οπότε και τερματίσθηκε με την υπογραφή εκεχειρίας. Ωστόσο, δεν σταμάτησε εκεί. Τον Αύγουστο του 1990, κατέλαβε το Κουβέιτ στοχεύοντας στις εξαιρετικά πλούσιες πετρελαιοπηγές του.
Αυτή η κίνηση, προκάλεσε την μήνιν της Δύσης και κυρίως των ΗΠΑ, οι οποίες τέθηκαν επικεφαλής των δυνάμεων των Ηνωμένων Εθνών, που εστάλησαν για να επαναφέρουν την τάξη. Ο Πρώτος Πόλεμος του Κόλπου ήταν πλέον πραγματικότητα. Διήρκεσε έξι ολόκληρες εβδομάδες και είχε ως αποτέλεσμα την ήττα του Ιράκ και την αποχώρηση των δυνάμεών του από το Κουβέιτ. Ταυτοχρόνως, οι Σιίτες και οι Κούρδοι του Ιράκ εξεγέρθηκαν, αλλά η απάντηση του Saddam ήταν πολύ σκληρή (χρήση χημικών όπλων). Στα τέλη του 1998, οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία εξαπέλυσαν αεροπορικό βομβαρδισμό κατά του Ιράκ, ως απάντηση στην μη συμμόρφωσή του προς την απαγόρευση παραγωγής, κατοχής και χρήσης βιολογικών και χημικών όπλων (Επιχείρηση “Desert Fox”). Ωστόσο, αυτή η επιχείρηση είχε μηδαμινή σημασία έναντι όσων την ακολούθησαν.
Το ημερολόγιο έδειχνε 11 Σεπτεμβρίου 2001, όταν η τρομοκρατική οργάνωση Al-Qaeda (Αλ-Κάιντα) εξαπέλυσε πολλαπλές επιθέσεις εντός του εδάφους των ΗΠΑ, με κυριότερη αυτή στους Δίδυμους Πύργους, του Παγκοσμίου Κέντρου Εμπορίου. Αμέσως οι ιθύνοντες των ΗΠΑ στράφηκαν προς τον Saddam, ως συναυτουργό στο μπαράζ επιθέσεων, κατηγορώντας τον ότι προμήθευε τους τρομοκράτες με χημικά όπλα. Ο τελευταίος, παρότι επέτρεψε στους υπευθύνους του ΟΗΕ να ελέγξουν το οπλοστάσιο της χώρας του, απέτυχε να συνεργαστεί μαζί τους, εξοργίζοντας τις ΗΠΑ και την Βρετανία. Στις 17 Μαρτίου 2003, ο πρόεδρος των ΗΠΑ George W. Bush, κάλεσε τον Saddam να παραιτηθεί εντός 48 ωρών, αλλιώς θα υπήρχε πόλεμος. Αυτός αρνήθηκε και στις 20 του ιδίου μήνα, ξεκίνησε ο Δεύτερος Πόλεμος του Κόλπου (αν και προτιμάται η ονομασία «Πόλεμος του Ιράκ»), ο οποίος κατέληξε στην ολοκληρωτική ήττα των ιρακινών στρατευμάτων και στην αιχμαλωσία του Saddam, ο οποίος εκτελέστηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2006 από τους Αμερικανούς, κατηγορούμενος για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας (σφαγή Κούρδων-Σιιτών, εξόντωση πολιτικών αντιπάλων).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Λήμμα “Saddam Hussein” (1998), από την Britannica Encyclopedia, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Λήμμα “Persian Gulf War (1990-1991)” (1999), από την Britannica Encyclopedia, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Λήμμα “United Arab Republic” (1998), από την Britannica Encyclopedia, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Λήμμα “Baʿath Party” (1998), από την Britannica Encyclopedia, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Devlin, John F. (1991), The Baath Party: Rise and Metamorphosis, The American Historical Review Vol. 96 No. 5, Oxford University Press, διαθέσιμο στο JSTOR
- Καμπουράκης, Δημήτρης (2003), Μια Σταγόνα Ιστορία, τόμ. Β΄, Αθήνα: Εκδ. Πατάκη
