Του Δημήτρη Βρεττού,
Όσο η υγειονομική κρίση του COVID-19 μοιάζει να ταλανίζει την Ευρώπη και ολόκληρο τον πλανήτη, μια άλλη αναδυόμενη κρίση έρχεται να ταράξει ακόμα περισσότερο τα νερά: η ενεργειακή. Πράγματι, η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου εκτοξεύει τους λογαριασμούς θέρμανσης των Ευρωπαϊκών νοικοκυριών στα ύψη, εξανεμίζει τα χρήματα που εξοικονόμησαν εν καιρώ πανδημίας και αναγάγει την προοπτική για επαναφορά σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης σε όνειρό θερινής — ή μάλλον χειμερινής — νυκτός. Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις, η Γηραιά Ήπειρος επαγρυπνά ή βρίσκεται σε χειμερία νάρκη;
Σύμφωνα με τον Amos Hochstein, τον απεσταλμένο εξ Αμερικής για θέματα που αφορούν την ενεργειακή ασφάλεια, η Ευρώπη δεν θωρακίστηκε έγκαιρα προκειμένου να αντιμετωπίσει τον δύσκολο φετινό χειμώνα, με αποτέλεσμα να παλεύει με μια πρωτόγνωρης έντασης κρίση εφοδιασμού, που έχει αυξήσει ετησίως τις τιμές αναφοράς του φυσικού αερίου σε δυσθεώρητα ύψη. Το κρεσέντο λουκέτων σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με χρήση άνθρακα οδήγησε μεν σε αξιοσημείωτη μείωση εκπομπή ρύπων, με αντίτιμο όμως την εξάρτηση της Ευρώπης από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτές οι πηγές ενέργειας, αν και φιλικότερες προς το περιβάλλον, χαρακτηρίζονται από αστάθεια. Έτσι, η κρίση έχει αφήσει τη Γηραιά Ήπειρο έρμαιο στις διαθέσεις του καιρού και του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν.
Τόσο η εξάντληση των αποθεμάτων φυσικού αερίου κατά την χειμερινή περίοδο του 2020 όσο και η μουδιασμένη Ευρωπαϊκή οικονομία που έμοιαζε να παραπαίει και να βυθίζεται στην κινούμενη άμμο της πανδημικής ύφεσης, προσπαθώντας να ανακτήσει τα κεκτημένα, έδωσαν υπολογίσιμο προβάδισμα στη Ρωσία, η οποία άδραξε την ευκαιρία. Με τιμές χονδρικής φυσικού αερίου να ζαλίζουν, εξαιτίας τόσο της αυξημένης ζήτησης, όσο και της μειωμένης προσφοράς, σημειώνοντας αλματώδη αύξηση της τάξεως του 300% μέσα στο 2021, είναι γεγονός πως η Ρωσία κατέχει τα αδιαφιλονίκητα σκήπτρα του κλάδου της ενέργειας στην Ευρώπης.
Αντίκτυπο αυτής της ραγδαίας αύξησης, ήταν να «σκαρφαλώσει» ο πληθωρισμός. Σύμφωνα μάλιστα με την Bank of America, το ενεργειακό κόστος για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά θα αυξηθεί κατά το ήμισυ μέσα στη χρονιά που διανύουμε, και η αρωγή από μέρους των κυβερνήσεων θα «ρεφάρει» μόνο το 25%, περίπου της εν λόγω αύξησης. Την ίδια ώρα που η Παγκόσμια Τράπεζα αποφαίνεται πως η ενεργειακή κρίση μπορεί να καταστεί δυνητικά επικίνδυνη για την οικονομία της Ευρωζώνης, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου, η Bloomberg Economics υποστηρίζει πως η κρίση αυτή δύναται να επιφέρει μείωση ίση με το 1% του Α.Ε.Π. των χωρών της Ευρώπης.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι το τελευταίο διάστημα πολλές βιομηχανίες ανά την Ευρώπη ανέστειλαν τις δραστηριότητές τους ή προέβησαν σε αύξηση των τιμών, αρνούμενες να απορροφήσουν το υψηλό κόστος της ενέργειας, με αποτέλεσμα αυτό να μεταφέρεται στους καταναλωτές και να το επωμίζονται οι ίδιοι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, η σουηδική βιομηχανία επίπλων και ειδών σπιτιού ΙΚΕΑ, η οποία προέβη σε αύξηση των τιμών, που αγγίζει σχεδόν το 10%, και η πορτογαλική βιομηχανία χαρτιού Navigator, η οποία έκανε σαφείς τις προθέσεις της για περαιτέρω αύξηση των τιμών των προϊόντων της, εξαιτίας των προβλημάτων που αντιμετωπίζει στην εφοδιαστική αλυσίδα και του κόστους των εμπορευμάτων της.
Σχετικά με την αντιμετώπιση της ενεργειακής αυτής κρίσης, οι απόψεις διίστανται. Οι χώρες του Ευρωπαϊκού νότου, μεταξύ των οποίων η Ισπανία, η Ελλάδα και η Ιταλία, ζητούν χάραξη κοινής στρατηγικής από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Άλλες, ανάμεσά τους η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Μάλτα και η Σλοβακία, υποστηρίζουν ότι η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως ο ήλιος και ο άνεμος, πρέπει να γίνει αργά, σταθερά και με μέτρο. Την ίδια ώρα, η Γαλλία, η Ουγγαρία και η Τσεχία δεν επιθυμούν να απεμπλακούν από την πυρηνική ενέργεια, χάρις ενός πιο πράσινου μέλλοντος. Από την πλευρά τους, η Γερμανία, η Σουηδία και το Βέλγιο υποστηρίζουν ότι οι αγορές θα ανακάμψουν χωρίς κάποια παρέμβαση.
Συνοψίζοντας, τόσο η βίαιη μεταστροφή της Ευρώπης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, χωρίς σωστό σχεδιασμό όσο και η αγνόηση των «κόκκινων σημαιών» την άφησε ευάλωτη εν μέσω ενός ψυχρού χειμώνα. Από την άλλη, οι διαθέσεις της Ρωσίας για επίδειξη υπεροχής, εδραιώνοντας πια την παρουσία της στον ρόλο του προμηθευτή φυσικού αερίου, εντείνουν το ήδη τεταμένο κλίμα, το οποίο βαραίνει περισσότερο τα συνήθη εξιλαστήρια θύματα: τα φτωχά νοικοκυριά. Έτσι, η εύρεση μιας λύσης με τις λιγότερες δυνατές απώλειες μακροπρόθεσμα, αποτελεί μονόδρομο για την ευημερία της Γηραιάς Ηπείρου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πώς η Ευρώπη πιάστηκε στον ύπνο με την ενεργειακή κρίση, Capital. Διαθέσιμο εδώ.
- Επιδεινώνεται η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη, Capital. Διαθέσιμο εδώ.
