Της Δέσποινα Κάντα,
Παρακολουθώντας τις συνεχείς εξελίξεις στον τομέα της εκπαίδευσης, θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι επερχόμενες μεταρρυθμίσεις , πρόκειται να αποτελέσουν πεδίο εξαιρετικά έντονων αντιπαραθέσεων μεταξύ του κυβερνώντος κόμματος, τόσο με την αξιωματική αντιπολίτευση, όσο και με κόμματα μικρότερου βεληνεκούς. Ήδη από τις προεκλογικές δεσμεύσεις, η κυβέρνηση της ΝΔ έχει θέσει επί τάπητος μια σειρά προτεραιότητας που αφορά ριζικές αλλαγές, με το κέντρο βάρους να εντοπίζεται στον τρόπο διοίκησης των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Ωστόσο, σημαντικές αλλαγές φαίνεται να προτείνονται και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, γεγονός που, παρά τη σπουδαιότητα του, δεν έχει κινήσει ιδιαίτερα έντονες συζητήσεις. Εν αντιθέσει με ζητήματα όπως είναι η κατάργηση του ασύλου ή η είσοδος των φοιτητών στα πανεπιστήμια με τη χρήση κάρτας, όπου διαφαίνεται ένα ξεκάθαρο χάσμα απόψεων μεταξύ της κυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι μεταρρυθμίσεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θεωρούνται, ίσως, ένα ζήτημα που χαρακτηρίζεται από μια ουδετερότητα απόψεων.
Με αφορμή το ενδιαφέρον που έχει συγκεντρώσει, γενικότερα, ο τομέας της εκπαίδευσης, θα ήταν, ίσως, μια καλή ευκαιρία να συζητηθεί η εισαγωγή του μαθήματος του επαγγελματικού προσανατολισμού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Διαβάζοντας κανείς τα σημεία στα οποία εστιάζει το νέο σχέδιο της κυβέρνησης, θα παρατηρήσει πως επικεντρώνεται περισσότερο στα ζητήματα προσλήψεων, στη συνεχή, αλλά και ποιοτική, εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και στη σχετική αυτονόμηση των σχολείων, την ανεξαρτητοποίησή τους, δηλαδή, από το αρμόδιο Υπουργείο. Ωστόσο, υπάρχει μικρή αναφορά στην καλλιέργεια των soft skills και στην προσαρμογή του αντικειμένου των μαθημάτων στις σύγχρονες ανάγκες που έχει δημιουργήσει η αγορά εργασίας. Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε τη σπουδαιότητα της σωστής επιλογής μαθημάτων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και δη εκείνη του επαγγελματικού προσανατολισμού.
Οι έφηβοι καλούνται να αποφασίσουν για μια σχολή σε ηλικία που ούτε οι ίδιοι έχουν πλήρη εικόνα των απαιτήσεων του εκάστοτε επαγγέλματος, αλλά, ούτε υπάρχει και κάποια σχετική καθοδήγηση από τα σχολεία για να τους κατευθύνει, παρά μόνο αν η διοίκηση αυτών ενδιαφερθεί, έτσι ώστε να πραγματοποιηθεί κάποια σχετική συνάντηση σεμιναριακού τύπου. Μέχρι τώρα, οι μαθητές είχαν την εναλλακτική να συμμετέχουν, κανονικά, στις πανελλήνιες εξετάσεις και να επιτύχουν την είσοδο τους σε κάποια σχολή, έστω κι αν οδηγούνταν εκεί από συγκυρίες, όπως π.χ. μια εξαιρετική βαθμολογία. Αυτό, με την καθιέρωση της ελάχιστης βάσης για την εισαγωγή στα Πανεπιστήμια, περιορίζεται σε πολύ σημαντικό βαθμό. Ο συνδυασμός, λοιπόν, του παραπάνω μέτρου, με σκοπό την επίτευξη του καλύτερου δυνατού σχεδίου, για την ορθή καθοδήγηση των νέων που θα αποτελέσουν το αυριανό εργατικό δυναμικό της χώρας, καθιστά τον επαγγελματικό προσανατολισμό «επένδυση». Πόσο χρόνο, οικονομικούς πόρους και κόπο σπαταλούν άνθρωποι που δεν ταιριάζουν με το αντικείμενο σπουδών τους ή δεν είχαν πληροφόρηση για τη σύνδεσή τους με την αγορά εργασίας;
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επενδύσουμε ως χώρα στην εκπαίδευση, αλλά είναι εξίσου σημαντικό να προσφέρουμε και την καθοδήγηση του μαθητή από τη γενική εκπαίδευση στην εξειδίκευση. Πολλοί θα έλεγαν πως για τον επαγγελματικό προσανατολισμό θα αρκούσε κάποιο σεμινάριο ή μερικές συναντήσεις ειδικών με τους μαθητές. Ας αναλογιστούμε, όμως, τις ταχύτητες με τις οποίες εξελίσσονται οι ανάγκες και οι απαιτήσεις της αγοράς εργασίας παγκοσμίως. Ας αναλογιστούμε και το πώς η χώρα μας θα γίνει αρκετά ανταγωνιστική, ώστε, όχι μόνο να επιστρέψει το κύμα των νέων που αναζητά ποιοτικές σπουδές στο εξωτερικό, αλλά και να γίνει πόλος έλξης επιστημονικού προσωπικού και φοιτητών. Στο άκουσμα λέξεων όπως «επένδυση» και «ανάπτυξη», το μυαλό δε θα έπρεπε να πηγαίνει, αποκλειστικά, στη χρήση τους υπό τη στενή οικονομική έννοια. Η εκπαίδευση και η σωστή καθοδήγηση προς αυτήν αποτελεί, ίσως, την πιο σημαντική «επένδυση», με στόχο τη συνεχή, αλλά και σταθερή, «ανάπτυξη» του αριθμού των επιχειρήσεων και της κοινωνίας.
Με το να απουσιάζει η διάθεση συμβουλευτικής καθοδήγησης από το εκπαιδευτικό σύστημα, αφαιρείται, ήδη, ο παράγοντας του ερεθίσματος για πολλούς μαθητές. Η αγορά κινείται σε ταχύτητες 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και – μετά λύπης – μαθητές αφήνουν το λύκειο αγνοώντας βασικές λειτουργίες του κοινού Η/Υ. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι αναγκάζονται να απευθυνθούν σε δεύτερο χρόνο σε κάποιο κέντρο δια βίου μάθησης για μαθήματα και γνώσεις που θα μπορούσε – υποτίθεται – να καλύψει ένα σχολείο. Είναι λάθος να γίνεται αποδεκτή η ανεπάρκεια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην πλήρη κάλυψη της προετοιμασίας των μαθητών, για τη συμμετοχή τους στις πανελλήνιες εξετάσεις. Είναι λάθος να μην παρουσιάζονται τα σύγχρονα δεδομένα στους μαθητές και να καθορίζονται οι επιλογές τους από κοινωνικές αντιλήψεις, που τοποθετούν το ζήτημα της επιλογής επαγγέλματος στο «κύρος» και όχι στην κλίση του μαθητή και την απορρόφησή του στην αγορά εργασίας. Η ενσωμάτωση του μαθήματος επαγγελματικού προσανατολισμού έχει τεθεί υπό συζήτηση άτυπα, πολλές φορές στο παρελθόν. Μένει να δούμε αν θα υλοποιηθεί, επιτέλους, η πρόταση αυτή, αλλά και με ποιο τρόπο θα υιοθετηθεί από τα σχολεία.
