Του Τάσου Μοσχονά,
Με την κυβέρνηση Biden να κλείνει έναν χρόνο στην εξουσία και την πανδημία ακόμα να κρατεί με την επικράτηση και διασπορά της μετάλλαξης Όμικρον, είναι φανερό πως η πολιτική κατάσταση στις Η.Π.Α. παραμένει τεταμένη. Και αν ο Πρόεδρος διατηρεί στο οπλοστάσιό του το Κογκρέσο, βρίσκει συχνά έναν συντηρητικό αντίπαλο στο πρόσωπο του Ανώτατου Δικαστηρίου των Η.Π.Α.
Με την προσθήκη της Amy Coney Barrett στα τέλη του 2020 στην εννιαμελή σύνθεση του Δικαστηρίου, η πλάστιγγα φανερά, πλέον, γέρνει προς μια συντηρητική κατεύθυνση, με 6 δικαστές να θεωρούνται συντηρητικών πεποιθήσεων και μόλις 3 να έχουν προταθεί από «μπλε» Αμερικανό Πρόεδρο. Αυτή η ανισορροπία, που στο πρόσφατο παρελθόν είχε αποφευχθεί, φανερά προκλήθηκε από τακτικές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και του πρώην Προέδρου Donald Trump, και ήδη έχει προκαλέσει τριγμούς, με αποφάσεις που επιτρέπουν περιοριστικούς νόμους στο δικαίωμα στην άμβλωση.
Με νέες αποφάσεις, όμως, προ ολίγων ημερών, το Δικαστήριο φαίνεται πως είναι ικανό να μπλοκάρει οποιαδήποτε γενικευμένη νομοθετική πρωτοβουλία του Αμερικανού Προέδρου για ένα άλλο φλέγον ζήτημα: τον υποχρεωτικό εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού των εργαζομένων σε μεγάλες επιχειρήσεις. Οι δύο σημαντικές αποφάσεις αναφορικά με τον υποχρεωτικό εμβολιασμό φαίνεται πως θέτουν —χωρίς ιδιαίτερη έμφαση στην ύπαρξη νομικών βάσεων πάνω στο Σύνταγμα— τη θέση του Δικαστηρίου πάνω στο ζήτημα, καθώς και τα όρια και τις εξαιρέσεις τις οποίες είναι ικανό να δεχθεί.
Η πρώτη απόφαση (“National Federation of Independent Businesses v. Department of Labor”) oυσιαστικά ακυρώνει μια oμοσπονδιακή απόφαση του Υπουργείου Εργασίας, που στόχευε στον υποχρεωτικό εμβολιασμό τουλάχιστον 80 εκατομμυρίων εργαζομένων, σε επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 100 άτομα. Η απόφαση αυτή, τιθέμενη από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία (OSHA), δε θα ανάγκαζε τους εργαζόμενους σε εμβολιασμό, όμως, θα προέβλεπε καθεστώς υποχρεωτικών διαγνωστικών ελέγχων σε εβδομαδιαία βάση για όσους δεν προβούν σε αυτόν. Με την απόφαση, λοιπόν, να προχωρά και δικαστικές αποφάσεις σε πολιτειακό επίπεδο, όπως του Εφετείου του Σινσινάτι στο Οχάιο να του δίνουν το «πράσινο φως» στα μέσα Δεκέμβρη, ήταν φανερό πως κάποιου είδους αντίδραση ήταν προ των πυλών. Και όπως φάνηκε, σύντομα η Πολιτεία του Οχάιο, μαζί με μια ένωση επιχειρηματιών στράφηκαν στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο και την ακύρωσε, με πλειοψηφία 6 εναντίον 3 (όλοι οι συντηρητικοί δικαστές υπέρ της ακύρωσης, με μειοψηφία τους 3 φιλελεύθερους).
Η δεύτερη απόφαση (“Biden v. Missouri”), όμως, δίχασε το δικαστικό σώμα και έθεσε κάποια όρια, δείχνοντας πως τουλάχιστον για μια μερίδα εργαζομένων το Δικαστήριο είναι ικανό να δεχθεί την ανάγκη υποχρεωτικού εμβολιασμού. Η εντολή αυτή τη φορά εκδόθηκε από το Αμερικανικό Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών, και αφορούσε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό 10,3 εκ. εργαζομένων σε 76.000 δομές υγείας, που λάμβαναν χρηματοδότηση από τα ομοσπονδιακά ασφαλιστικά προγράμματα του Medicare και του Medicaid. Πρακτικά, ο λόγος γίνεται για δεκάδες χιλιάδες νοσοκομεία, κέντρα υγείας, διαγνωστικά κέντρα, γηροκομεία κ.ά., που λαμβάνουν μέσω των προγραμμάτων αυτών ομοσπονδιακή χρηματοδότηση. Η εντολή στην περίπτωση αυτή δεν επιτρέπει τη δυνατότητα εβδομαδιαίων διαγνωστικών ελέγχων, παρά με ξεκάθαρο τρόπο (και ελάχιστες εξαιρέσεις για λόγους κυρίως θρησκευτικούς) επιβάλλει τον υποχρεωτικό εμβολιασμό, θέτοντας, μάλιστα, προθεσμία μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου για τη διεξαγωγή του. Με 5 ψήφους κατά της ακύρωσης (3 φιλελεύθεροι δικαστές και 2 συντηρητικοί) και 4 υπέρ, το Δικαστήριο διατήρησε την εντολή, η οποία θα προχωρήσει κανονικά για 24 πολιτείες με προθεσμία τις 28 Φεβρουαρίου και τις 15 Μαρτίου για τις υπόλοιπες, που έσπευσαν να κινηθούν ακυρωτικά εναντίον της πριν από την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου. Μοναδική εξαίρεση το Τέξας, που φαίνεται πως επιθυμεί μόνο του, με δική του αγωγή, να αντισταθεί στην εντολή μέχρι τέλους.
Ποιο είναι, όμως, το συμπέρασμα που προκύπτει από αυτές τις δύο αποφάσεις; Όπως είναι προφανές, γενικευμένες προσπάθειες καθιέρωσης καθεστώτος υποχρεωτικού εμβολιασμού σε ομοσπονδιακό επίπεδο εύκολα θα ανατραπούν από το Ανώτατο Δικαστήριο. Όμως, η πρώτη απόφαση δεν αποκλείει στενότερες ρυθμίσεις. Τόσο σε πολιτειακό επίπεδο όσο και μέσα στις ίδιες τις επιχειρήσεις, διατηρείται η δυνατότητα των εκάστοτε φορέων να ρυθμίσουν τις δικές τους πολιτικές εμβολιασμών. Αυτό, προφανώς, μεταφέρει τις ευθύνες από το ίδιο το κράτος στις επιχειρήσεις, οι οποίες πλέον καλούνται να ρυθμίσουν μόνες τους το ζήτημα. Και η ελπίδα παραμένει, πως με την πίεση των εκάστοτε συνδικάτων και σωματείων (ιδιαίτερα στους τομείς που έχουν μεγάλη επιρροή), οι περισσότερες θα ρυθμίσουν με εσωτερικούς κανονισμούς ένα καθεστώς προάσπισης της δημόσιας υγείας, ελλείψει του κράτους. Η απουσία, πάντως, ομοσπονδιακής ρύθμισης σίγουρα αποτελεί ανάχωμα στην οποιαδήποτε προσπάθεια ενιαίας και ομαλής αντιμετώπισης.
Όσον αφορά, δε, το ίδιο το Ανώτατο Δικαστήριο, φαίνεται πως όλο και λιγότερο αισθάνεται την ανάγκη να αιτιολογήσει επαρκώς τις αποφάσεις του. Με την κατηγορία πως εφευρίσκει νομικά δόγματα χωρίς έρεισμα στο Σύνταγμα ή σε κάποιο νόμο, φαίνεται περισσότερο από ποτέ πως κινείται με βάση στρατηγικά και πολιτικά κίνητρα. Η φανερή ανισορροπία, δε, στις αποφάσεις του, καθώς και στην ίδια τη σύνθεσή του προκαλεί ερωτηματικά για το μέλλον, και φαίνεται πως θα οδηγήσει σε αλλαγή της τακτικής εκ μέρους της κυβέρνησης Biden πάνω στο ζήτημα της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού. Ο Αμερικανός Πρόεδρος στο άμεσο μέλλον φαίνεται πως θα προσπαθήσει να περιορίσει το πεδίο εφαρμογών των κανονισμών, στοχεύοντας στη σταδιακή καθιέρωση καθεστώτων υποχρεωτικού εμβολιασμού σε επιχειρήσεις μεγάλης επικινδυνότητας και σημασίας για τη δημόσια υγεία, στο πνεύμα της “Biden v. Missouri”. H κατάσταση σε κάθε περίπτωση, πάντως, παραμένει ασταθής, σε μια περίοδο που η χώρα δοκιμάζεται, εκτός από την ταχύτατη διασπορά της μετάλλαξης Όμικρον, και από τα υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού των τελευταίων 40 ετών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- HΠΑ: Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε την εντολή υποχρεωτικού εμβολιασμού σε μεγάλες επιχειρήσεις, ΣΚΑΙ, διαθέσιμο εδώ.
- Supreme Court decision on vaccine, test requirements leaves next steps “in businesses hands”, CNN, διαθέσιμο εδώ
- The Supreme Court can’t get its story straight on vaccines, Vox, διαθέσιμο εδώ
