Της Νάσιας Τριάντη,
Σαστισμένη –ελπίζω– και έντονα προβληματισμένη παρακολουθεί τις τελευταίες μέρες η ελληνική κοινωνία την είδηση για τον άδικο θάνατο του Άλκη, ενός νέου παιδιού, 19 μόλις ετών, ο οποίος, όπως μεταδίδουν τα ΜΜΕ, έπεσε θύμα συμπλοκής μαζί με άλλους δύο φίλους του (19 και 20 χρονών) με οπαδούς αντίπαλης ομάδας.
Αυτή είναι η είδηση που διαδίδεται στους τηλεοπτικούς δέκτες, όμως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η ιστορία αλλάζει. Δεν είναι λίγοι αυτοί που κάνουν λόγο για «εν ψυχρώ» δολοφονία και ακόμη περισσότεροι είναι αυτοί που μιλούν για πρακτική συμμορίας και όχι τυχαία συμπλοκή οπαδών. Η ανεύρεση της πραγματικής αλήθειας εναπόκειται στα χέρια των ανακριτικών οργάνων της αστυνομίας και ευελπιστώ και κατ’ επέκταση της δικαιοσύνης, μέχρι τότε, όμως, πρέπει να εξετάσουμε το γεγονός και από τις δύο οπτικές σαν να είναι και οι δύο εξίσου αληθινές. Και στις δυο περιπτώσεις, άλλωστε, το φαινόμενο παραμένει το ίδιο και αυτό είναι η οπαδική βία, που αποτελεί την εκτόνωση του οπαδικού φανατισμού, ο οποίος καμία σχέση δεν έχει με την υποστήριξη μιας ομάδας αντί μιας άλλης και την αγάπη για τον χώρο του αθλητισμού. Απεναντίας, είναι μια εκφυλισμένη μορφή έκφρασης του παραπάνω αισθήματος, η οποία υπαγορεύεται από τα κατώτερα και πρωτόγονα ένστικτα του ανθρώπου-οπαδού, ο οποίος χάρη στη δύναμη της μάζας αισθάνεται ισχυρός, παντοδύναμος, ικανός, όπως αποδεικνύεται, να διαπράξει μέχρι και ανθρωποκτονία.
Η χειρότερη πλευρά του πράγματος, ωστόσο, είναι πως η εκτόνωση αυτή γίνεται εκτός των αθλητικών συνευρέσεων, η κατάσταση μεταφέρεται έξω και πάνω από το «παιχνίδι» και εξελίσσεται σε μια διαμάχη ένας προς έναν ή πολλές φορές δέκα προς έναν. Ο λόγος που πυροδότησε την κόντρα σε πρώτο βαθμό, δηλαδή η υποστήριξη αντίπαλων ομάδων, λησμονείται εύκολα και δίνει τη θέση του στην ωμή βία, στο «ποιος θα υπερισχύσει και με τι κόστος». Καμία σχέση δεν έχει και δε θα έπρεπε να έχει αυτό με τον αθλητισμό. Το «παιχνίδι» αποτελεί το απαλό άγγιγμα στο πρώτο κομμάτι του ντόμινο, τίποτα παραπάνω.
Ο ελληνικός αθλητικός χώρος και δη ο χώρος του ποδοσφαίρου έχει γίνει μάρτυρας πολλών τέτοιων περιστατικών βίας ανά τα χρόνια. Πώς να μη γίνει, άλλωστε, όταν σημαντικοί παράγοντες του ελληνικού ποδοσφαίρου θέτουν οι ίδιοι με τη συμπεριφορά τους αυτό το νοσηρό πρότυπο. Όταν νομίζουν πως η βίαιη επέμβαση σε αγώνες ποδοσφαίρου, επειδή δεν ήταν σύμφωνοι με την εξέλιξη του παιχνιδιού, μπορεί να συγχωρεθεί δυνάμει της αγάπης και του πάθους για την ομάδα. Η εικόνα αυτή, χωρίς να είναι η μόνη βέβαια, είναι που δίνει θάρρος και κυρίως θράσος σε ανθρώπους σαν αυτούς που αποφάσισαν να στερήσουν τη ζωή ενός νέου παιδιού που τόλμησε να υποστηρίξει την ομάδα που επιθυμεί, μια επιλογή που, φυσικά, δεν έβρισκε τους ίδιους σύμφωνους. Από πού αντλούν όλη αυτή την δύναμη; Είναι ο μουδιασμένος κρατικός μηχανισμός αυτό που τους ενθαρρύνει ή η σιγουριά ότι θα λάβουν απευθείας συγχωροχάρτι από εκείνους που «φυλάνε τα νώτα τους»; Ό,τι από τα δυο και αν είναι το κράτος πρέπει να δράσει. Δεν υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω αδράνειας.
Η αλήθεια είναι πως υπάρχει νομοθετική πρόβλεψη για τη βία που εκδηλώνεται με αφορμή τις αθλητικές εκδηλώσεις και συγκεκριμένα αναφέρομαι στον νόμο 2725/1999. Ο νόμος αυτός έχει επικριθεί, βέβαια, ως ασαφής και προβληματικός όσον αφορά ορισμένες διατάξεις, κάνοντας κατά συνέπεια την επιβολή του πιο δυσχερή και αφήνοντας, παράλληλα, περιθώρια για κάθε είδους ατασθαλίες. Παρότι αποτελεί θετική ένδειξη η ύπαρξη νομικού ερείσματος, το πρόβλημα δυστυχώς παραμένει και επιμένει, αφού οι νομοθετικές αυτές διατάξεις δεν καλύπτουν όσα συμβαίνουν εκτός του αυστηρά αθλητικού περιβάλλοντος, πράγμα που είναι λογικό. Γιατί, όπως είπαμε παραπάνω, οι εγκληματικές αυτές ενέργειες δεν διαπράττονται κατ’ ανάγκη στο πλαίσιο του αθλητικού «γίγνεσθαι», αλλά τις περισσότερες φορές πραγματοποιούνται σε εντελώς διαφορετικό τόπο και χρόνο. Επομένως, και πάλι ο κρατικός μηχανισμός στέκει ανήμπορος απέναντι στο έγκλημα.
Το πρώτο βήμα, νομίζω, για την ενδυνάμωση του κρατικού μηχανισμού απέναντι σε αυτήν την επικίνδυνη για τους πολίτες του κατάσταση πρέπει να είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει μια ξεχωριστή πραγματικότητα εκτός του εν στενή εννοία αθλητικού περιβάλλοντος, μια πραγματικότητα που δεν υπακούει στους νόμους που συντονίζουν την αθλητική δραστηριότητα, αλλά σε άλλους, de facto επιβληθέντες, που εμπνέονται κυρίως από το δίκαιο της πυγμής και από ρήσεις όπως «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό». Σε αυτήν την πραγματικότητα είναι που η υποστήριξη της αγαπημένης σου ομάδας μπορεί να σου κοστίσει τη ζωή. Αυτήν την πραγματικότητα καλείται να κοιτάξει στα μάτια ο κρατικός μηχανισμός και να την αντιμετωπίσει. Η αντιμετώπιση είναι μονόδρομος: η εξάρθρωση των εγκληματικών κυκλωμάτων που σπιλώνουν με τις πράξεις τους το ιδανικό του αθλητισμού, συσχετίζοντάς το με τα κατώτερα ένστικτα του ανθρώπινου είδους που φτάνουν μέχρι και την δολοφονία.
Πηγή εικόνας: iefimerida.gr
Δεν είναι εύκολο αλλά ούτε και ακατόρθωτο. Εξάλλου αυτόν τον μοναδικό σκοπό πρέπει να υπηρετούν τα κρατικά εκτελεστικά όργανα, ήτοι η αστυνομία, τη διαφύλαξη του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών και την ίδια την ασφάλειά τους. Στο πλαίσιο αυτό, η περιπολία στους δρόμους για την αποτροπή τέτοιων σκηνικών στο μέλλον είναι μια καλή αρχή. Μια αρχή που πρέπει να συνοδευτεί από ανάλογες προσπάθειες διαλεύκανσης της υπόθεσης και όχι αρχειοθέτησής της με την πρώτη δυσκολία, γιατί απ’ ότι φαίνεται η υπόθεση αυτή έχει ενδιαφέρον και μπορεί ίσως να διαφωτίσει και άλλες παρόμοιες υποθέσεις του παρελθόντος.
Ελπίζω, τέλος, τα νέα στοιχεία σχετικά με την ταυτότητα του δράστη της δολοφονίας του νεαρού Άλκη να μην αποτελέσουν αφορμή για ρατσιστική προπαγάνδα, αποπροσανατολίζοντας την κοινή γνώμη από αυτό που έχει πραγματικά σημασία· και αυτό είναι πως ένα παιδί σκοτώθηκε! Τουναντίον, πρέπει όλοι, κράτος και κοινωνία, να συσπειρώσουμε τις δυνάμεις μας και να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας, ώστε να βεβαιωθούμε πως κάτι τέτοιο δε θα ξανασυμβεί, γιατί πράγματι «αν γλιτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα!»
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Άρης για τον νεκρό οπαδό: “Δεν ήταν συμπλοκή οπαδών, ήταν εν ψυχρώ δολοφονία”, Νίκος Συριώδης, sport24.gr, διαθέσιμο εδώ
- Νεκρός οπαδός στη Θεσσαλονίκη: Πώς έχασε τη ζωή του ο 19χρονος από μαχαιριά στο πόδι, Θοδωρής Παναγιωτίδης, sport24.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η βία με αφορμή αθλητικές εκδηλώσεις. Παρατηρήσεις στις σχετικές ποινικές διατάξεις, Βασίλης Πετρόπουλος, theartofcrime.gr, διαθέσιμο εδώ
