Του Μάριου Κριτίδη,
Το 2018, ο Jair Bolsonaro έρχεται να κερδίσει αποφασιστικά τις εκλογές και να αλλάξει τον πολιτικό χάρτη της χώρας που από το 2002 κυριαρχούσε το κεντρο-αριστερό κόμμα Εργατών. Τα μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα, τα οποία αποκαλύφτηκαν το 2015, που οδήγησαν στην καθαίρεση της τότε Προέδρου, Dilma Rousseff, και την καθαίρεση και φυλάκιση του πρώην Προέδρου Lula da Silva, προκάλεσαν μεγάλο κύμα δυσπιστίας απέναντι στο κόμμα Εργατών που διοικούσε τόσα χρόνια τη χώρα και μία επιθυμία για καταπολέμηση της διαφθοράς στον δημόσιο τομέα. Πάνω σε αυτήν την ανάγκη για καταπολέμηση της διαφθοράς πάτησε και ο απόστρατος αξιωματικός Jair Bolsonaro, μία έντονα αμφιλεγόμενη φιγούρα της πολιτικής ζωής της Βραζιλίας. Η υπόσχεσή του για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την οργάνωση μίας συντηρητικής δεξιάς διακυβέρνησης ξεσήκωσε τα λαϊκά στρώματα των πόλεων (κυρίως λευκούς πολίτες) που του εξασφάλισαν 55% στον δεύτερο γύρο των ομοσπονδιακών εκλογών.
Σε θέμα ιδεολογίας και πολιτικής, η κυβέρνηση Bolsonaro φαίνεται έντονα επηρεασμένη από αυτή των Ρεπουμπλικάνων της Αμερικής και ιδιαίτερα από του Donald Trump. Μοιάζει σε τέτοιο σημείο που δεν είναι σπάνιο να δει κανείς να τον αναφέρουν ως «Trump της Λατινικής Αμερικής». Σε οικονομική πολιτική υποστήριξε μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις και την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της χώρας (με κόστος την καταστροφή σημαντικών εκτάσεων του Αμαζονίου). Από την άλλη, όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, όπως ήταν αναμενόμενο, είχε πολύ καλές σχέσεις με τον πρώην Πρόεδρο Trump, αλλά και με τον Benjamin Netanyahu του Ισραήλ. Θεωρήθηκε από τους πιο φιλοδυτικούς προέδρους Λατινικής χώρας των τελευταίων δεκαετιών, ενώ έκανε γνωστή την επιθυμία του για ένταξη της Βραζιλίας στο ΝΑΤΟ. Στα κοινωνικά ζητήματα, έχει υποστηρίξει την απαγόρευση των αμβλώσεων, τη σκληρότερη αστυνομική καταστολή και ένα καθεστώς οπλοκατοχής ελεύθερο κατά τα αμερικανικά πρότυπα.
Αν και τα πράγματα πήγαιναν καλά για τον Bolsonaro στην αρχή της θητείας του, έχοντας συσπειρώσει ισχυρή υποστηρικτική βάση, η πανδημία και άλλες σημαντικές ατυχίες ήρθαν να χτυπήσουν καίρια τη δημοτικότητά του για τα επόμενα χρόνια. Η πανδημία του κορωνοϊού έφτασε στη Βραζιλία στα μέσα του 2020 και αρχικά η πολύ χαλαρή στάση του απέναντι στην πανδημία οδήγησε στην εκτόξευση των κρουσμάτων και σε σοβαρά προβλήματα στο αδύναμο υγειονομικό σύστημα της χώρας. Η Βραζιλία βρίσκεται σταθερά στη 2η με 3η θέση παγκοσμίως σε συνολικούς θανάτους από Covid-19, με τεράστιο ποσοστό των θανάτων να επέρχονται εκτός νοσοκομείων, χωρίς να έχει ληφθεί η απαραίτητη ιατρική βοήθεια. Επίσης, κατακρίθηκε για τον σκεπτικισμό του απέναντι στα εμβόλια, την ίδια στιγμή που το 70% του βραζιλιάνικου πληθυσμού έχει εμβολιαστεί με τη δεύτερη δόση.
Ο ίδιος, από την άλλη, πέρασε τρεις περιπέτειες με την υγεία του μέσα στην τετραετία αυτή. Πρώτη ήταν στην προεκλογική του καμπάνια, όπου μαχαιρώθηκε στην κοιλιά από έναν διαμαρτυρόμενο, αντίθετο στην πολιτική του. Το αποτέλεσμα ήταν να διακομιστεί σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο, έχοντας χάσει το 40% του αίματός του, ενώ χρειάστηκε εκτάκτως να του χορηγηθεί αίμα. Η επίθεση αυτή τού άφησε επιπλοκές σε όλο το γαστρεντερικό του σύστημα. Μετά, πέρασε ο ίδιος κορωνοϊό με υψηλούς πυρετούς, ενώ του χορηγήθηκε ισχυρή θεραπεία με αντιϊκά και αντιβιοτικά, λόγω του υψηλού κινδύνου που διέτρεχε, ενώ, πρόσφατα πάλι, μετά από έντονους κοιλιακούς πόνους βρέθηκε στο χειρουργείο για διόρθωση επιπλοκών που είχε προκαλέσει η επίθεση εναντίον του το 2019. Μέχρι σήμερα, η συνολική διαχείριση στο θέμα του κορωνοϊού από την κυβέρνησή Bolsonaro θα στοιχίσει περισσότερο απ’ όλα τα άλλα θέματα σε δημοτικότητα στις εκλογές του Οκτωβρίου.
Η Βραζιλία, επίσης, βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν πολύ υψηλό πληθωρισμό, μαζί με όλο τον υπόλοιπο κόσμο, με τις τιμές σε όλα στα προϊόντα να έχουν αυξηθεί σε αριθμούς ρεκόρ δεκαετίας, ενώ η αύξηση των τιμών στα καύσιμα έρχεται για να χειροτερεύσει κι άλλο την ήδη άσχημη κατάσταση. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, το 70% των πολιτών θεωρεί ότι ο Bolsonaro έχει κάνει κακή δουλειά ως προς τη διαχείριση της κρίσης του πληθωρισμού. Είναι πιθανόν δηλαδή, όπως ανέβηκε στην εξουσία στο μέσο μιας πολιτικής και οικονομικής κρίσης το ’19, έτσι πάνω στις ίδιες συνθήκες να τη χάσει.
Από την άλλη, το άνοιγμα του Αμαζονίου προς οικονομική/βιομηχανική εκμετάλλευση, προκάλεσε τεράστιες οικολογικές καταστροφές που επιδεινώθηκαν και από τις τεράστιες πυρκαγιές που έπληξαν τον «πνεύμονα» του πλανήτη το 2020. Οι καταστροφές στον Αμαζόνιο επηρέασαν και ανθρώπινες ζωές άμεσα, καθώς πολλές αυτόχθονες φυλές του Αμαζονίου εκτοπίστηκαν από τις κατοικίες τους που χτυπήθηκαν από την οικολογική καταστροφή.
Επίσης, ο Bolsonaro βρίσκεται αντιμέτωπος και με τους θεσμούς της χώρας του. Η Γερουσία πρόσφατα συνέταξε κατηγορίες έναντι του Bolsonaro με την ελπίδα να τον καθαιρέσουν για εγκληματική αμέλεια κατά τη διαχείριση του κορωνοϊού, αν και είναι αμφίβολο, εάν αυτές οι κατηγορίες θα μπορέσουν να πλήξουν σημαντικά τον Bolsonaro. Την ίδια στιγμή, ο ίδιος κατηγορεί μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου ότι βρίσκονται φιλικά προσκείμενα προς τον πρώην Πρόεδρο (και εκλογικό του αντίπαλο) Lula da Silva. Σημειωτέων ότι το Ανώτατο Δικαστήριο απέσυρε το 2021 τις κατηγορίες του da Silva για διαφθορά και απελευθερώθηκε από τη φυλακή.
Μπορεί η ιδεολογική και πολιτική τοποθέτηση του Bolsonaro να μοιάζει με του Trump, όμως, ο ίδιος δεν μπόρεσε να κρατήσει πιστή την εκλογική του βάση. Ήδη, πρώην μέλη του κόμματός του «κατεβαίνουν» εναντίον του στις εκλογές, καθώς, μεταξύ άλλων, θεωρούν ότι δεν εκπλήρωσε επαρκώς την υπόσχεσή του για καταπολέμηση της διαφθοράς του δημοσίου. Οι δημοσκοπήσεις φαίνονται καταστροφικές για τον Bolsonaro για την ώρα. Το καλύτερο σενάριο τον τοποθετεί 10-12% μονάδες κάτω από τον Silva, ενώ άλλες δημοσκοπήσεις δείχνουν έως και 22% διαφορά μεταξύ των δύο αντιπάλων. Ακόμα και ο Trump, ο οποίος ποτέ δεν πήγαινε καλά στις δημοσκοπήσεις, πολύ σπάνια είχε πάνω από 10% μειονέκτημα έναντι του Biden στις εκλογές του 2020. Ειδικά αν ενισχυθεί ένας τρίτος υποψήφιος, πόσο μάλλον από τον χώρο της δεξιάς, θα μπορέσει να φέρει εκλογική καταστροφή στον Bolsonaro και να σταματήσει οποιαδήποτε τελευταία ελπίδα έχει για να κερδίσει δεύτερη θητεία. Βέβαια, είναι πολύ νωρίς ακόμα για να ξέρουμε αν ένας τέτοιος «τρίτος παίκτης» θα αναδυθεί στον εκλογικό αγώνα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Brazil polls show Lula gaining over Bolsonaro, third candidate ’embryonic’, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Rising prices in Brazil not good for Bolsonaro’s reelection, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Brazil: Bolsonaro attacks Supreme Court ahead of election, Deutche Welle, διαθέσιμο εδώ
- COVID: Brazil death toll passes 600,000, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Meet the Candidates: Brazil, Americas Quarterly, διαθέσιμο εδώ
