Της Δήμητρας Παναγιωτακοπούλου,
Μια εγκυμοσύνη δεν προκύπτει αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή και για τον λόγο αυτό είναι δυνατό να αποτραπεί λίγες μέρες μετά από αυτήν. Το «τάιμινγκ» είναι το παν! Το σπέρμα μπορεί να ζήσει μέσα στο σώμα μιας γυναίκας για έως και 6 ημέρες, περιμένοντας να εμφανιστεί ένα ωάριο. Εάν η ωορρηξία συμπίπτει χρονικά, το σπέρμα μπορεί να συναντηθεί με αυτό και να προκαλέσει εγκυμοσύνη. Τα χάπια της επόμενης μέρας, λοιπόν, λειτουργούν σταματώντας προσωρινά την ωοθήκη από το να απελευθερώσει ένα ωάριο, σαν να τραβάει κανείς το φρένο έκτακτης ανάγκης κατά την ωορρηξία. Η φάση του εμμηνορροϊκού κύκλου και το πόσο σύντομα, μετά τη σεξουαλική επαφή χωρίς προστασία, γίνεται λήψη του χαπιού της επόμενης μέρας μπορεί να επηρεάσει την αποτροπή της εγκυμοσύνης, αφού η μέθοδος δε θα λειτουργήσει εάν το σώμα έχει ήδη ξεκινήσει την ωορρηξία.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο χρόνος είναι τόσο σημαντικός. Πολλές γυναίκες δεν γνωρίζουν ακριβώς πότε έχουν ωορρηξία, επομένως είναι καλύτερο να χρησιμοποιήσουν επείγουσα αντισύλληψη το συντομότερο δυνατό — ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται ο εμμηνορροϊκός κύκλος τους.
Άρα, το χάπι της επόμενης μέρας αποτελεί ένα είδος επείγουσας αντισύλληψης. Η επείγουσα αντισύλληψη χρησιμοποιείται για την πρόληψη εγκυμοσύνης σε γυναίκες που είχαν απροστάτευτη σεξουαλική επαφή, είτε από επιλογή είτε λόγω σεξουαλικής επίθεσης, ή των οποίων η μέθοδος προστασίας απέτυχε, συνηθέστερα λόγω «σπασμένου» προφυλακτικού ή αμέλειας λήψης αντισυλληπτικού χαπιού. Το χάπι της επόμενης ημέρας προορίζεται ως εφεδρικό σχέδιο αντισύλληψης και όχι ως κύρια μέθοδος ελέγχου. Υπάρχουν δύο διαθέσιμα είδη, αυτά που περιέχουν λεβονοργεστρέλη, μια συνθετική εκδοχή της προγεστερόνης, και αυτά που περιέχουν οξική ουλιπριστάλη, η οποία σταματά την κανονική λειτουργία της προγεστερόνης.
Παρά το όνομα του, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ανά πάσα στιγμή, μέρα ή νύχτα, έως και 5 μέρες μετά τη σεξουαλική επαφή. Σημαντικό είναι να αναφερθεί πως με τη μέθοδο αυτή δεν τερματίζεται μια εγκυμοσύνη, αλλά καθυστερεί ή αποτρέπεται η ωορρηξία. Το χάπι της επόμενης ημέρας δεν είναι το ίδιο με τη μιφεπριστόνη (RU-486) ή αλλιώς το χάπι της άμβλωσης. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι η μιφεπριστόνη τερματίζει μια εγκατεστημένη εγκυμοσύνη, δηλαδή αφορά την περίπτωση που το γονιμοποιημένο ωάριο έχει προσκολληθεί στο τοίχωμα της μήτρας και έχει αρχίσει να αναπτύσσεται.
Για μέγιστη αποτελεσματικότητα, η επείγουσα αντισύλληψη θα πρέπει να ξεκινά το συντομότερο δυνατό μετά τη σεξουαλική επαφή και εάν επιλεχθεί η λεβονοργεστρέλη, τότε θα πρέπει να ληφθεί το συντομότερο δυνατό και εντός 72 ωρών, ενώ αν επιλεχθεί η ουλιπριστάλη, εντός 120 ωρών. Αν προκληθεί έμετος εντός 2-3 ωρών από τη λήψη του φαρμάκου, τότε είναι σημαντική η συμβουλή του γιατρού καθώς μπορεί να χρειάζεται κι άλλη δόση. Επίσης, επιτρέπεται η λήψη του χαπιού, σε οποιαδήποτε φάση του εμμηνορροϊκού κύκλου και παραπάνω από μία φορά εάν αυτό χρειαστεί, δεν πρέπει όμως να γίνεται χρήση δύο διαφορετικών χαπιών την ίδια στιγμή ή εντός 5 ημερών το ένα από το άλλο, αφού το ένα μπορεί να αντισταθμίσει τη δράση του άλλου και να μην επέλθει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Επιπλέον, το χάπι της επόμενης μέρας δεν είναι κατάλληλο για όλες τις γυναίκες, ειδικότερα για όσες είναι αλλεργικές στα συστατικά του, έχουν σοβαρό άσθμα, σοβαρές παθήσεις στο ήπαρ ή λαμβάνουν φάρμακα που μπορεί να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητά του, όπως είναι τα βαρβιτουρικά ή το υπερικό. Ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της επιληψίας, του HIV, της φυματίωσης, μερικά αντιβιοτικά, όπως η ριφαμπικίνη, και φάρμακα που κάνουν το στομάχι λιγότερο όξινο, όπως η ομεπραζόλη, μπορεί επίσης να επηρεάσουν τη δράση του. Ακόμα, υπάρχουν ενδείξεις πως το χάπι αυτό δεν είναι τόσο αποτελεσματικό στην πρόληψη της εγκυμοσύνης σε υπέρβαρες γυναίκες. Σε περίπτωση προβληματισμού μπορεί να ζητηθεί καθοδήγηση από κάποιον επαγγελματία υγείας ή να γίνει ανάγνωση του φύλλου πληροφοριών που συνοδεύει το σκεύασμα.
Η χρήση του χαπιού μπορεί να προκαλέσει καθυστέρηση της περιόδου έως και μία εβδομάδα, πρόωρη εμφάνισή της ή μεγαλύτερη ένταση των συμπτωμάτων της. Εάν δεν εμφανιστεί η περίοδος μέσα σε 3-4 βδομάδες μετά τη λήψη του, προτείνεται η διενέργεια ενός τεστ εγκυμοσύνης. Κανονικά, δεν είναι απαραίτητη η επικοινωνία με κάποιον επαγγελματία υγείας ύστερα από χρήση χαπιού επόμενης ημέρας, εκτός και αν παρατηρηθεί αιμορραγία ή κηλίδες που διαρκούν περισσότερο από μία εβδομάδα ή αναπτυχθεί έντονος πόνος στην κάτω κοιλιακή χώρα, 3 έως 5 εβδομάδες μετά τη λήψη του. Αυτά μπορεί να υποδηλώνουν αποβολή ή ότι το γονιμοποιημένο ωάριο έχει εμφυτευτεί έξω από τη μήτρα, συνήθως σε σάλπιγγα (έκτοπη κύηση). Καλό θα ήταν να υπάρχει βεβαιότητα ότι η γυναίκα δεν είναι ήδη έγκυος πριν λάβει ουλιπριστάλη, καθώς οι επιπτώσεις της ουσίας αυτής σε ένα αναπτυσσόμενο βρέφος είναι ακόμα άγνωστες. Δεν συνίσταται, επίσης, και κατά τον θηλασμό.
Όσον αφορά τις παρενέργειες, δεν υπάρχουν σοβαρές ή μακροχρόνιες, και δεν επηρεάζεται, επίσης, η ικανότητα μιας γυναίκας να τεκνοποιήσει στο μέλλον. Οι παρενέργειες του χαπιού της επόμενης μέρας συνήθως διαρκούν μόνο λίγες μέρες και μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία ή έμετο, ζάλη, κόπωση, κεφαλαλγία, ευαισθησία στο στήθος, αιμορραγία μεταξύ περιόδων ή βαρύτερη εμμηνορροϊκή αιμορραγία, πόνο στην κάτω κοιλιακή χώρα ή κράμπες.
Η επείγουσα αντισύλληψη αποτελεί μια αποτελεσματική επιλογή, αλλά δεν πρόκειται για τη βέλτιστη, ούτε συνιστάται για χρήση ρουτίνας. Το χάπι της επόμενης μέρας όχι μόνο μπορεί να μην αποβεί αποτελεσματικό, αλλά δεν προστατεύει και από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Το χάπι της επόμενης μέρας δεν προσφέρει διαρκή προστασία από την εγκυμοσύνη. Αν προκύψει σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες μετά τη λήψη του, σαφώς και καραδοκεί ο κίνδυνος για εγκυμοσύνη. Γι’ αυτό ιδανική είναι η χρήση προφυλακτικού, αφού όχι μόνο συμβάλλει στην πρόληψη ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης αλλά και στην προστασία από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Morning-after pill, mayoclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
- Emergency contraception (morning after pill, IUD), nhs.uk. Διαθέσιμο εδώ
- Emergency Contraceptive Pill (morning after pill), shvic.org.au. Διαθέσιμο εδώ
- Which kind of emergency contraception should I use?, plannedparenthood.org. Διαθέσιμο εδώ
